THIỆN LÀ GÌ?
1. Chữ thiện:
Trong chữ Thiện, có 15 chữ Hán như 善 (譱), 擅, 鱓, 鳝, 禪, 禅, 鄯, 膳, 饍, 墠, 嬗, 缮 (繕), 墡, 蟮, và 蟺. Tuy nhiên, trong trường hợp này, chữ Thiện được viết bằng chữ 善 (phồn thể: 譱).
Chữ Thiện thuộc loại chữ hội ý, gồm hai bộ chữ là 羊 (dương) và 言 (ngôn). Dương (羊) tượng trưng cho điềm lành (cát tường), còn ngôn (言) đại diện cho lời nói. Có các cách viết khác nhau cho chữ Thiện như trong hình sau:
2. Ý nghĩa của chữ thiện:
Chữ Thiện có nhiều ý nghĩa:
- Việc tốt: Nhật hành nhất thiện (mỗi ngày làm một việc tốt).
- Người tốt, người có đạo đức: Gia thiện nhi căng bất năng (phải khen người tốt mà cũng nên thông cảm với người không có khả năng).
- Họ Thiện.
- Quý trọng: Thiện nhật giả vương, thiện thì giả bá (người biết quý ngày là bậc vương, biết quý giờ là bậc bá) (Tuân Tử, Cường quốc).
- Kết bạn: Giao thiện (kết bạn).
- Sửa cho tốt: Dục thiện kỳ sự (lo làm cho hay).
- Yêu thích: Vương như thiện chi, tắc hà vi bất hành? (nếu vua thích cái đó thì sao không làm?) (Mạnh Tử, Lương Huệ Vương hạ).
- Thân thiết, giao hảo: Thân nhân thiện lân (thân cận với láng giềng, giao hảo với lân bang).
- Quen biết: Diện thiện (Có nét mặt quen quen).
- Tốt: Thiện nhân (người tốt).
- Đáng chấp nhận: Thiện sách (kế hay).
- Khéo: Thiện thư (viết khéo).
- Dễ: Thiện vong(dễ quên).
- Thân thương: Thiện đãi (đối xử cách thân thương).
- Khen ngợi: Thiện tai!
Theo nghĩa triết học, thiện là “điều tốt về phạm vi đạo đức. Là lý tưởng thoả mãn ý chí con người và thỏa mãn lý trí và tình cảm”.
CHỮ THIỆN TRONG CUỘC SỐNG.
2.1. CHỮ THIỆN TRONG NHO HỌC:
Theo Mạnh Tử, tình thiện của con người bao gồm:
- Lòng trắc ẩn (thương xót)
- Lòng tu ố (thẹn, ghét)
- Lòng từ nhượng (kính nhường)
- Lòng thị phi (biết phải trái)
Theo Mạnh Tử: “Lòng trắc ẩn là đầu mối của nhân, lòng tu ố là đầu mối của nghĩa, lòng từ nhượng là đầu mối của lễ, lòng thị phi là đầu mối của trí”. Do đó, con người cần phát huy bốn mối đó bằng cách nuôi dưỡng tâm tính, giảm bớt lòng ham muốn và làm những việc có ý nghĩa nhân nghĩa. Quan hệ giữa cá nhân và gia đình cũng được Mạnh Tử nêu ra, từng bằng cách của “hiếu, đễ, trung, tín” để diễn tả mối quan hệ thân tình và tình yêu thương.
2.2. CHỮ THIỆN TRONG PHẬT GIÁO:
Trong Phật giáo, Thiện (Pali: kusala) biểu thị cho sự lành, tốt, có đạo đức. Đó là trạng thái tuân theo đạo lý, có ích cho bản thân và cho người khác, và đồng thời tiêu diệt ác pháp. Ngược lại, ác và bất thiện (akusala) biểu thị cho ác pháp. Quả báu của Thiện là sự an lạc thân tâm. Phúc (puñña) biểu thị cho hạnh phúc, sung sướng, tình trạng làm cho tâm trong sạch khỏi phiền não. Ngược lại, tội (pāpa) biểu thị cho tình trạng làm cho tâm bị ô nhiễm bởi phiền não. Sự thánh thiện và sự hạnh phúc thường đi đôi nhau và được miêu tả trong các kinh Tạng.
Trong ba cõi (tam giới), con người và tất cả chúng sinh đều có thể đạt được sự an lạc thân tâm thông qua hành động thiện lành. Các hành vi thiện đều xuất phát từ cơ thể, từ lời nói và đặc biệt là từ tâm ý. Các hành vi thiện gồm có thập thiện nghiệp (10 hành vi lành):
- Về thân: không giết người, không ăn cắp, không dâm dục.
- Về ngữ: không nói dối, không nói hai lưỡi, không nói ác khẩu, không nói thêu dệt.
- Về ý: không tham lam, không thù hận, không ngu si tà kiến.
Mọi phúc báu của con người và các chúng sinh khác đều được đạt tới thông qua việc tuân theo mười điều lành này. Muốn sinh sống trong cõi trời, cần tuân theo đạo đức và hành vi thiện. Còn việc sống trong các cõi sắc và vô sắc, cần tuân theo các pháp thiền định. Dù sao, cơ sở của tất cả là tuân theo mười điều lành này. Điều này được thể hiện trong các giáo pháp và hành trình của các bậc thánh nhân.
2.3. CHỮ THIỆN TRONG CÔNG GIÁO:
Trong Công giáo, Thiên Chúa được coi là tình yêu, là nguồn gốc của sự thiện, vô tận và sung mãn. Thiên Chúa không để con người cô đơn mà đã dùng ân sủng, ơn Thánh Thần và Chúa Giêsu Kitô làm gương mẫu để thu hút chúng ta về Ngài.
Công giáo nhấn mạnh rằng con người luôn khao khát hiểu biết sự thật và khát khao đạt đến sự thiện tuyệt đối, tức là hạnh phúc vĩnh cửu. Nhưng con người không thể tìm thấy hạnh phúc ngoài Thiên Chúa. Tâm hồn con người luôn khao khát tìm về Thiên Chúa.
Việc làm điều thiện không chỉ đơn giản là tránh xa xáo trộn, mà còn là dấn thân xây dựng xã hội. Người thánh thiện không phải là người sống trên mây và không thực tế, mà là người nhận biết tiếng gọi của Chúa giữa những hoàn cảnh khó khăn của lịch sử. Việc tiến bộ trên con đường đạo đức không chỉ bằng việc tích lũy những việc lành, mà còn là thông qua việc tăng cường tình yêu thương.
THỰC HÀNH VIỆC THIỆN DỄ HAY KHÓ?
Trên thực tế cuộc sống hàng ngày, việc làm thiện không phải là điều dễ dàng nếu không hiểu rõ đạo lý. Tự cho rằng mọi việc làm mình thực hiện đều là thiện có thể dẫn đến việc tạo nghiệp hoặc mất công một cách vô ích.
3.1. Chân thiện và giả thiện:
Theo người xưa, giúp đỡ người khác được gọi là thiện, nhưng nếu chỉ vì lợi ích của mình mà hại người khác thì được coi là ác. Việc làm thiện mang lại lợi ích cho người khác là công, trong đó công tức là chân, còn việc một mình nhận lợi ích là tư, tức là giả. Hành động thiện tự thân phát ra là chân, còn những hành động chỉ vì lợi ích cá nhân là giả. Làm việc thiện từ tấm lòng thành thật là chân thiện, trong khi làm việc chỉ vì lợi ích cá nhân là giả thiện. Hơn nữa, việc làm thiện mà không mong chờ bất cứ sự đền đáp nào là chân thiện, trong khi việc hy vọng có sự đền đáp là giả thiện.
Vì vậy, khi làm việc thiện, cần phải tự kiểm điểm kỹ lưỡng.
3.2. Âm thiện và dương thiện:
Việc làm việc thiện mà người khác biết đến là dương thiện, trong khi việc làm việc thiện mà người khác không biết đến là âm đức. Âm đức được công nhận và đền đáp, trong khi dương thiện được ca ngợi. Tuy nhiên, việc ca tụng không phải lúc nào cũng là điều đáng khao khát. Nhiều người đã trở thành nạn nhân vì lòng tham vọng, và ngược lại, nhiều người không có tội lại bị đánh giá sai lầm. Sự phân biệt âm và dương trong việc làm việc thiện là một vấn đề cần xem xét kỹ lưỡng.
3.3. Khó và dễ:
Đức Khổng Tử đã đề cập đến tình yêu thương con người bằng cách bắt đầu từ những việc khó khăn và thực hiện trước. Điều đó có nghĩa là chúng ta phải trước hết thắng được lòng mình, vì nếu làm được điều khó thì việc dễ sẽ được hoàn thành. Chẳng hạn, ở Giang Tây có một người già tên Thư, làm nghề dạy học. Anh gặp một người nghèo không có tiền để trả nợ, người đó sắp bị quan bắt làm nô tì. Anh đã bỏ số tiền học của học sinh để chuộc người đó, giúp vợ chồng người kia tránh khỏi tình cảnh đau khổ. Việc này thực sự là hiếm có và ít ai làm được. Một trường hợp khác ở tỉnh Trực Lệ, một ông già tên Trương gặp một người mắc nợ, đang phải đem vợ và con ra để cầm cố. Ông đã bỏ số tiền tiết kiệm được trong 10 năm để chuộc, giúp vợ chồng người kia thoát khỏi khốn khó. Bỏ tiền để cứu người như các trường hợp trên thực sự là khó khăn và đáng quý. Trong khi đó, những người giàu có và có quyền lực dễ dàng làm việc thiện, nhưng không làm là tự đánh mất mình. Người nghèo khó muốn làm việc thiện thì thật khó, nhưng nếu làm được, đó mới thực sự đáng quý.
Luôn lương thiện không thể đem lại tất cả những gì mà bản thân mong muốn, nhưng nó sẽ giúp bạn luôn có một nội tâm an lành.
–
XIN TRÂN TRỌNG CẢM ƠN QUÝ VỊ ĐÃ DÀNH THỜI GIAN ĐỌC CHUYÊN SAN NÀY, KÍNH CHÚC QUÝ KHÁCH VÀ GIA ĐÌNH: MẠNH KHỎE – PHÚ QUÝ THỌ KHANG NINH!
CÔNG TY CỔ PHẦN MỸ NGHỆ HẢI MINH
Số 1, khu 2 Cụm CN làng nghề xã Hải Minh, huyện Hải Hậu, tỉnh Nam Định
ĐT: 0918 653 838 , Email: mnhm@mynghehaiminh.vn
Quý khách có thể bấm vào các đường dẫn sau đây để xem các bài chuyên san khác có nội dung liên quan:
- Chữ Đức – Ý nghĩa chữ Đức
- Chữ Tâm – Quan điểm của Phật Giáo và Công Giáo về chữ Tâm
- Chữ Nhẫn – Ý nghĩa của chữ Nhẫn
- Chữ Phúc – Ý nghĩa của chữ Phúc
- Chữ Thọ, Chữ Vạn đem lại may mắn cho gia đình bạn
- Chữ Lộc – Biểu tượng may mắn trong cuộc sống
- Cách xếp bộ tượng PHÚC LỘC THỌ
- Những con số may mắn và ý nghĩa của nó
- Đồ gỗ Mỹ nghệ và Cây cảnh Nghệ thuật Hải Minh
- Hải Minh hôm nay
- Hải Minh – xã vùng giáo hào sảng tài hoa
- Hải Minh – nơi đẹp giàu phát triển
- Kèn đồng Phạm Pháo
- Cầu Ngói chợ Lương
- Bàn thờ Thiên Chúa
- Nội thất Chùa Bái Đính – Ninh Bình
- Nội thất Chùa Giàn – Hà Nội
