Sông Cầu – một con sông quan trọng tại Thái Nguyên, phân chia lãnh thổ thành hai khu vực với hướng dòng chảy khác nhau. Phía Tây là các phụ lưu thuộc hữu ngạn sông Cầu, như sông Chợ Chu và sông Đu, chảy theo hướng Tây Bắc – Đông Nam phù hợp với địa hình. Phía tả ngạn có sông Nghinh Tường và sông Huống Thượng, chảy theo hướng Đông Bắc – Tây Nam. Sự tồn tại của các phụ lưu này tạo nên hình dạng lông chim đặc trưng của sông Cầu tại Thái Nguyên. Hình dạng lông chim này giúp làm giảm độ đột ngột của lũ sông Cầu.
Lưu Lượng Nước Đáng Kinh Ngạc
Sông Cầu có lượng nước dồi dào, với lưu lượng trung bình là 135m3/giây và lưu lượng cực đại trong mùa lũ là 4.300m3/giây (năm 1959). Chế độ nước của sông Cầu thay đổi theo mùa và phụ thuộc vào chế độ mưa.
Sông Cầu là dòng chảy chính của sông Thái Bình, bắt nguồn từ phía Bắc Tam Tao (Chợ Đồn, Bắc Kạn) ở độ cao trên 1.200m. Sông Cầu chảy qua thị xã Bắc Kạn, thành phố Thái Nguyên, thành phố Bắc Ninh, thị xã Phả Lại rồi chảy ra biển ở cửa Thái Bình (tỉnh Thái Bình). Tổng chiều dài của sông Cầu từ nguồn đến Phả Lại là 288km, độ cao trung bình từ nguồn đến Phả Lại là 190m. Do đó, sông Cầu có độ dốc bình quân nhỏ, chỉ khoảng 16,1%. Dựa vào đặc điểm này, có thể chia sông Cầu thành ba đoạn khác nhau.
Ba Đoạn của Sông Cầu
Thượng Lưu
Thượng lưu, từ nguồn đến Chợ Mới (Bắc Kạn), sông Cầu chảy theo hướng Bắc – Nam, giữa vùng núi có độ cao từ 400 đến 500m (với ngọn cao tới 1.326 đến 1.525m). Vì vậy, lòng sông hẹp, nhiều ghềnh thác và độ dốc lên tới 10%.
Trung Lưu
Trung lưu, từ Chợ Mới đến Thác Huống, sông Cầu chảy theo hướng Bắc – Nam, sau đó chuyển hướng Tây Bắc – Đông Nam. Sông Cầu chảy giữa vùng đồi cao từ 100-300m và có độ dốc đáy sông chừng 1%.
Hạ Lưu
Hạ lưu, từ Thác Huống đến cửa Thái Bình, sông Cầu chảy theo hướng Bắc – Nam trong khu vực Thái Nguyên, sau đó chuyển hướng Tây Bắc – Đông Nam trong đồng bằng Bắc Bộ. Độ dốc lòng sông rất nhỏ, ít hơn 0,1%.
Sông Cầu và Tầm Quan Trọng Của Nó
Sông Cầu đã gắn kết vùng Trung du miền núi và vùng đồng bằng Bắc Bộ thông qua nét văn hóa đặc trưng của nó. Sông Cầu là một con sông giao thông quan trọng, đóng vai trò kết nối kinh tế và văn hóa giữa các địa phương. Lưu vực sông Cầu là một trong những lưu vực sông lớn ở Việt Nam, đặc biệt với vị trí địa lý và sự đa dạng của tài nguyên cũng như lịch sử phát triển kinh tế – xã hội của các tỉnh trong lưu vực này. Ngoài ra, lưu vực sông Cầu cung cấp hàng trăm triệu mét khối nước hàng năm để phục vụ sản xuất và đời sống sinh hoạt của người dân, đồng thời đóng vai trò giữ cân bằng hệ sinh thái và cảnh quan thiên nhiên cho khu vực.
Tuy nhiên, lưu vực sông Cầu đang đối mặt với nguy cơ bị tác động của tự nhiên và con người trong quá trình khai thác và phát triển kinh tế. Lượng nước của sông Cầu đang có xu hướng giảm, lũ lụt xảy ra với cường độ lớn và tần suất cao, sông bị bồi lấp và dòng chảy thay đổi mạnh mẽ. Cảnh quan sinh thái và thiên nhiên đang bị biến đổi, nguồn lợi thủy sản đang có nguy cơ cạn kiệt. Đặc biệt, chất lượng nước sông Cầu đang trở nên phức tạp, đặc biệt là khu vực hạ lưu sông Cầu do ô nhiễm từ các làng nghề, khu công nghiệp, đô thị và hoạt động khai thác khoáng sản, sản xuất nông nghiệp.
Để giải quyết vấn đề này, Chính phủ đã phê duyệt Đề án tổng thể “Bảo vệ và phát triển bền vững môi trường sinh thái, cảnh quan lưu vực sông Cầu”. Mục tiêu của đề án là giải quyết toàn diện ô nhiễm môi trường nước và đóng góp vào sự phát triển bền vững của các địa phương trên lưu vực và cả nước. Với tư cách là Chủ tịch Ủy ban Bảo vệ môi trường lưu vực sông Cầu, Thái Nguyên đã có nhiều nỗ lực trong việc chỉ đạo xử lý triệt để các nguồn gây ô nhiễm, kiểm soát chặt chẽ khu vực bị ô nhiễm nghiêm trọng và nâng cao ý thức trách nhiệm của chính quyền, người dân, cơ sở sản xuất và các doanh nghiệp trong việc bảo vệ sông Cầu.
This article has been edited by dnulib.edu.vn.
