Tết Hàn Thực Là Gì?
Tết Hàn Thực là ngày lễ diễn ra vào ngày mồng 3 tháng 3 Âm lịch hàng năm. Theo nguyên nhân chữ Hán, “Hàn” có nghĩa là lạnh, “thực” có nghĩa là ăn, vì vậy “Tết Hàn Thực” có nghĩa là tết ăn đồ lạnh. Vào dịp này, mọi gia đình chuẩn bị những đĩa bánh trôi, bánh chay để thờ cúng Phật và tổ tiên.
Nguồn Gốc Và Ý Nghĩa Của Ngày Tết Hàn Thực 3/3 Âm Lịch
Nguồn Gốc Ngày Tết Hàn Thực
Tết Hàn Thực có nguồn gốc từ một số tỉnh thuộc Trung Quốc, đông đảo cộng đồng người gốc Hoa trên thế giới và miền bắc Việt Nam. Dịp này gắn liền với một câu chuyện lịch sử Trung Quốc.
Theo câu chuyện, vào thời Xuân Thu (770 – 221), vua nước Tần là Tấn Văn Công phải lưu vong vì gặp không lường trước. Một hiền sĩ tên là Giới Tử Thôi đã theo và giúp vua nhiều. Trong một lần lánh nạn, vì đói đến nghẹn, Giới Tử Thôi đã lén cắt miếng thịt đùi của mình, nấu lên và dâng cho vua. Khi biết sự thật, vua rất cảm kích và trân trọng tấm lòng của Giới Tử Thôi. Trong suốt mười chín năm, Giới Tử Thôi luôn đồng hành với vua, vượt qua khó khăn, gian khổ và thành công. Khi vua Tấn Văn Công lấy lại ngai vàng, ông đã thưởng hậu hĩnh cho những người lưu vong, nhưng đã quên mất người bạn thân nhất là Giới Tử Thôi.
Không oán giận gì, Giới Tử Thôi đã đưa mẹ mình vào ẩn dật núi Điền Sơn. Sau đó, khi vua nhớ ra và muốn ông quay về, ông đã từ chối không trở lại để chứng tỏ lòng trung thành của mình. Vì không thể thuyết phục Giới Tử Thôi quay về, vua đã phải ra lệnh đốt rừng. Mặc dầu, Giới Tử Thôi và mẹ vẫn kiên quyết không quay về, và cuối cùng họ đã chết cháy trong cơn lửa đỏ.
Sau đó, vua hối hận về quyết định của mình và lập miếu thờ cho hai mẹ con. Vào ngày 3 tháng 3, ngày mà hai mẹ con Tử Thôi chết cháy, vua ra lệnh cấm sử dụng lửa để nấu ăn. Thậm chí cơm cúng cũng phải nấu từ hôm trước. Có lẽ vì vậy mà ngày này được gọi là ngày Tết Hàn Thực.
Ý Nghĩa Của Ngày Tết Hàn Thực 3/3 Âm Lịch
Dù có nguồn gốc từ Trung Quốc, Tết Hàn Thực của người Việt vẫn mang những sắc thái riêng, đậm chất Việt. Vào ngày mùng 3/3 âm lịch hằng năm, người dân ăn đồ nấu chín để nguội với lòng thành kính nhằm tưởng nhớ công ơn dưỡng dục của những người đã khuất.
Khác với Trung Quốc, người Việt không giữ lửa và vẫn nấu nướng bình thường. Đáng chú ý, người Việt còn sáng tạo bánh trôi, bánh chay với ý nghĩa tượng trưng là những món ăn nguội – hàn thực.
Tết Hàn Thực của người Việt chủ yếu mang ý nghĩa hướng về cội nguồn, tưởng nhớ công lao của những người đã khuất. Ví dụ, người Việt dâng bánh trôi lễ Hai Bà Trưng vào ngày mùng 6/3 ở Hà Tây xưa (nay là thuộc Hà Nội). Ngày giỗ tổ Hùng Vương mùng 10/3, người Việt từ khắp mọi miền tổ quốc về đền Hùng, Phú Thọ thắp hương và dâng cúng những đĩa bánh trôi, bánh chay để tưởng nhớ cội nguồn… Rõ ràng, Tết Hàn Thực của người Việt mang màu sắc dân tộc riêng, trường tồn trong quá trình xây dựng và bảo vệ đất nước.
Bánh Trôi Bánh Chay – Đặc Trưng Của Ngày Lễ Này
Bánh trôi bánh chay là hai món ăn đặc trưng phổ biến của ngày Tết Hàn Thực. Từ rất xa xưa, bánh trôi bánh chay đã được đặt trong thơ ca dân tộc như những món ăn đặc trưng của người Việt. Như bài thơ của Hồ Xuân Hương:
Bánh Trôi Nước
Thân em thời trắng phận em tròn
Bảy nổi ba chìm mấy nước non
Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn
Nhưng em vẫn giữ tấm lòng son
.png)
.png)
Bánh Trôi
Bánh Chay
Hai loại bánh trôi và chay đều làm từ bột gạo nếp thơm. Bánh trôi có hình viên nhỏ, vỏ trắng, nhân đường đỏ, thả vào nồi nước sôi luộc, khi bánh nổi lên mặt nước thì vớt ra, vừa chín. Còn bánh chay thì nấn tròn dẹt, không nhân, đặt lên đĩa nhỏ, khi ăn đổ nước đường lên trên.
Vào những ngày này, khi cùng người thân thưởng thức một đĩa bánh trôi, bánh chay, ta có thể cảm nhận được nhân tình thế thái. Nhiều người tin rằng, ăn bánh trôi bánh chay vào ngày này để ôn lại những chuyện xưa, những kỷ niệm đã xa của dân tộc ta.
Cũng có một câu chuyện kể lại rằng bánh trôi bánh chay có từ thời Hùng Vương và là truyền thống để nhắc nhở về sự tích “bọc trăm trứng” của Âu Cơ. Trăm viên bánh nhỏ tượng trưng cho trăm quả trứng của Đức Lạc Long Quân. Bánh trôi tượng trưng cho 50 quả trứng nở ra thành 50 người con theo mẹ lên rừng. Bánh chay tượng trưng cho 50 quả trứng nở ra thành 50 người con theo cha xuống biển.
Và những truyền thống này đã ăn sâu vào tiềm thức người dân Việt Nam, để rồi đến ngày Tết Hàn Thực, người người nhà nhà lại nô nức chuẩn bị làm bánh trôi, bánh chay. Với mùi thơm đặc trưng của bánh trôi, bánh chay, không khí tết dường như trở nên sống động và ý nghĩa hơn.
Ngày Tết Hàn Thực 3/3 Âm lịch không chỉ tôn lên nét đẹp văn hóa truyền thống của dân tộc mà còn là dịp để sáng tạo, độc đáo và tỏa sáng những nét quê hương bằng bánh trôi, bánh chay.
Nguồn: Dnulib
