Môi trường tự nhiên của Sahara rất khắc nghiệt – khô cằn, ít mưa và không thuận lợi cho sự sinh tồn. Vì vậy, Sahara được biết đến như “hoang mạc lớn thứ hai trên thế giới”, chỉ sau Nam Cực. Ngay cả bây giờ, khi những người thông thường băng qua sa mạc Sahara, nếu không chuẩn bị cẩn thận, họ chắc chắn sẽ trải qua những trải nghiệm gần chạm vào cái chết.
Quá khứ phồn thịnh dưới lòng cát
Khi Sahara vẫn chưa là sa mạc khô cằn như hiện tại, nó từng ẩm ướt hơn rất nhiều. Có nhiều loài động và thực vật sinh sống ở đây. Tuy nhiên, hiện nay, ngoại trừ vùng thung lũng sông Nin, nơi có thể trồng rau và một số khu vực như vùng cao nguyên phía Bắc, gần Địa Trung Hải, nơi cây ôliu có thể phát triển, phần lớn Sahara không thể trồng trọt.
Khi một vùng đất lớn trở nên cực kỳ khô cạn trong một thời gian dài, thiếu cây cỏ và nước, sau đó sẽ hình thành các hoang mạc, ngày càng trở thành những sa mạc đá, sa mạc sỏi (Gobi) và những loại hoang mạc khác. Cát trong sa mạc hình thành do quá trình sa mạc hóa đất và phong hóa đá. Điều này có nghĩa là, cho dù sa mạc có lớn đến đâu, độ dày của lớp cát cũng có giới hạn.
Độ dày của lớp cát sa mạc phụ thuộc vào thời gian hình thành, địa hình, hướng và tốc độ gió cục bộ. Các sa mạc ở các địa điểm khác nhau có độ dày lớp cát khác nhau. Ngay cả trong cùng một sa mạc, độ dày của lớp cát ở các vị trí khác nhau cũng không giống nhau. Thông thường, rìa sa mạc là nơi có lớp cát mỏng nhất. Theo số liệu thống kê, độ dày trung bình của các sa mạc trên thế giới là khoảng 3,5 mét.
Khám phá vùng đất bên dưới cát
Sa mạc Sahara trải dài qua 12 quốc gia: Algeria, Chad, Ai Cập, Libya, Mali, Morocco, Eritrea, Sudan, Tunisia, Tây Sahara và Niger. Từ năm 1962, sa mạc Sahara đã mở rộng thêm khoảng 650.000 km vuông.
Vậy cát ở sa mạc Sahara dày bao nhiêu? Và dưới lớp cát có gì?
Để biết độ dày cát sa mạc và những gì ẩn chứa dưới lớp cát, một số người có thể nghĩ rằng chúng ta có thể khám phá điều này bằng cách khoan và đào sâu vào sa mạc. Tuy nhiên, có một cách hiệu quả, tiên tiến và chính xác hơn nhiều lần.
Công nghệ sóng điện từ có khả năng xuyên qua các lớp địa chất và phản xạ hoặc bức xạ sóng điện từ khác nhau khi gặp các chất khác nhau. Nhờ vậy, chúng ta có thể sử dụng công nghệ sóng điện từ để phát hiện đáy của sa mạc.
Trong thực tế, độ sâu của sa mạc còn phụ thuộc vào thời gian hình thành, địa hình, hướng và lực gió. Ở những vùng có nhiều cồn cát, độ sâu của cát cũng thay đổi theo sự di chuyển của cát.
Công nghệ viễn thám, ra đời từ những năm 1960, được sử dụng để khám phá đáy sa mạc. Đầu tiên, hệ thống dò tìm bằng vệ tinh, máy bay… được sử dụng để phát sóng điện từ có tần số cụ thể đến sa mạc. Sau đó, các đặc điểm quang phổ của sóng điện từ phản xạ lại sẽ được phân tích để nhận dạng đặc điểm địa chất. Qua việc nghiên cứu và xử lý dữ liệu thu thập được, chúng ta có thể biết được độ dày của lớp cát trong sa mạc. Công nghệ này cũng được ứng dụng rộng rãi trong việc khám phá tài nguyên khoáng sản trong lòng đất, đo độ dày lớp băng, xác định địa hình đáy biển…
Từ dữ liệu viễn thám, các nhà khoa học đã nhận thấy rằng độ sâu trung bình của sa mạc Sahara là khoảng 150 mét, tương đương với chiều cao của một tòa nhà 50 tầng (tính theo chiều cao trung bình của mỗi tầng là 3 mét).
Theo dữ liệu viễn thám, độ dày thấp nhất của cát sa mạc Sahara là khoảng 3,6 mét, trong khi độ dày cao nhất lên tới 320 mét.
Thực tế cho thấy, không phải toàn bộ sa mạc Sahara đều là cát. Cát chủ yếu phủ trên bề mặt nằm ở khu vực miền Trung và miền Bắc. Trong khi đó, bề mặt của hầu hết các khu vực khác là đá, sỏi…
Ngoài việc tìm thấy dầu mỏ, sa mạc Sahara còn lưu giữ nhiều di tích sông hồ cổ dưới lớp cát. Theo ước tính của các nhà địa chất, một trong những hồ nước khổng lồ từng tồn tại ở đây có diện tích 108.000 km vuông và độ sâu 247 mét.
Những khám phá này chứng tỏ rằng từ lâu, Sahara không phải là một sa mạc, mà thực tế là một thiên đường xanh tươi với cây cỏ và nước, nuôi dưỡng nhiều loài động và thực vật.
Về lý do tại sao khu vực này đã trở thành một sa mạc, các nhà khoa học tin rằng có liên quan đến chuyển động của lục địa. Từ 7 đến 11 triệu năm trước, sự thu hẹp của Biển Tethys (Biển Địa Trung Hải cổ) đã làm yếu đi gió mùa mùa hè ở Bắc Phi, dần dần biến Sahara cổ thành một sa mạc.
Thực tế, dù là sa mạc, đại dương hay các đặc điểm địa hình khác, nếu loại bỏ nước, trầm tích, và đào sâu xuống lòng đất, chúng ta sẽ gặp phải những tảng đá khá cứng. Nếu chúng ta có thể đào hết cát ở sa mạc Sahara, chúng ta sẽ thấy đá cứng.
Trái Đất là hành tinh đá. Bên cạnh không khí và nước biển, Trái Đất có thể được chia thành ba lớp: vỏ Trái Đất, lòng vỏ và lõi. Lớp vỏ và toàn bộ lòng vỏ thuộc về thạch quyển. Lớp vỏ có độ dày từ 60 đến 120 km, dày hơn trên đất liền so với trên đại dương, nhưng tỷ lệ này chỉ chiếm khoảng dưới 2% bán kính Trái Đất.
Được chỉnh sửa bởi: Dnulib
