Siêu âm vú giúp chẩn đoán các bệnh lý tuyến vú, có chính xác không?

Ung thư vú đang trẻ hoá và ngày càng phổ biến. Vì vậy, phụ nữ ở mọi độ tuổi nên thường xuyên thực hiện siêu âm vú để phát hiện bệnh sớm.

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi BS Phùng Ngọc Thư, Trung tâm Chẩn đoán Hình ảnh, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM.

Siêu âm vú là một phương pháp hiệu quả giúp chẩn đoán sớm các bệnh lý tuyến vú. Vậy siêu âm vú là gì? Ta nên sử dụng siêu âm vú để chẩn đoán phát hiện bệnh vú như thế nào cho đúng và đủ? Siêu âm vú có thể thay thế nhũ ảnh không? Siêu âm vú có tác hại gì không?…(1)

Siêu âm vú là gì?

Siêu âm vú là một phương pháp khám mô vú thông qua sóng âm thanh, được đánh giá như một bước rất quan trọng bên cạnh kỹ thuật chụp nhũ ảnh trong tầm soát ung thư vú cũng như trong chẩn đoán các bệnh lý vú khác. Siêu âm vú rất phổ biến, giá cả phải chăng, dễ thực hiện, không xâm lấn và không đau, do đó thường được bác sĩ chỉ định trong các trường hợp cần tầm soát bệnh tại cơ quan này.(2)

Vậy siêu âm vú có độ chính xác không? Siêu âm vú là kỹ thuật sử dụng sóng âm thanh có tần số rất thấp để cung cấp thông tin về cấu trúc tuyến vú bên trong. Với sự phát triển của khoa học công nghệ hiện nay, các thiết bị siêu âm cũng được nâng cấp với nhiều chức năng chuyên sâu (chức năng vi mạch, chức năng đàn hồi…) giúp bác sĩ chẩn đoán chính xác hơn.

Triệu chứng vú bất thường cần đi khám

Dưới đây là những dấu hiệu hay triệu chứng cảnh báo bạn cần đến bệnh viện để thực hiện kiểm tra tuyến vú càng sớm càng tốt.

1. Đau vú

Hầu hết phụ nữ đều đã từng trải qua đau vú ít nhất vài lần trong đời. Nguyên nhân đau vú được cho là do sự thay đổi của nội tiết tố. Vì vậy, cơn đau thường xảy ra ở cả 2 bên vú và có liên quan đến chu kỳ kinh. Đau vú được xem là bất thường nếu là đau vú một bên, đau vú mức độ nhiều hoặc dai dẳng, không liên quan chu kỳ kinh.

2. Thay đổi kích thước, hình dạng vú – núm vú

Kể từ khi dậy thì, vú bắt đầu phát triển và lớn dần. Trước khi có kinh, hai vú thường cương nhẹ kèm đau nhức. Nếu bạn phát hiện vú thay đổi không bình thường, hoặc co rút, teo nhỏ thì đó là biểu hiện bệnh lý.

Cũng có một số thay đổi trên da vú – núm vú gợi ý tình trạng sức khỏe cần thực hiện siêu âm vú để kiểm tra, bao gồm: da vú bị viêm đỏ, ngứa có kèm hoặc không kèm bong tróc, da dày thành một mảng giống vỏ cam, núm vú tụt vào bên trong trong thời gian gần đây…

3. Cảm nhận cục u ở vú

Đây là biểu hiện thường gây lo lắng nhất. Mô vú của phụ nữ trong độ tuổi sinh sản khi sờ vào thường cảm thấy có một số u lồi lên (lumpy) do sự tăng sinh của mô tạo sữa đi theo sự thay đổi lên xuống của nội tiết tố theo chu kỳ kinh.

Bạn cần làm quen với cơ thể mình bằng cách tự kiểm tra vú vài lần trong tháng để có thể phát hiện sớm bất kỳ điều gì bất thường.

4. Tiết dịch từ núm vú

Việc tiết ra dịch từ núm vú có thể xảy ra ở một hoặc hai bên, có thể có màu trắng, vàng, xanh, nâu đỏ (kèm máu), có thể trong suốt hoặc đục, nhiều hoặc ít, tự nhiên hoặc chỉ khi bị vắt….

Nguyên nhân dẫn đến tiết dịch từ núm vú có thể lành tính hoặc ác tính. Do đó, cần thực hiện siêu âm vú để chẩn đoán ngay khi bạn có hiện tượng này (đặc biệt là khi tiết dịch có lẫn máu).

5. Hạch dưới nách

Sự có mặt của hạch to ở vùng ngực, hố nách có thể là dấu hiệu của viêm nhiễm lành tính ở mô vú, nhưng cũng có thể là hạch di căn từ ung thư vú.

Đối tượng cần thực hiện siêu âm vú

Phụ nữ thuộc các nhóm sau đây nên kiểm tra vú và thực hiện siêu âm vú định kỳ: (3)

• • Phụ nữ dưới 40 tuổi: Tuy tỉ lệ ung thư vú ở độ tuổi này thường rất thấp nhưng hiện nay, bệnh ung thư vú đang trẻ hoá dần nên dù không có triệu chứng, phụ nữ vẫn nên thăm khám vú định kỳ mỗi 6 tháng – 1 năm. Lúc này, ngoài việc khám vú lâm sàng, siêu âm vú là phương tiện hình ảnh đầu tiên mà bác sĩ thường cho thêm.

• • Phụ nữ trên 40 tuổi: Sau 40 tuổi, tỉ lệ ung thư vú tăng đáng kể. Do đó, 40 tuổi được xem là mốc quan trọng mà phụ nữ cần được tầm soát ung thư vú định kỳ (mỗi 12 tháng) và nhũ ảnh chính là phương tiện đầu tiên để sàng lọc ung thư vú. Tuy vậy, nhũ ảnh không thể trả lời hết tất cả các câu hỏi, do đó cần phải có sự hỗ trợ từ “người trợ lý” siêu âm vú. Siêu âm vú là phương tiện bổ sung tuyệt vời dùng để rà soát có định hướng dựa trên thông tin cung cấp trước đó từ nhũ ảnh.

• • Phụ nữ có nguy cơ cao ung thư vú: Cần tư vấn chuyên khoa để thiết lập lộ trình sàng lọc ung thư vú riêng. Lúc đó, các chuyên gia sẽ lựa chọn phương tiện phù hợp để khảo sát mô vú, thường là kết hợp giữa nhũ ảnh, MRI vú và siêu âm. Các yếu tố nguy cơ ung thư vú bao gồm:
    • Nhóm yếu tố nội tiết tố (khoảng thời gian từ dậy thì đến kinh nguyệt trước 12 tuổi hoặc sau 55 tuổi; không sinh con hoặc không cho con bú, sinh con đầu tiên muộn, sử dụng hormone thay thế hoặc điều trị nội tiết trong hỗ trợ sinh sản…)
    • Nhóm yếu tố tiền căn (tiền căn từ bản thân hoặc gia đình của ung thư vú, ung thư buồng trứng; tiền căn từng được xạ trị vùng cổ – ngực,…)
    • Nhóm yếu tố đột biến gen: mang đột biến gen đặc biệt như BRCA1, BRCA2.
    • Nhóm yếu tố lối sống: thụ động, béo phì, ăn uống sinh hoạt không điều độ…

Siêu âm vú giúp chẩn đoán các bệnh gì?

Siêu âm vú để làm gì, có thể chẩn đoán được bệnh gì? Tại sao cần siêu âm vú? Nếu nhìn nhũ ảnh là bước đầu tiên trong quá trình sàng lọc bệnh lý ung thư vú, thì siêu âm vú cũng có vai trò quan trọng không thua kém.

• • Với việc sàng lọc ung thư vú, tức là kiểm tra các trường hợp không có triệu chứng: Nếu nhũ ảnh ban đầu thể hiện mô vú rất dày đặc (mô tuyến chiếm > 50% so với tổng thể vú, làm giảm độ nhạy của nhũ ảnh) hoặc nếu nhũ ảnh có những dấu hiệu bất thường, tùy thuộc vào từng tình huống cụ thể mà bác sĩ sẽ chỉ định thực hiện các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh khác. Thông thường, siêu âm vú là phương pháp được chọn vì dễ thực hiện, nhanh chóng, giá cả phải chăng và có khả năng kết luận và kết thúc quá trình kiểm tra. Hơn nữa, trong trường hợp cần thiết lấy mẫu mô, siêu âm đứng đầu như một công cụ hướng dẫn trong hơn 95% trường hợp.

• • Với việc chẩn đoán bệnh lý vú với các trường hợp có triệu chứng, siêu âm vú gần như là lựa chọn hàng đầu của các bác sĩ để nghiên cứu các khu vực bất thường trên vú. Lúc này, siêu âm vú có thể cung cấp thông tin rõ ràng về nhiều tình trạng lành tính như nang vú, u tuyến vú, thay đổi mô bọc…. Đối với bệnh ác tính, nếu siêu âm nghi ngờ, bác sĩ sẽ chỉ định nhũ ảnh. Siêu âm giúp kỹ thuật viên điều chỉnh áp lực vừa phải để mô vú an toàn và đủ cho chẩn đoán.

• • Với những người đã có túi ngực, siêu âm vú cũng là phương tiện đầu tiên được sử dụng để đánh giá túi ngực và cung cấp thông tin rõ ràng về mô vú.

• • Siêu âm vú là phương thức hàng đầu được sử dụng để sàng lọc, chẩn đoán bệnh lý tuyến vú trên phụ nữ đang mang bầu (không thể chụp nhũ ảnh) hoặc đang cho con bú (độ nhạy của nhũ ảnh giảm rất ít).

• • So với các phương pháp hình ảnh khác như nhũ ảnh, MRI, siêu âm vú là phương pháp tốt nhất để khám phá các hạch nách vì đầu dò siêu âm có thể quét hầu hết các khu vực của hạch bạch huyết dẫn lưu cho vú và đánh giá sơ bộ tình trạng lành hoặc ác của hạch, cũng như hướng dẫn chọc hút hạch để xác định liệu có bị ung thư hay không.

Quy trình siêu âm tuyến vú

Việc thăm khám bằng siêu âm vú cần được thực hiện bởi các bác sĩ chuyên khoa hình ảnh đã được đào tạo kỹ lưỡng về bệnh lý vú.

Việc hiểu rõ quy trình siêu âm vú sẽ giúp bạn tự tin hơn khi chăm sóc sức khỏe bản thân. Một buổi thăm khám siêu âm vú tiêu chuẩn thường diễn ra như sau:

1. Chuẩn bị

Trước khi đến bệnh viện, bạn chỉ cần mang theo toàn bộ hồ sơ bệnh án liên quan.

2. Thực hiện siêu âm vú như thế nào?

Quá trình thăm khám siêu âm vú thường mất từ 15 đến 20 phút và diễn ra theo trình tự sau:

2.1. Bạn sẽ được yêu cầu mở rộng vùng cổ – ngực và hai hố nách trước khi nằm lên bàn khám.

2.2. Bác sĩ sẽ thoa một lớp gel lên vùng vú để tạo độ trơn và cung cấp môi trường cho sóng siêu âm hoạt động trên vùng kiểm tra.

2.3. Bác sĩ sẽ bắt đầu đưa đầu dò phát tín hiệu siêu âm vùng ngực và hai hố nách.

2.4. Trong quá trình khám siêu âm, bạn sẽ được yêu cầu để tay lên trên đầu để hở toàn bộ vùng nách. Hoặc, bạn sẽ được yêu cầu nằm nghiêng để bác sĩ dễ dàng kiểm tra phần bên ngoài của vú.

2.5. Sau khi khám xong, gel sẽ được lau sạch. Bạn có thể tiếp tục hoạt động bình thường mà không cần nghỉ ngơi sau khi thực hiện siêu âm vú.

3. Đọc kết quả siêu âm vú

Bác sĩ siêu âm sẽ đọc và diễn giải kết quả siêu âm vú trên một phiếu kết quả và gửi cho bạn. Ngôn ngữ trên phiếu kết quả này dùng thuật ngữ y khoa chuyên ngành, do đó cần phải được bác sĩ chỉ định đọc.

Ưu nhược điểm của siêu âm tuyến vú

1. Lợi ích khi thực hiện siêu âm vú

Siêu âm vú là công cụ cung cấp thông tin quan trọng cho các bác sĩ hình ảnh trong việc chẩn đoán bệnh lý vú. So với nhũ ảnh hay MRI, siêu âm là kỹ thuật không có chống chỉ định, dễ thực hiện nhiều lần do không sử dụng tia X, giá cả phải chăng, và máy móc dễ trang bị… Do đó, siêu âm là phương pháp lựa chọn hàng đầu trong nhiều tình huống: phụ nữ dưới 40 tuổi, phụ nữ mang thai, phụ nữ đang cho con bú, có cảm giác u cục ở vú….

2. Siêu âm vú có tác động không?

Các nghiên cứu hiện nay cho thấy, siêu âm không gây ảnh hưởng đến hoạt động sinh lý bình thường của cơ thể. Bạn không cần phải lo lắng khi được chỉ định thực hiện siêu âm vú.(4)

Lưu ý khi đi siêu âm vú

Tương tự như việc khám sức khỏe khác, bạn cần mang theo giấy tờ liên quan đến đợt khám trước, kết quả chẩn đoán hình ảnh, kết quả siêu âm trước đó, cũng như các loại thuốc đang sử dụng. Điều này sẽ thuận tiện hơn khi bạn thực hiện siêu âm vú tại cùng một bệnh viện như Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM hoặc Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, vì hồ sơ của bạn sẽ được lưu trữ sẵn cho các lần khám sau.

Ngoài ra, một số lưu ý khi đi siêu âm vú là chọn áo mặc dễ cởi ra, mặc thoải mái và tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ.

Nhiều bệnh nhân thường lo lắng về loại gel được sử dụng trong quá trình siêu âm vú có thể làm ố vải hoặc gây dị ứng da, tuy nhiên loại gel này không ảnh hưởng đến vải áo hay da nên bạn không cần phải lo lắng.

Các câu hỏi thường gặp về siêu âm vú

1. Siêu âm vú được thực hiện ở đâu?

Hiện nay, Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh có đội ngũ bác sĩ và kỹ thuật viên giàu kinh nghiệm, cung cấp dịch vụ siêu âm vú hiện đại nhằm đáp ứng nhu cầu chẩn đoán hình ảnh, đặc biệt là kỹ thuật siêu âm vú – được chỉ định cho gần 100% phụ nữ khám vú.

Quá trình siêu âm vú tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh được thực hiện nhanh chóng và thuận lợi, bệnh nhân sẽ được hướng dẫn và hỗ trợ tận tâm. Sau khi siêu âm, bác sĩ sẽ dựa trên thông tin siêu âm và dữ liệu lâm sàng để tiếp tục tư vấn và theo dõi, điều trị.

2. Giá tiền thực hiện siêu âm vú là bao nhiêu?

Tùy thuộc vào kỹ thuật siêu âm (siêu âm 2D, siêu âm 3D, siêu âm 4D,…) và cơ sở y tế bạn chọn, chi phí cho việc siêu âm vú có thể khác nhau. Giá trung bình của siêu âm vú tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh dao động từ 500.000 đến 800.000 VNĐ/trường hợp.

3. Siêu âm tuyến vú có chính xác không?

Siêu âm vú có ưu điểm lớn trong việc khám phá đích (target ultrasound) – dùng sau khi phát hiện vùng bất thường qua nhũ ảnh hoặc khám lâm sàng.

Với trường hợp phụ nữ có khối u trong vú, phụ nữ dưới 40 tuổi mà không có bất kỳ triệu chứng bất thường/yếu tố nguy cơ nào hoặc phụ nữ đã có túi ngực thì siêu âm là phương pháp được ưu tiên.

4. Siêu âm vú có phát hiện ung thư không?

Hiện nay, nhũ ảnh được xem là phương pháp hàng đầu trong sàng lọc ung thư vú do khả năng phát hiện vi khuẩn – một dấu hiệu đặc trưng và rất sớm trong quá trình phát triển ung thư vú. Trong quá trình tầm soát ung thư vú, siêu âm vú thường được chỉ định khi phát hiện hình ảnh bất thường hoặc khó phân biệt trên nhũ ảnh.

Ngoài chức năng chẩn đoán, siêu âm cũng hỗ trợ hướng dẫn lấy mẫu mô để kiểm tra bệnh học khi bác sĩ nghi ngờ tổn thương là một khối u ung thư.

Siêu âm vú hỗ trợ tầm soát và phát hiện sớm các bệnh lý vú. Do đó, trong trường hợp có bất thường, đau nhức tại cơ quan này, hãy nhanh chóng đến bệnh viện để được chẩn đoán và điều trị.

Được chỉnh sửa bởi: dnulib.edu.vn