Trong lĩnh vực xây dựng và thi công, dầm là một thành phần vô cùng quan trọng và không thể thiếu trong mọi công trình. Dầm được chia thành hai loại chính là dầm chính và dầm phụ. Tuy nhiên, có nhiều người vẫn chưa rõ về khái niệm và sự khác nhau giữa hai loại dầm này. Vậy dầm chính và dầm phụ là gì? Chúng ta sẽ cùng tìm hiểu trong bài viết sau đây.
1. Hình dáng và cấu tạo của dầm nhà
Dầm thường có hình dạng chữ nhật hoặc hình vuông, và thường được đặt ngang hoặc nghiêng trong các công trình như nhà ở hoặc công trình xây dựng. Dầm nhà có nhiệm vụ chịu tải trọng và nâng đỡ các bộ phận khác phía trên nó.
2. Phân loại dầm nhà
2.1 Theo sơ đồ kết cấu
- Dầm đơn giản: Một nhịp chuyển từ cột này sang cột khác.
- Dầm liên tục: Nhiều nhịp bằng nhau hoặc không bằng nhau.
- Dầm có mút thừa.
- Dầm console.
2.2 Theo công dụng
- Dầm sàn.
- Dầm cầu.
- Dầm cầu chạy.
- Dầm cửa van.
2.3 Theo hình dáng
- Dầm thép chữ I.
- Dầm thép chữ U.
- Dầm thép chữ V.
- Dầm thép chữ H.
- Dầm thép chữ L.
- Dầm thép chữ Z.
- Dầm thép chữ C.
- Dầm chữ nhật.
3. Kích thước và khoảng cách dầm nhà
Khoảng cách giữa các dầm nhà được tính toán dựa trên khoảng cách giữa các cột trong nhà. Ngoài yếu tố trên, kích thước và khoảng cách dầm còn phụ thuộc vào tải trọng, công năng và số tầng nhà.
4. Công dụng của dầm
Dầm là một phần chịu lực tốt, giúp nâng đỡ các phần khác như tường ngăn, tấm sàn và mái ở phía trên. Dầm được chia thành hai loại chính là dầm chính và dầm phụ. Dầm phụ có tác dụng chia nhỏ kích thước của tấm sàn, và được gối lên dầm chính hoặc làm giằng vuông góc với hai đầu dầm chính. Dầm bê tông cốt thép có khả năng chịu uốn và chịu nén, tuy nhiên khả năng chịu nén của nó thấp hơn so với khả năng chịu uốn.
5. Dầm nhà theo phong thủy
Khi thiết kế dầm cho nhà ở hay công trình xây dựng, yếu tố an toàn và vững chắc luôn được đặt lên hàng đầu, sau đó mới quan tâm đến yếu tố phong thủy. Một số vị trí đặt dầm không tốt cần lưu ý, ví dụ như không đặt dầm bên trên giường ngủ, tránh đặt dầm trên bếp và bàn ăn, không đặt bàn học hoặc bàn làm việc dưới dầm ngang, và tránh đặt bàn thờ dưới dầm ngang. Có nhiều cách hóa giải vấn đề này như sử dụng trần giả lót phía dưới dầm xà nhà, thay đổi màu sắc hoặc sử dụng đèn sáng để tạo cảm giác dầm không bị đè nén, và sử dụng các đồ trang trí nhỏ xinh để làm dầm sáng lên và giảm sát khí.
6. Sự khác nhau giữa dầm chính và dầm phụ
Dầm chính là cấu kiện truyền lực của sàn lên cột, đi qua cột và vách. Trong khi đó, dầm phụ là cấu kiện chịu uốn, xoắn và không đi qua cột. Dầm phụ được đặt trên dầm chính, và khoảng cách từ cột này sang cột khác được gọi là nhịp, và dầm chính là thanh nằm ngang chắn giữa nhịp đó.
7. Hệ dầm
Hệ dầm là cấu trúc không gian của dầm chính và dầm phụ, được bố trí theo hình vuông góc với nhau. Có ba hệ dầm chính là hệ dầm đơn giản, hệ dầm phổ thông và hệ dầm phức tạp.
7.1. Hệ dầm đơn giản
Hệ dầm đơn giản gồm hai dầm đặt song song với cạnh ngắn của ô sàn, với bản sàn kê hai cạnh.
7.2. Hệ dầm phổ thông
Hệ dầm phổ thông gồm hai hệ thống dầm đặt vuông góc với nhau và song song với bốn cạnh của ô sàn. Bản sàn kê bốn cạnh.
7.3. Hệ dầm phức tạp
Hệ dầm phức tạp được sử dụng khi sàn nhà chịu tải trọng lớn hơn 3000 daN/m2. Các dầm trong hệ này được liên kết với nhau theo ba cách: liên kết chồng, liên kết bề mặt và liên kết thấp.
8. Kinh nghiệm bố trí thép dầm
Trong quá trình thi công, bố trí thép dầm phải tuân thủ một số nguyên tắc như đường kính cốt thép dầm dọc, lớp bảo vệ cốt thép dầm, điều kiện khoảng hở của cốt thép dầm, giao nhau của cốt thép dầm và nguyên tắc đặt cốt thép dầm theo phương dọc.
9. Sàn không dầm và ứng dụng trong xây dựng
9.1. Sàn không dầm là gì?
Sàn không dầm (còn gọi là sàn bê tông phẳng) là loại sàn không cần sử dụng dầm ngang dọc, thay vào đó, sàn được liên kết trực tiếp với hệ cột trục đỡ. Sàn không dầm có nhiều ưu điểm về đặc tính kỹ thuật.
9.2. Sự ra đời của sàn không dầm
Với sự phát triển của công nghệ vật liệu và quan điểm kiến trúc, công nghệ thi công sàn bê tông không dầm đã ra đời. Sàn không dầm thay đổi hình thức kết cấu bằng cách sử dụng vật liệu tái chế và tối ưu hóa việc sử dụng tải trọng lên sàn.
9.3. Cấu tạo của sàn không dầm
Sàn không dầm có cấu trúc đơn giản, gồm tấm thép lưới trên, bóng hoặc hộp làm từ nhựa tái chế và tấm thép lưới ở dưới.
9.4. Ưu, nhược điểm của sàn không dầm
Ưu điểm của sàn không dầm bao gồm khả năng chịu lực tốt, linh hoạt trong thiết kế, và tiết kiệm thời gian thi công. Tuy nhiên, việc tính toán và xây dựng sàn không dầm khá phức tạp và đòi hỏi sự chính xác cao.
Qua bài viết này, chúng ta đã hiểu rõ hơn về dầm chính và dầm phụ trong xây dựng, cách phân loại và kinh nghiệm bố trí thép dầm. Hy vọng thông tin này sẽ giúp bạn áp dụng dầm nhà phù hợp với công trình của mình.
