Cùng tìm hiểu về lịch sử và tầm quan trọng của nghệ thuật xăm hình Irezumi trong xã hội Nhật Bản ngày nay!
Nguồn gốc nghìn năm của hình xăm Nhật Bản
Dù xăm hình không phải là nghệ thuật gốc của châu Á, nó đã xuất hiện tại Nhật Bản từ rất sớm. Các di tích khảo cổ đã chứng minh rằng hình xăm đầu tiên xuất hiện ở đất nước này vào khoảng 10.000 năm trước Công nguyên. Vào thời kì Yayoi, xăm hình ở Nhật Bản không chỉ đơn thuần làm đẹp cơ thể, mà còn được sử dụng để đánh dấu, phân biệt tầng lớp như nô lệ, tù nhân hay kẻ phạm tội. Từ đó, xăm hình đã trở thành một hình thức trừng phạt của người Nhật xưa.
Xăm hình tại Nhật Bản ngày xưa không phân biệt nam hay nữ. Ảnh: Pinterest
Một cách tự nhiên, nghệ thuật xăm hình tại Nhật Bản đã phát triển mạnh mẽ vào thời kì Edo (1603 – 1867). Nhờ nghệ thuật in khắc gỗ Ukiyo-e, nghệ thuật xăm hình ở Nhật Bản đã trở nên phổ biến và phát triển như vũ bão. Năm 1827, nghệ nhân Utagawa Kuniyoshi đã tạo ra những bức tranh in khắc gỗ với nhiều màu sắc, miêu tả những vị anh hùng trong tiểu thuyết Suikoden nổi tiếng. Những vị anh hùng này trang trí cơ thể bằng những hình xăm rồng, mãnh hổ, hoa… khổng lồ. Điều này đã khiến người dân Edo đổ xô đi xăm hình và lan rộng ra các tỉnh thành khác, tạo nên một làn sóng văn hóa xăm hình.
Những người anh hùng trong tiểu thuyết Suikoden mang những hình xăm phủ kín cơ thể. Ảnh: Japantimes
Ở Kyushu, công nhân than mỏ đã xăm hình rồng trên cánh tay để biểu symbol cho sự bảo hộ của thần linh trong công việc nguy hiểm. Còn ở Hokkaido và Edo, phụ nữ xăm những họa tiết nhỏ trên tay, biểu symbol cho sự quyến rũ và trưởng thành.
Từ tầng lớp thấp đến giới thượng lưu, ai cũng muốn sở hữu một hình xăm trên cơ thể. Điều này đã tạo nên một văn hóa đặc trưng của Nhật Bản. Nhờ vào những hình xăm như rồng, phượng hoàng hay yêu tinh, người dân từ các châu lục khác dễ dàng nhận diện người Nhật Bản.
Tuy Irezumi khác với hình xăm phương Tây, nói về quy mô lớn, nhiều họa tiết và có thể phủ kín các bộ phận trên cơ thể như lưng, tay, chân. Irezumi tạo ra một bức tranh hoàn chỉnh trên cơ thể người, không chỉ là những chi tiết nhỏ và tối giản như phong cách phương Tây. Các hình vẽ chủ đạo trong Irezumi bao gồm rồng (tượng trưng cho sức mạnh), cá koi (biểu symbol cho nghị lực), yêu tinh (biểu symbol cho khả năng bảo vệ con người) và sóng, nước (mạnh mẽ, dồn dập nhưng cũng có tính dịu dàng, bình thản).
Ảnh: Pinterest
Irezumi không sử dụng máy móc mà chỉ phụ thuộc vào kỹ thuật của người thợ xăm và loại mực đặc biệt là mực nara. Việc xăm hình Irezumi lớn và thủ công đòi hỏi nhiều thời gian và kỹ năng, có những người phải mất đến 5 năm để hoàn thành một bức tranh tinh xảo trên lưng.
Như câu nói “Rễ sâu, cây ắt phải vươn cao”, khi một giá trị có nguồn gốc lâu đời đã được bảo tồn và phát triển vững mạnh, nó ngày càng trở nên quan trọng.
Khi nghệ thuật xăm hình bị chối bỏ
Vào cuối thế kỉ 19, chính phủ Nhật Bản đã cấm các hình thức xăm hình. Irezumi dần trở nên ít quan trọng trước sự lan tràn của các phong cách văn hóa khác. Người sở hữu hình xăm trên cơ thể phải giấu nó dưới lớp quần áo để tránh sự kiểm soát của chính phủ.
Tình hình trở nên tồi tệ hơn khi Yakuza – băng đảng khét tiếng ở Nhật Bản – bắt đầu sử dụng hình xăm lớn để nhận diện và thể hiện uy quyền với người khác. Do đó, xăm hình cũng bị đánh dấu với những định kiến tiêu cực trong tâm trí của người dân Nhật.
Oni – yêu tinh, biểu tượng của sự bảo vệ của thần linh. Ảnh: Instagram
Toru Hashimoto, thị trưởng thành phố Osaka, đã thiết lập những quy định kỳ lạ về nghệ thuật xăm hình. Người xin việc phải báo cáo cho công ty về tất cả hình xăm trên cơ thể của mình. Vào những nơi công cộng như bể sục, phòng tập gym, hay bể bơi, người có hình xăm bị cấm vào.
Cuộc đấu tranh để bảo vệ và gìn giữ giá trị văn hóa xăm hình Nhật Bản đã trở nên phổ biến trong những năm gần đây. Một buổi triển lãm về hình xăm truyền thống Nhật Bản có tên “Giữ gìn truyền thống xăm hình Nhật Bản trong thế giới hiện đại” đã được tổ chức tại Bảo tàng quốc gia Nhật Bản – Hoa Kì ở Los Angeles vào tháng 3/2018. Buổi triển lãm kéo dài 6 tháng, mang đến những khóa học về lịch sử của nghệ thuật xăm hình Nhật Bản và trưng bày những tác phẩm của những nghệ nhân xăm hình nổi tiếng từ trước đến nay.
Người phương Tây trân trọng và muốn bảo tồn văn hóa Irezumi của Nhật Bản. Ảnh: Japantimes
Greg Kimura, tổ chức buổi triển lãm, đã chia sẻ: “Nghệ thuật xăm hình Nhật Bản cần được thừa nhận công bằng như những loại hình nghệ thuật khác. Bảo tồn nó nghĩa là bảo tồn lịch sử và văn hóa của Nhật Bản. Tôi hy vọng những buổi triển lãm về Irezumi như vậy sẽ không chỉ tổ chức ở nước ngoài mà còn tại Nhật Bản, để người dân quê hương có cơ hội chiêm ngưỡng những tác phẩm nghệ thuật này.”
Cuộc đấu tranh để bảo tồn những giá trị cổ truyền của văn hóa Nhật Bản vẫn đang diễn ra. Đối mặt với những định kiến cố hũy về xăm hình đã được gắn liền với tâm trí của người dân Nhật, việc bảo vệ nghệ thuật Irezumi sẽ đòi hỏi nhiều nỗ lực và niềm đam mê. Tuy nhiên, trên toàn thế giới, có lẽ không có một nét văn hóa nào giống Irezumi – vừa mang lịch sử, văn học, đã từng được yêu quý nhưng lại bị chối bỏ.
Được chỉnh sửa bởi: dnulib.edu.vn
