Sạt lở đất, một hiện tượng địa chất nguy hiểm, có thể gây hại đến tính mạng và cuộc sống của con người. Để giảm thiểu thiệt hại do sạt lở đất, chúng ta cần hiểu rõ nguyên nhân hình thành và áp dụng các giải pháp phòng ngừa hiệu quả.
Sạt lở đất là gì?
Sạt lở đất là hiện tượng khi một khối đá, tầng đất hoặc mảnh vụn đất đá rời rạc trượt xuống triền núi, đồi hoặc một địa tầng khác. Sạt lở đất có thể xảy ra ở bất kỳ địa điểm nào, từ thành phố, thị trấn cho đến khu vực đồi núi cao. Do đó, cần tiến hành các hoạt động điều tra địa chất và quan trắc địa địa định kỳ để dự đoán nguy cơ sạt lở đất tiềm ẩn.
Nguyên nhân sạt lở đất
Sạt lở đất xuất phát từ tác động ngoại lực vào khối đá, đất trên mái dốc hoặc đỉnh đồi, khiến chúng vỡ ra và lăn xuống với tốc độ lớn. Ngoại lực này thường đến từ mưa lớn, tuyết tan, động đất hoặc vỡ đập thủy điện. Lượng nước lớn đổ vào khu vực khiến các liên kết của đất đá, rễ cây và thảm thực vật phân rã, gây ra sạt lở đất.
Hiện nay, sạt lở đất chủ yếu do con người khai thác rừng quá mức. Các công trình dân sinh dưới chân núi cũng ảnh hưởng đến địa tầng. Kết hợp với cơn bão dữ dội, tình trạng sạt lở đất ngày càng nghiêm trọng hơn.
3 yếu tố nhận biết vùng sạt lở đất
Theo các nhà nghiên cứu, sạt lở đất thường xảy ra dựa trên 3 yếu tố chính: địa chất, hình thái-cấu trúc đất và hoạt động con người.
Yếu tố 1: Địa chất
Sạt lở đất kéo theo đất đá trượt xuống sườn đồi. Vì vậy, yếu tố đầu tiên cần khảo sát là địa chất khu vực. Ở vùng có địa hình yếu, bị đứt gãy, thời tiết có thể gây sạt lở đất.
Yếu tố 2: Hình thái – Cấu trúc đất
Mỗi khu vực có các tầng địa chất khác nhau. Cấu trúc đất đá, thảm thực vật của khu vực quyết định hiện trạng và hình thái của nó. Ví dụ, vùng rừng nguyên sinh có thảm thực vật và cây cổ thụ lớn giúp giữ cấu trúc đất tốt hơn trong trường hợp mưa lớn hay động đất nhỏ.
Yếu tố 3: Hoạt động của con người
Hoạt động con người ảnh hưởng trực tiếp đến môi trường sống. Phát triển nông nghiệp không quy hoạch, phá rừng không đúng pháp luật gây hậu quả không lường trước. Các công trình công nghiệp, dân dụng trên triền núi, triền dốc làm suy yếu cấu trúc đất, dễ dẫn tới sạt lở trong tương lai. Vì vậy, trước khi xây dựng cơ sở hạ tầng, phát triển nông nghiệp, cần có tính toán cụ thể để đảm bảo an toàn cho con người và tài sản.
Hậu quả sạt lở đất
Sạt lở đất xảy ra nhanh chóng và bất ngờ, gây ra hậu quả nghiêm trọng cho các công trình dân sinh như trường học, nhà ở. Nó thường xảy ra ở vùng trung du miền núi, cuốn trôi và phá hủy nhiều tài sản, gây thiệt hại về gia súc, gia cầm và vật nuôi. Các công trình kiến trúc bị sạt lở đất qua khá khó khôi phục. Người dân mất nhiều thời gian, công sức và tiền bạc để cải tạo lại đất đai để tiếp tục sản xuất và sinh sống.
Giải pháp phòng ngừa sạt lở đất
Để giảm thiểu hậu quả của sạt lở đất, chúng ta cần áp dụng các biện pháp sau:
- Chủ động theo dõi thông tin thời tiết và sơ tán khi cần thiết.
- Chú ý các biến đổi không bình thường như nước sông trở nên đục, cây nghiêng trong cơn mưa lớn kéo dài, các vết nứt trên tường nhà, đồi núi, mái dốc, mặt đất phồng lên, cây rung chuyển và tiếng động lạ. Thông báo cho chính quyền địa phương gần nhất.
- Sử dụng rọ đá, thảm đá và vải địa hình để chống xói mòn, rửa trôi đất.
- Sử dụng vải lưới để ổn định mái dốc.
- Sử dụng tường chắn trọng lực và bấc thấm ngang trong xây dựng tường chắn trọng lực.
- Trồng rừng và gia tăng độ bao phủ mặt đất.
- Không khai thác rừng trái phép.
- Thực hiện quy hoạch đô thị hợp lý, đảm bảo cấu trúc đất an toàn.
- Gia cố nhà cửa và thông thoáng dòng chảy trước thời kỳ mưa lũ.
- Đảm bảo an toàn cho các nhà máy thủy điện, phòng ngừa nguy cơ vỡ hồ chứa và xả lũ đột ngột gây lũ lụt và sạt lở đất.
Hy vọng rằng với thông tin hữu ích này, bạn đã hiểu rõ về hiện tượng sạt lở đất và các giải pháp phòng ngừa hiệu quả. Hãy tham khảo thêm tại Dnulib để nắm bắt thêm nhiều kiến thức bổ ích khác!
