Quota, được thường xuyên sử dụng trong hoạt động xuất nhập khẩu, là một khái niệm quan trọng. Tuy nhiên, bạn đã hiểu Quota là gì và điều kiện để áp dụng nó như thế nào không? Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về Quota và các yếu tố liên quan.
Quota – Định nghĩa
Quota, hay còn được gọi là hạn ngạch, là quy định về giới hạn tối đa số lượng hoặc giá trị hàng hóa được phép xuất khẩu hoặc nhập khẩu qua thị trường trong một khoảng thời gian nhất định. Thông thường, quy định này có hiệu lực trong vòng 1 năm thông qua việc cấp giấy phép.
Hạn ngạch ra đời với mục đích kiểm soát số lượng hàng nhập khẩu và giới hạn lượng xuất khẩu. Mỗi quốc gia có quy định khác nhau về hạn ngạch, và không phải hàng hóa nào cũng áp dụng hạn ngạch. Quota chỉ được áp dụng đối với nhóm mặt hàng quan trọng và có tác động lớn tới nền kinh tế quốc dân, như gạo, sản phẩm may mặc và nhiều sản phẩm khác.
Ngoài ra, còn có một số trường hợp đặc biệt để bảo vệ môi trường sinh thái, tài nguyên quốc gia, đảm bảo cam kết với chính phủ nước ngoài và góp phần điều tiết thương mại quốc tế, khi đó Quota được áp dụng.
Trong thế giới kinh doanh và kinh tế, hạn ngạch có hai nghĩa: Hạn chế áp đặt đối với hàng xuất khẩu hoặc mục tiêu mà nhân viên bán hàng của công ty phải đạt được mỗi tuần, tháng, quý hoặc năm.
Phân loại Quota
Quota được chia thành hai loại chính: Hạn ngạch xuất khẩu và hạn ngạch nhập khẩu, trong đó hạn ngạch nhập khẩu là loại phổ biến hơn.
Quota nhập khẩu là quy định giới hạn số lượng mặt hàng nhập khẩu vào thị trường nội địa nhằm bảo hộ hàng hóa trong nước, thúc đẩy sản xuất và đảm bảo giá cạnh tranh cho hàng hóa nội địa.
Quota xuất khẩu là quy định hạn ngạch cụ thể về giá trị hoặc khối lượng xuất khẩu của một hàng hóa cụ thể do chính phủ nước xuất khẩu áp đặt.
Sự hạn chế này có thể nhằm bảo vệ các nhà sản xuất trong nước khỏi tình trạng thiếu hụt tạm thời một số nguyên liệu nhất định, hoặc như một biện pháp để điều chỉnh giá thế giới của các mặt hàng cụ thể.
Quota có thể được chia theo hình thức hạn ngạch thuế quan. Định mức này được cơ quan quản lý sử dụng để xác định mức thuế phải đóng dựa trên số lượng hàng nhập khẩu hoặc xuất khẩu.
Trong đó, việc đóng mức thuế cao và thậm chí rất cao áp dụng cho những hàng hóa vượt quá hạn ngạch quy định. Ngược lại, những hàng hóa nằm trong hạn ngạch cho phép có thể được đánh thuế với mức 0% hoặc thuế suất thấp.
Ngoài ra, còn có hạn ngạch quốc tế được hiệp hội ngành hàng quốc tế sử dụng để góp phần điều tiết thương mại quốc tế, cân bằng và bảo vệ quyền lợi chung cho các thành viên trong hiệp hội.
Về bản chất, dù phân loại như thế nào, Quota ra đời nhằm đem lại lợi nhuận lớn cho những doanh nghiệp được cấp phép sử dụng Quota. Vì vậy, nếu không tuân thủ quy định, Quota có thể biến một số đơn vị trở thành nhà độc quyền của một số mặt hàng.
Điều kiện để sử dụng Quota
Vì tính tương đối và phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau, Quota có tính pháp lý không cao, và nếu không minh bạch, có thể gây ra những vấn đề tiêu cực. Để hạn chế điều này, Quota có các điều kiện áp dụng rõ ràng.
Chẳng hạn, Quota không được phép tự ý sử dụng, đồng thời không phải hàng hóa nào cũng áp dụng Quota. Vậy, điều kiện để áp dụng Quota là gì?
Cụ thể, dưới đây là những trường hợp đặc biệt do WTO cho phép các nước thành viên áp dụng hạn ngạch:
- Hạn chế tạm thời, ngăn ngừa hoặc khắc phục sự khan hiếm của một số mặt hàng, chẳng hạn như lương thực, thực phẩm hoặc các nhu yếu phẩm khác.
- Bảo vệ tình hình tài chính đối ngoại và cán cân thanh toán khi thâm hụt về dự trữ tiền tệ hoặc số dự trữ quá ít.
- Chương trình trợ giúp của chính phủ nhằm đẩy mạnh phát triển kinh tế hoặc bảo vệ một số ngành công nghiệp đối với nước đang phát triển.
Ngoài ra, hạn ngạch cũng được áp dụng trong các trường hợp bảo vệ đạo đức xã hội, sức khỏe con người, động vật quý hiếm, môi trường và thiên nhiên, đồng thời bảo vệ tài sản quốc gia liên quan đến giá trị tinh thần như văn hóa nghệ thuật, lịch sử, khảo cổ, tài nguyên khan hiếm…
Mặc dù được phép, nhưng các mặt hàng áp dụng hạn ngạch cũng phải tuân thủ những điều kiện kèm theo. Các nước phải tránh gây thiệt hại cho các bên tham gia ký kết, không đưa ra những hạn ngạch không hợp lý với việc nhập khẩu sản phẩm với số lượng tối thiểu.
Các nước đang trong giai đoạn phát triển cũng phải cam kết dần nới lỏng các biện pháp này khi kinh tế đã khôi phục, sau đó dỡ bỏ hoàn toàn với lộ trình cụ thể để thực hiện nguyên tắc chung của WTO.
Vì tính pháp lý không cao và thời gian thông thường chỉ kéo dài một năm, các quốc gia phải công bố thời gian cụ thể và những thay đổi nếu có khi áp dụng hạn ngạch.
Ưu nhược điểm của Quota
Ưu điểm
Áp dụng Quota mang lại nhiều lợi ích cho quốc gia và hoạt động thương mại quốc tế, đảm bảo thúc đẩy sự phát triển của từng đất nước và sự phát triển chung của thế giới.
- Kiểm soát tốt hàng hóa xuất nhập khẩu của quốc gia, từ đó có những điều tiết và điều chỉnh phù hợp để đảm bảo cán cân kinh tế trong nước.
- Chính phủ nắm bắt được số lượng hàng hóa tương đối chính xác trong một khoảng thời gian, đưa ra đánh giá đúng về kinh tế trong nước.
- Hạn ngạch giúp thúc đẩy các hoạt động sản xuất và kinh doanh của các doanh nghiệp trong nước, đảm bảo cán cân thương mại.
Nhược điểm
Tuy nhiên, việc áp dụng hạn ngạch cũng đồng thời gặp một số nhược điểm.
- Nhà nước không thu được lợi nhuận, trong khi đó một số doanh nghiệp có thể trở thành đơn vị độc quyền trong việc xuất khẩu một mặt hàng nào đó.
- Tăng giá trị hàng hóa nhập khẩu, giảm lựa chọn cho người tiêu dùng và làm khó cho họ tiếp cận được sản phẩm nhập khẩu.
- Dẫn đến việc buôn lậu tăng cao, cũng như có thể dẫn đến những việc tiêu cực như hối lộ, tham nhũng trong việc xin hạn ngạch. Ngoài ra, hạn ngạch có thể trở thành rào cản và được một số quốc gia lớn sử dụng để hạn chế hàng hóa của các quốc gia đang phát triển vào thị trường lớn.
Dnulib rất hy vọng rằng bài viết này đã giúp bạn hiểu thêm về Quota, bao gồm khái niệm, điều kiện áp dụng và tác động của Quota đối với nền kinh tế của từng quốc gia và thương mại quốc tế. Nếu bạn muốn tìm hiểu về nhiều chủ đề hơn, hãy ghé thăm trang web Dnulib.
