Chúng ta, những người lớn, đôi khi cũng không nhớ rõ các quy tắc về cách sử dụng dấu trong tiếng Việt và có thể viết sai chính tả. Vậy khi dạy trẻ học viết chữ, không thể giải thích cho trẻ hiểu rõ và nhớ được. Dưới đây là danh sách đầy đủ các dấu câu trong tiếng Việt để ba mẹ có thể dễ dàng chỉ dẫn cho trẻ học.
Vai trò của hệ thống dấu câu trong tiếng Việt
Tiếng Việt của chúng ta có 11 loại dấu câu khác nhau và cách sử dụng dấu trong tiếng Việt của mỗi loại cũng có sự khác biệt. Có thể nói các dấu trong tiếng Việt là một bộ phận không thể thiếu để làm nên sự đa dạng và phong phú của ngôn ngữ Việt Nam.
Các dấu câu trong tiếng Việt là gì?
Theo định nghĩa, dấu câu là một phương tiện ngữ pháp trong tiếng Việt. Dấu cũng là một phần của một câu, đoạn văn hay bài văn để hoàn thiện nội dung và đúng ngữ pháp.
Dấu trong tiếng Việt có chức năng gì?
Các dấu câu trong tiếng Việt giúp cho người đọc dễ hiểu ý nghĩa của nội dung. Chúng ta thêm dấu câu để ngắt các phần của câu đơn, các vế của câu ghép hay chỉ rõ ranh giới giữa các câu và các đoạn văn với nhau.
Đôi khi, dấu câu trong tiếng Việt cũng có vai trò như phương tiện để biểu thị cảm xúc và hàm ý của người viết trong một câu. Như cách các tác giả bỏ các dấu chấm than hoặc chấm lửng trong một bài văn hoặc câu thơ. Điều này để thể hiện các sắc thái, ngữ điệu, bộc lộ tư tưởng, tình cảm và thái độ của người viết.
Các loại dấu câu và nguyên tắc sử dụng
Các dấu câu trong tiếng Việt có rất nhiều loại. Mỗi loại lại có cách dùng và nguyên tắc sử dụng khác nhau. Tổng cộng có 10 loại dấu câu trong tiếng Việt như sau:
1. Dấu chấm
Dấu chấm (.) là loại dấu câu được sử dụng nhiều nhất trong tiếng Việt. Được đặt ở cuối một câu viết trong bài. Dấu chấm báo hiệu sự kết thúc của một câu kể, một đoạn văn. Khi đọc dấu chấm, cần phải có sự ngắt quãng.
Nguyên tắc là đặt dấu chấm ngay sau chữ cái cuối cùng của câu. Sau dấu chấm, cần khoảng trắng và viết hoa chữ cái đầu của từ tiếp theo. Ví dụ:
“Hôm nay bé An được 3 bông hoa điểm 10. Bé hí hửng về nhà khoe với bà ngoại.”
2. Dấu phẩy
Dấu phẩy (,) được đặt giữa các câu để ngắt, tách biệt các ý rõ ràng. Tuỳ vào câu đơn, câu ghép hay câu phức, một câu có thể có một, hai hoặc nhiều dấu phẩy. Trong câu có dấu phẩy, cần đọc ngắt quãng (bằng nửa hơi ngắt của dấu chấm).
Tương tự như dấu chấm, dấu phẩy được đặt ngay sau chữ cái cuối của vế. Từ sau dấu phẩy không cần viết hoa mà viết chữ thường. Các trường hợp sử dụng dấu phẩy trong câu bao gồm:
- Phân cách các bộ phận đồng thức (cùng loại, cùng cấp) với nhau
- Phân cách vế chính với vế phụ (vế phụ làm bổ nghĩa cho vế chính)
- Phân cách các vế của câu ghép (câu gồm nhiều vế)
3. Dấu hai chấm
Khi sử dụng dấu hai chấm (:), có thể hiểu theo 2 hướng.
- Thứ nhất, dấu hai chấm báo hiệu rằng, các câu phía sau sẽ bổ nghĩa, bổ sung ý, giải thích hoặc thuyết minh cho câu trước đó.
- Thứ hai, dấu hai chấm thể hiện phần phía sau nó sẽ là một câu trích dẫn hoặc một câu nói trực tiếp được kể lại từ người viết (thường đi kèm với dấu ngoặc kép hoặc gạch đầu dòng).
4. Dấu chấm hỏi
Dấu chấm hỏi (?) được đặt ở cuối các câu hỏi, với ý nghĩa nêu ra một thắc mắc cần được giải đáp. Dấu chấm hỏi trong tiếng Việt cũng được đặt giống như dấu chấm, ngay sau chữ cái cuối cùng của câu hỏi và dùng để nhấn mạnh nội dung cần hỏi.
5. Dấu chấm lửng
Dấu chấm lửng (được biết đến như dấu ba chấm – …) cũng là một dấu câu thông dụng trong tiếng Việt. Dấu chấm lửng được sử dụng để biểu thị một số ý nghĩa ngữ pháp hoặc chỉ đơn giản là cảm thán của người viết. Ví dụ:
- Một lời nói bị ngắt quãng vì xúc động, không nói nên lời.
- Mô tả âm thanh của một âm thanh đang kéo dài.
- Liệt kê các mục trong một danh sách.
6. Dấu chấm phẩy
Dấu chấm phẩy (;) không thường xuất hiện nhiều như dấu chấm hay dấu phẩy. Dấu chấm phẩy thường được đặt ở giữa câu để phân tách các vế hoặc các bộ phận đẳng lập với nhau. Khi đọc, cần ngắt quãng ở dấu chấm phẩy, ngắn hơn dấu chấm nhưng dài hơn dấu phẩy.
7. Dấu gạch ngang
Dấu gạch ngang (-) thường được dùng trước các câu thoại, như trong các sách truyện dành cho trẻ. Ngoài ra, dấu gạch ngang cũng được dùng để liệt kê hoặc giải thích cho phần trước nó.
8. Dấu chấm than
Dấu chấm than (!) được sử dụng cho các câu cảm thán hoặc câu khiến. Ví dụ: “Bức tranh này đẹp quá! Bé An đúng là có 10 điểm”. Khi đọc câu có dấu chấm than, cần ngắt hơi ở cuối câu như dấu chấm.
9. Dấu ngoặc đơn
Khi sử dụng dấu ngoặc đơn trong câu (), các nội dung trong ngoặc đơn mang ý nghĩa bổ nghĩa, giải thích hoặc lời trích dẫn cho từ ngữ, cụm từ hoặc cả vế trước nó.
10. Dấu ngoặc kép
Các nội dung được đặt trong dấu ngoặc kép (” “) có thể là lời trực tiếp của ai đó được kể lại bởi người viết. Hoặc người viết muốn giải thích hoặc biểu thị một ý nghĩa khác cho từ ngữ, cụm từ trong ngoặc kép (nghĩa bóng).
Khi trẻ biết viết chữ và biết ghép chúng thành câu, là lúc cần học về dấu câu trong tiếng Việt. Ba mẹ cần nắm vững nguyên tắc sử dụng dấu câu để dạy cho trẻ học tiếng Việt và viết đúng chính tả. Mong rằng những thông tin này sẽ hữu ích với quý phụ huynh và các em học sinh.
Ngoài ra, để giúp trẻ học tốt hơn môn tiếng Việt, ba mẹ nên cho con học thêm ứng dụng VMonkey mỗi ngày. Đây là ứng dụng dạy tiếng Việt cho trẻ mầm non và tiểu học theo chương trình giáo dục mới.
Các bài học của VMonkey được thiết kế bởi đội ngũ chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực giáo dục. Bao gồm 112 bài học về vần, hơn 700 truyện tranh tương tác, hơn 300 sách nói và hơn 1500 câu hỏi tương tác sau truyện. Ngoài ra, còn có hơn 1.000 truyện cổ tích dân gian, thơ và bài học cuộc sống chọn lọc giàu tính giáo dục nhân văn.
Thông qua ứng dụng học này, trẻ sẽ dễ dàng nắm rõ quy tắc về dấu câu trong tiếng Việt. VMonkey cũng giúp trẻ phát triển các kỹ năng đọc, phát âm, viết chính tả, đọc hiểu và phát triển trí tuệ cảm xúc.
Ứng dụng VMonkey đã nhận được nhiều giải thưởng danh giá từ các chuyên gia giáo dục hàng đầu trên thế giới và được hơn chục triệu phụ huynh trên toàn thế giới tin tưởng và lựa chọn. Ba mẹ có gì đang chờ mà chưa đăng ký gói học VMonkey cho con ngay từ hôm nay?
Đăng ký gói học VMonkey ngay hôm nay để giúp con học giỏi tiếng Việt và nuôi dưỡng tâm hồn tốt.
