Muồng trâu, một cây mọc hoang khắp nơi, cũng được trồng trong các vườn thuốc y tế và khu vườn cá nhân. Cây này có thể trồng bằng cành hoặc hạt, và ưa thích đất cao ráo và ẩm ướt. Thông thường, lá và thân cây được thu hái vào mùa hè thu, trước khi cây ra hoa, rồi được dùng tươi hoặc phơi khô. Quả của muồng trâu thu hái vào tháng 10-12, và có thể được sử dụng khô hoặc tươi.
Các nghiên cứu gần đây về thuốc dược đã chứng minh rằng lá muồng trâu có khả năng kháng nấm, kháng khuẩn, kháng viêm, bảo vệ gan, ức chế xơ gan và lợi mật. Vì vậy, cây này có triển vọng trong việc nghiên cứu và áp dụng làm thuốc hỗ trợ điều trị viêm gan cấp và mạn tính, cũng như điều trị nhiễm trùng cơ hội cho bệnh nhân AIDS.
Theo Đông y, các phần của cây muồng trâu có vị hơi đắng, mùi hăng hắc, và tính mát. Chúng có tác dụng nhuận tràng, giải nhiệt, sát trùng và lợi tiểu. Lá của cây có vị cay và tính ấm, có tác dụng sát trùng và chống ngứa. Thường được sử dụng để chữa táo bón, nhiều đờm, phù thũng, đau gan vàng da. Lá cũng được sử dụng để điều trị viêm da thần kinh, hắc lào, thấp sang, mụn rộp, ghẻ lác và ngứa lở da.
Cách sử dụng phổ biến để chữa táo bón là sử dụng cành, lá, rễ hoặc hạt muồng trâu để nấu nước uống. Bột lá hoặc bột thân có thể được dùng hàng ngày với liều thấp (4-8g) để nhuận tràng và với liều cao (10-12g) để xổ. Hạt muồng trâu có thể được sử dụng với liều 2-4g để nhuận tràng và với liều cao 5-8g để xổ. Lá muồng trâu có thể được giã nát và sử dụng dưới dạng nước bôi hoặc xoa để chữa bệnh ngoài da. Thêm một ít muối hoặc dịch quả chanh sẽ tăng hiệu quả của lá. Lá muồng trâu còn được sử dụng để trị ghẻ lác cho gia súc.
Kinh nghiệm của một cá nhân đã điều chế “Độc vị nhuận tràng hoàn” để điều trị táo bón đã chứng minh hiệu quả. Bài thuốc này chỉ sử dụng lá muồng trâu phơi khô, sấy giòn, tán bột mịn và trộn với mật ong để làm thành viên hoàn mềm với kích thước tương đương với đầu ngón tay cái (6g/ viên). Người lớn uống 1 viên, 1-2 lần mỗi ngày, trong khi trẻ em sử dụng từ 1/3 đến 1/2 liều người lớn. Để tẩy xổ, liều dùng sẽ tăng gấp đôi. Lưu ý không sử dụng cho phụ nữ đang mang thai.
Dưới đây là một số công thức khác sử dụng muồng trâu:
Toa Căn Bản:
- Muồng trâu 4g
- Rễ tranh 8g
- Cỏ mực 8g
- Rau má 8g
- Cỏ mần trầu 8g
- Cam thảo đất 8g
- Ké đầu ngựa 8g
- Gừng tươi 4g
- Củ sả 4g
- Vỏ quýt 4g
Toa này có tác dụng nhuận gan, mát huyết, giải độc, điều hòa cơ thể và kích thích tiêu hóa.
Chữa hắc lào (lác):
- Lá muồng trâu tươi giã nát
- Nước bôi thêm ít muối hoặc dịch quả chanh để tăng hiệu quả.
Xổ giun đũa:
- 20g lá muồng trâu sắc lấy nước uống
- Ăn kèm với 10-15 hạt trâm bầu (trẻ em dùng 5-10 hạt) đã nướng qua.
Chữa mày đay, mẩn ngứa:
- Lá muồng trâu 16g
- Bèo cái tía tươi 100g
- Sắc uống ngày 2 lần.
Chữa mày đay, mặt nổi mụn hoặc nám da do gan bị nhiễm độc:
- Lá Muồng trâu 10g
- Ké đầu ngựa 12g
- Rau má 15g
- Cam thảo đất 12g
- Rau sam 12g
- Bù ngót 10g
- Hà thủ ô 15g
- Cam thảo dây 12g
- Đậu săng 8g
- Nhân trần 10g
- Khổ sâm 10g
- Rau đắng đất 12g
- Lá Mã đề 10g
Sắc uống ngày 1 thang.
Đừng quên truy cập vào Dnulib để tìm hiểu thêm về các công thức và lợi ích sức khỏe từ muồng trâu.
