Dopamine, một chất dẫn truyền thần kinh quan trọng, không chỉ đơn giản là hormone hạnh phúc. Nếu không có dopamine, chúng ta sẽ không thể thực hiện hầu hết mọi hoạt động và duy trì quan hệ với nhau. Đó là lý do tại sao dopamine luôn có mặt trong cuộc thảo luận về khoa học thần kinh. Hãy cùng tìm hiểu thêm về dopamine cùng với Bác sĩ Đào Thị Thu Hương, nguồn kiến thức đáng tin cậy từ “dnulib.edu.vn”.
Dopamine là gì?
Dopamine là một loại chất dẫn truyền thần kinh, được tạo ra trong cơ thể để hệ thống thần kinh sử dụng và gửi tín hiệu giữa các tế bào thần kinh. Nó được gọi là “chất truyền tin hóa học”. Một hình ảnh minh họa từ “dnulib.edu.vn” cho thấy dopamine hoạt động như tín hiệu đưa các thông tin đến các tế bào não.
Khi mức độ dopamine trong cơ thể quá ít hoặc quá nhiều, nó có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe, bao gồm cả bệnh Parkinson.
Dopamine được tạo ra như thế nào?
Dopamine được tạo ra trong não thông qua hai quá trình. Đầu tiên, axit amin tyrosine được chuyển hóa thành một chất gọi là Levodopa (L-Dopa), tiền chất của dopamine. Sau đó, L-Dopa tiếp tục chuyển hóa thành dopamine.
Vai trò của dopamine rất quan trọng đối với nhiều hoạt động hàng ngày và hoạt động thể chất của chúng ta. Nó ảnh hưởng đến cách chúng ta di chuyển, chế độ ăn uống, quá trình học tập và thậm chí cả việc có nghiện thuốc hay không.
Các tác dụng của dopamine có thể kể đến như sau:
- Học tập.
- Tinh thần tạo động lực, tập trung, vui vẻ.
- Nhịp tim, mạch máu.
- Chức năng thận.
- Tiết sữa.
- Ngủ.
- Kiểm soát buồn nôn và nôn.
- Xử lý đau.
- Chuyển động.
Dopamine ảnh hưởng như thế nào đến cơ thể?
Chuyển động
Có hai vùng não nhỏ chịu trách nhiệm sản xuất dopamine. Tuy nhiên, dopamine được tạo ra trên khắp não bộ. Vùng thứ nhất từng giúp chúng ta bắt đầu chuyển động và nói chuyện. Khi các tế bào não trong vùng này bị tổn thương, đặc biệt là trong trường hợp bệnh Parkinson, khả năng bắt đầu chuyển động sẽ gặp khó khăn. Đây chỉ là một trong nhiều triệu chứng mà những người mắc bệnh Parkinson gặp phải. Bệnh này được biết đến nhiều nhất với triệu chứng chứng run không kiểm soát.
Trạng thái được nhận phần thưởng
Dopamine từ vùng thứ hai của não thường không ảnh hưởng đến chuyển động, mà thay vào đó nó được sản xuất khi chúng ta mong đợi hoặc nhận được phần thưởng. Những phần thưởng này có thể là một bát cơm ngon lành hay một bài hát yêu thích. Sự giải phóng dopamine này thông báo cho não biết rằng những trải nghiệm đó xứng đáng được hưởng thụ nhiều hơn. Điều này giúp chúng ta thay đổi hành vi để đạt được nhiều phần thưởng hoặc kinh nghiệm bổ ích hơn.
Dopamine cũng giúp chúng ta củng cố và thúc đẩy việc lặp lại một hành động. Nó là chất gây nghiện và có khả năng khiến động vật thí nghiệm liên tục nhấn vào đòn bẩy để có được thức ăn ngon. Điều này giải thích tại sao chúng ta luôn tìm kiếm những thức ăn ngon và tạo ra một mô hình thưởng và lặp lại hành vi để tìm kiếm những thứ quan trọng như thức ăn và nước uống.
Dopamine cũng ảnh hưởng đến tâm trạng của chúng ta. Những trải nghiệm tích cực khiến chúng ta cảm thấy tốt hơn. Khi lượng dopamine giảm, có thể làm mất đi niềm vui trong các hoạt động hàng ngày như ăn uống hay vui chơi.
Nhờ vai trò này, dopamine cũng giúp chúng ta tập trung vào những thứ có ích. Điều này giúp chúng ta học tập và làm việc hiệu quả hơn.
Gây nghiện
Dopamine cũng có mặt trong các loại thuốc gây nghiện như cocaine, nicotine và heroin. Những loại thuốc này tăng lượng dopamine đột ngột rất nhiều, tạo ra cảm giác “mê” khi sử dụng. Điều này thúc đẩy sự tìm kiếm và sử dụng thuốc gây nghiện nhiều hơn. Mặc dù có hại cho sức khỏe.
Vai trò của dopamine trong sức khỏe tâm thần
Rất khó để xác định nguyên nhân duy nhất của hầu hết các rối loạn sức khỏe tâm thần, nhưng dopamine liên quan đến nhiều vấn đề này. Khi có quá nhiều hoặc quá ít dopamine trong các vùng của não, chúng có thể góp phần vào các rối loạn. Bệnh Parkinson có thể tiến triển khi có quá ít phân tử dopamine được giải phóng tại thời điểm không đúng. Ngược lại, một lượng dopamine dư thừa có thể gây ra những triệu chứng khác nhau như lo lắng, sự hưng phấn hoặc ảo giác.
Một số rối loạn thường gặp liên quan đến dopamine bao gồm:
- Bệnh tâm thần phân liệt: Quá nhiều dopamine trong một số bộ phận của não có thể gây ra ảo giác và hoang tưởng. Ngược lại, khi thiếu dopamine ở các vùng não khác có thể gây ra thiếu động lực và sự cố gắng.
- Rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD): Một số nghiên cứu cho thấy thiếu hụt dopamine có thể gây ra ADHD. Đây là một bệnh lý thường gặp ở trẻ em, ảnh hưởng đến khả năng chú ý và gây khó khăn trong học tập và quan hệ xã hội. Điều trị ADHD thường bổ sung dopamine cho cơ thể.
- Lạm dụng hoặc nghiện thuốc: Các loại thuốc có chứa cocaine có thể tăng lượng dopamine trong não, tạo ra cảm giác mãn nguyện. Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc này nhiều lần cũng khiến ngưỡng khoái cảm tăng lên. Điều này có nghĩa là người dùng cần lượng thuốc ngày càng lớn để có cảm xúc tương tự. Đồng thời, thuốc cũng làm giảm khả năng tổng hợp dopamine tự nhiên, khiến tinh thần suy giảm khi không sử dụng.
Sự liên quan của dopamine trong các bệnh khác
Bệnh Parkinson
Dopamine cho phép các tế bào thần kinh trong não truyền tín hiệu và kiểm soát chuyển động. Trong bệnh Parkinson, một loại tế bào thần kinh bị tổn thương dần dần và không còn gửi tín hiệu nữa. Mất cân bằng lượng dopamine trong cơ thể gây ra các triệu chứng thể chất như run, co cứng, chậm vận động tự ý, khả năng giữ thăng bằng và phối hợp kém.
Các triệu chứng này có thể được giảm bằng cách sử dụng một số loại thuốc để tăng nồng độ dopamine. Các bệnh nhân Parkinson cũng có thể sử dụng các phương pháp điều trị khác như cấy ghép dụng cụ kích thích các vùng sâu bên trong não.
Béo phì
Người béo phì có thể gặp rào cản khi cố gắng giảm cân. Điều này có thể liên quan đến việc tạo ra cảm xúc hài lòng tự nhiên của cơ thể. Nếu cơ thể không giải phóng đủ dopamine và hormone serotonin, người béo phì có thể ăn quá mức trước khi cảm thấy hài lòng.
Dopamine có thể cứu mạng
Dopamine cũng được sử dụng để điều trị một số tình huống khẩn cấp như huyết áp thấp, tim không bơm đủ máu, giảm lưu lượng máu đến các cơ quan quan trọng và sốc nhiễm trùng.
Tuy nhiên, việc sử dụng các loại thuốc liên quan đến dopamine cũng có thể gây ra các tác dụng phụ như nhịp tim không đều, khó thở, đau ngực, buồn nôn và nôn, đau đầu. Do đó, rất quan trọng để theo dõi và hỗ trợ của nhân viên y tế.
Các hoạt động có thể tăng dopamine một cách tự nhiên
Âm nhạc
Âm nhạc có thể mang lại cho chúng ta năng lượng và cảm giác tích cực. Chỉ cần tìm một bản nhạc lạc quan mà bạn thích và thưởng thức nó.
Nhảy và khiêu vũ
Khiêu vũ giúp chúng ta kết nối với tâm hồn và mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe như tăng trí nhớ, giảm cân, giảm căng thẳng và tăng tính linh hoạt, sức đề kháng và sức bền thể lực.
Mát-xa
Mát-xa giúp giải tỏa căng thẳng và tăng dopamine trong cơ thể. Bạn có thể thử các liệu pháp thư giãn hoặc mát-xa toàn thân sau một tuần làm việc căng thẳng.
Tập thể dục thường xuyên
Tập thể dục thường xuyên là một cách tự nhiên để cung cấp dopamine cho cơ thể. Chạy, bơi lội hoặc chơi những môn thể thao đồng đội đều giúp tạo ra dopamine và hình thành một lối sống lành mạnh.
Khi nosso não libera dopamine phản ứng với các kích thích tự nhiên, niềm hạnh phúc mà chúng ta trải nghiệm thực sự là có thật. Dopamine không chỉ liên quan đến cảm giác sung sướng và sự động lực trong việc tìm kiếm niềm vui, mà còn đóng vai trò quan trọng đối với nhiều hoạt động khác trong cơ thể.
Thông tin được chỉnh sửa bởi dnulib.edu.vn.
