Nhắc đến Bến Tre, người ta thường nghĩ ngay đến đuông dừa – một món đặc sản độc đáo và lạ miệng. Mặc dù chúng có thể gây hại cho cây, nhưng lại là một món ăn rất riêng biệt và độc đáo của miền Tây. Dù nhiều người có phần sợ hãi khi nhìn thấy chúng, nhưng hương vị của đuông dừa thực sự rất béo ngậy và hấp dẫn.
Giới thiệu về con đuông dừa
Con đuông dừa được gọi là ấu trùng sago hoặc đuông chả lả trong tiếng Việt. Tên khoa học của chúng là Rhychophorus ferrugineus, thuộc cùng họ với vòi voi. Chúng sống chủ yếu ở châu Á, trong các khu vực nhiệt đới trên thân cây cau, dừa và chà là.
Đuông dừa là ấu trùng của loài kiến dương hoặc bọ rầy, chúng đẻ trứng ở thân cây tươi xanh và trú ngụ trong đó. Chúng sống bằng cách hấp thụ và hút chất dinh dưỡng từ cổ hủ dừa. Khi lớn lên, chúng làm cho thân cây trở nên rỗng ngoác và thủng cả ngọn dừa. Dù có vẻ bề ngoài giống với loài sâu và trườn bò qua qua lại, nhưng người dân miền Tây quen thuộc và thậm chí cảm thấy đáng yêu với chúng.
Đặc điểm chung của đuông dừa
Tương tự như các loài khác, đuông dừa cũng được chia thành hai giống đực và cái, trong đó con cái có thân dài hơn. Con đực có lông tơ vàng nhạt hoặc nâu sẫm mọc thành nhúm ở đầu vòi. Khi lớn lên, chúng đục khoét thân cây và sống bên trong. Chúng có hình dáng mập mạp, thân có màu vàng hoặc trắng khi mới sinh. Đầu nhỏ, thân phình to, đuôi nhỏ và nhọn dần. Phần đầu màu đỏ thẫm như cánh gián hoặc màu đen. Chúng di chuyển bằng cách trườn bò, không có chân. Khi đã thâm nhập vào thân cây, chúng bắt đầu đẻ trứng. Mỗi lần đẻ, chúng có thể sinh ra hàng trăm quả trứng. Trứng có hình dáng giống hạt gạo, màu trắng và có kích thước khoảng 2mm. Sau khoảng 3-4 ngày, trứng sẽ nở thành ấu trùng không chân, có thân màu vàng nhạt và dài khoảng 5cm. Từ khi là ấu trùng cho đến khi nhộng, chúng cần mất từ 40 đến 80 ngày.
Tác hại đối với cây trồng
Do khả năng ăn uống mạnh mẽ, đuông dừa có thể ăn được cây già hay non. Khi mới sinh ra, chúng ăn hết phần lõi của thân cây và ngón cây, sau đó chúng phá hủy phần củ, gây hư hỏng và thối cây. Các cây bị tác động bởi đuông dừa sẽ héo vàng, chết và bật gốc, lá trên cây sẽ khô héo và thậm chí chuyển màu nâu đen. Nếu đặt tai vào phần vỏ của cây, ta có thể nghe thấy âm thanh xào xạo bên trong, do đuông dừa đang ăn hoặc đục khoét. Đuông dừa có thể gây hại vào bất kỳ thời điểm nào trong năm, nhưng đặc biệt nhiều vào tháng 7-10.
Cách nuôi đuông dừa và thu hoạch
Vì nhu cầu ăn đuông dừa ngày càng tăng, trong tự nhiên không thể cung cấp đủ. Vì vậy, phương pháp nuôi đuông dừa nhân tạo ra đời và không quá khó khăn. Bạn có thể sử dụng chai lọ hoặc xô chậu để nuôi một số lượng nhỏ, hoặc xây bể nuôi nếu muốn nuôi quy mô lớn. Đảm bảo môi trường sạch và cao ráo, tránh cho chó, kiến, mèo hoặc chuột xâm nhập vào chuồng nuôi. Thức ăn cho đuông dừa tương tự như trong tự nhiên, bao gồm xơ dừa, cau, cây chà là… Bạn cũng có thể bổ sung cám gà và cám chim để tăng năng suất. Đảm bảo cung cấp đủ dinh dưỡng và thức ăn cho chúng để tạo điều kiện ổn định cho sự phát triển của loài. Ngoài ra, cần phun sương vào chuồng nuôi để tạo độ ẩm cho môi trường sống của đuông dừa. Thường xuyên phun sương khoảng 2 lần mỗi tuần và để chúng giao phối qua con trưởng thành.
Để thu hoạch đuông dừa, bạn có thể chọn con to nhất và khỏe nhất rồi đặt chúng vào chai có đục lỗ khoảng một tháng. Chúng sẽ lột xác và sau đó đẻ trứng liên tiếp trong khoảng 10-20 ngày trước khi chết đi. Sau 12 ngày, trứng sẽ nở thành con nhỏ, lúc đó bạn cần cho chúng ăn xơ dừa băm nhỏ. Khi chúng lớn lên, hãy tách riêng chúng thành nhiều chuồng để nuôi cho đến khi thu hoạch.
Các cách chế biến đuông dừa
Có rất nhiều món ăn từ đuông dừa, mà món chấm mắm sống là một trong những món đặc biệt nhất. Bạn có thể sử dụng nước mắm truyền thống, đường, chanh, tỏi, ớt và gừng để pha mắm đúng chuẩn. Xay nhuyễn hoặc giã nhuyễn tỏi, ớt và gừng, sau đó hòa mắm với đường và vắt chanh vào khuấy đều. Thêm tương xí muội và tương ớt để tạo mùi và vị đặc biệt. Bạn có thể cho thêm ngò và làm món mắm cay hơn. Để thưởng thức đuông dừa, đặt chúng vào mắm đã pha và thưởng thức ngay.
Ngoài ra, có thể chiên, nướng, luộc hoặc nấu xôi từ đuông dừa, tất cả đều rất hấp dẫn và lạ miệng. Bạn cũng có thể làm món rang mặn cho cả gia đình bằng cách sơ chế đuông dừa và chiên khô với gia vị muối, đường. Tẩm bột chiên cũng rất hấp dẫn, bạn có thể nhồi lạc vào thân đuông và lăn qua bột mì, bột năng, trứng gà và bột chiên giòn, sau đó chiên trong chảo có dầu sôi. Để tăng hương vị và độ ngon, hãy thêm bơ thực vật sau khi chiên.
Hiện nay, giá đuông dừa dao động từ 7 đến 10 ngàn đồng/con, tùy thuộc vào loại sống hay đông lạnh và số lượng mua. Nếu bạn muốn mua đuông dừa, hãy tìm các địa chỉ cung cấp chuẩn từ miền Tây để đảm bảo chất lượng.
Bạn có thể tìm hiểu thêm về đuông dừa tại trang web dnulib.edu.vn.
