Tổng quan về Sét
Sét là một hiện tượng phức tạp trong khí quyển tự nhiên. Hiểu rõ về bản chất của sét và cách nó tác động đến vật thể và môi trường xung quanh là vô cùng quan trọng. Nếu ta hiểu được quá trình hình thành và tác động của sét đến các công trình xây dựng như tòa nhà, kho tàng, bến cảng, cột điện, tháp viễn thông, đường dây điện, đường dây viễn thông, đường dây điện thoại, internet và anten cáp đồng trục, ta sẽ có những biện pháp phòng chống sét hiệu quả.
Theo Viện Vật lý – Địa cầu, Việt Nam là một trong ba trung tâm giông lớn trên thế giới. Nước ta có hoạt động giông sét mạnh, đặc biệt là trong mùa đông kéo dài. Số giờ có sấm sét trung bình là 250 giờ mỗi năm.
Sét không chỉ mang lại lợi ích như mưa, mà còn cung cấp đạm cho đất. Tuy nhiên, nó cũng là mối đe dọa gây thiệt hại về người và của cải. Trong những năm gần đây, nhiều công trình, đường dây điện, kho tàng, thiết bị ngành hàng không, hàng hải, bưu chính viễn thông, thiết bị nghiên cứu khoa học và thiết bị điện tử đã bị sét đánh hỏng, gây thiệt hại rất lớn. Sét không chỉ gây thiệt hại kinh tế mà còn gây ảnh hưởng đến sức khỏe và tâm lý của những người sống tại các địa phương trong cả nước.
Dông sét là một trong những hiểm họa thiên nhiên nguy hiểm nhất. Nó gây thiệt hại nghiêm trọng đến tính mạng con người và tài sản vật chất cũng như dịch vụ.
Vào năm 1769, khi loài người chưa biết đến các thiết bị chống sét và kim chống sét như ngày nay, một thảm họa xảy ra khi sét đánh trúng một kho chứa hơn 1000 tấn thuốc nổ tại một thành phố ở Italia, làm nổ tung toàn bộ toà nhà và làm chết hơn 3000 người sống trong thành phố.
Tài liệu này được biên soạn bởi Dnulib trên cơ sở các khuyến nghị từ liên minh viễn thông quốc tế (ITU), các tiêu chuẩn từ hội đồng kỹ thuật điện quốc tế (IEC), và tham khảo các tiêu chuẩn và nghiên cứu về sét tại Việt Nam. Mục tiêu là giới thiệu các khái niệm về sét và cách nó tác động.
Cơ cấu và đặc điểm của sét
Sự hình thành sét
Sét, hoặc còn gọi là sự phóng điện dông, là nguồn điện từ mạnh nhất tự nhiên. Nguyên nhân xuất hiện sét là do hình thành các điện tích lớn. Các đám mây mưa dông chính là nguồn sét, chúng mang theo điện tích dương và âm ở phần trên và dưới của đám mây, tạo ra một điện trường có cường độ lớn xung quanh đám mây.
Sự hình thành các điện tích khối với các cực tính khác nhau trong đám mây (còn được gọi là sự phân cực của đám mây) có liên quan đến quá trình ngưng tụ hơi nước trong luồng không khí nóng đi lên, tạo ra các ion dương và âm (các trung tâm ngưng tụ) và cũng liên quan đến việc phân chia các giọt nước mang điện trong đám mây dưới tác động mạnh của luồng không khí nóng đi lên.
Trong quá trình tích luỹ các điện tích có phân cực khác nhau, một điện trường với cường độ ngày càng tăng được hình thành xung quanh đám mây. Khi độ chênh lệch điện thế tại một điểm bất kỳ trên đám mây đạt đến giới hạn của tính cách điện của không khí (khoảng 3.106 V/m với áp suất khí quyển bình thường), sét tiên đạo sẽ xảy ra.
Sét gây ra các tác hại về tĩnh điện, điện từ, nhiệt và động lực đối với các đối tượng xung quanh như thiết bị điện, đường dây truyền thông, tín hiệu, đường dây điện và các phương tiện truyền thông không dây. Nó thường gây ra những thiệt hại lớn.
Phân loại sét
Dựa trên dấu hiệu bên ngoài, sét được phân loại thành nhiều loại khác nhau. Loại phổ biến nhất là sét vạch với các dạng như sét dải, sét dạng tên lửa, sét dạng chữ chi và sét dạng nhánh. Loại hiếm thấy nhất là sét cầu. Sét vạch là loại phổ biến nhất trong tự nhiên và cũng là nguồn điện từ mạnh nhất.
Nguồn thông tin
ThyAn đã biên soạn tài liệu này dựa trên các khuyến nghị từ liên minh viễn thông quốc tế (ITU), các tiêu chuẩn từ hội đồng kỹ thuật điện quốc tế (IEC), và tham khảo các tiêu chuẩn và nghiên cứu về sét tại Việt Nam. Mục tiêu là giới thiệu các khái niệm về sét và cách nó tác động.
