1. Chất độc Xyanua là gì?
Khái niệm:
Cyanua (xyanua) là một loại chất độc cực kỳ phổ biến trên toàn thế giới. Xyanua có thể tồn tại dưới nhiều dạng khác nhau như rắn (như natri xyanua (NaCN) hoặc kali xyanua (KCN)), lỏng, hay khí (như hydro cyanide (HCN) hoặc xyanua clorua (CNCl)). Xyanua là một hợp chất hóa học có công thức chứa nhóm xyano (C≡N) gắn với một nguyên tử cacbon (C) và một nguyên tử nitơ (N).
Khi tiếp xúc với một lượng lớn xyanua, có thể gây tổn thương nghiêm trọng cho não và tim mạch. Ngay cả khi tiếp xúc với một lượng nhỏ, nó cũng có thể gây ra tác động lớn cho cơ thể như khó thở, đau tim, buồn nôn, thay đổi huyết áp, đau đầu và tác động đến tuyến giáp.
Chỉ cần hít phải 50-200 mg khí xyanua, tương đương với 0,2% khí xyanua, có thể giết chết ngay lập tức một người trưởng thành.
Nguồn gốc:
Nước ta chủ yếu có nguồn xyanua từ quá trình công nghiệp, chủ yếu là từ chất thải của ngành khai thác mỏ và công nghiệp hóa chất hữu cơ. Đặc biệt, ngành thép là nguồn ô nhiễm xyanua nghiêm trọng nhất.
Xyanua có mặt trong nhiều ngành công nghiệp nặng như ô tô, hóa chất công nghiệp, nhiên liệu trong cuộc sống hàng ngày và thuốc trừ sâu. Ngoài ra, xyanua cũng có thể tự nhiên có mặt.
2. Xyanua độc đến mức nào?
Khi xyanua xâm nhập vào cơ thể, nó sẽ ngăn cản các tế bào sử dụng oxy và gây chết tế bào. Tim và não là hai cơ quan chịu ảnh hưởng nặng nhất vì cả hai cơ quan này sử dụng nhiều oxy.
Mức độ ngộ độc xyanua phụ thuộc vào mức độ tiếp xúc, đường tiếp xúc và thời gian tiếp xúc.
Xyanua – chất độc đặc biệt:
-
Hydro xyanua tồn tại dưới dạng khí không màu có mùi hạnh nhân đắng. Tuy nhiên, không phải ai cũng có khả năng ngửi mùi chất độc này, chỉ khoảng 40% dân số thế giới có thể cảm nhận mùi này.
-
Karl Scheele, một nhà hóa học nổi tiếng người Đức gốc Thụy Điển, đã phát hiện ra xyanua lần đầu vào năm 1782. Ông cũng chính là người đầu tiên chết vì đã nếm thử chất mà ông phát hiện ra, do thói quen của mình.
-
Mặc dù là chất độc, nhưng trong một số trường hợp xyanua cũng có thể được sử dụng làm thuốc.
-
Trong 1 kg măng tươi, có khoảng 230 mg xyanua, một lượng cao. Khi ăn măng, chúng ta tiếp xúc với nhiều xyanua. Khi đi qua đường tiêu hóa, xyanua nhanh chóng chuyển hóa thành axit hydrocyanic (HCN) – một chất rất độc và gây ngộ độc. Vì vậy, để đảm bảo an toàn, hãy rửa sạch và luộc măng tươi trước khi ăn.
Xyanua trong các cuộc chiến:
-
Xyanua đã được sử dụng như một chất độc từ thời xưa. Chế độ Quốc xã ở Đức đã sử dụng hydro xyanua để hành quyết hàng loạt tù nhân trong các phòng kín, khiến tù nhân bị ngạt thở do chất độc này trong thời Holocaust, làm chết khoảng 6 triệu người Do Thái.
-
Nó cũng đã được sử dụng trong chiến tranh xuất phát từ cuộc Chiến tranh Pháp-Phổ (1870-1871), khi Napoleon III ra lệnh cho binh lính của mình nhúng đầu lưỡi vào thuốc độc. Ngay cả Hoàng đế La Mã Nero (37-68) cũng đã sử dụng nước anh đào nguyệt quế có chứa xyanua làm thuốc độc.
-
Chất độc này cũng đã được sử dụng trong cả hai cuộc chiến tranh thế giới: trong Thế chiến thứ nhất, được sử dụng bởi quân đội Pháp và Áo; và Đức Quốc xã đã sử dụng thuốc diệt các loài gặm nhấm Zyklon B để giết hàng triệu người trong Thế chiến thứ 2.
-
Nó cũng được sử dụng trong cuộc chiến tranh Iran-Iraq trong những năm 1980, chống lại người Kurd ở Iraq và Syria.
-
Năm 1995, vụ bê bối Aum Shinrikyo của Nhật Bản đã sử dụng chất này trong các phòng tắm của tàu điện ngầm.
-
Dùng dưới dạng thuốc hoặc khí với natri xyanua, kali xyanua, hidro xyanua và xyanogen clorua, chất độc này là một mối đe dọa thường trực như một vũ khí khủng bố.
3. Dấu hiệu và triệu chứng của ngộ độc xyanua:
Triệu chứng của ngộ độc xyanua tương tự như bất kỳ bệnh thông thường nào khác, do đó rất khó phát hiện. Khi tiếp xúc với một lượng nhỏ xyanua, nạn nhân có thể trải qua một số hoặc tất cả các dấu hiệu và triệu chứng sau trong vòng vài phút: chóng mặt, nhức đầu, thở nhanh, tim đập nhanh, lo lắng, buồn nôn và nôn mửa. Khi tiếp xúc với một lượng lớn xyanua dưới bất kỳ dạng nào, có thể gây co giật, mất ý thức, tổn thương phổi, nhịp tim chậm và suy hô hấp, dẫn đến tử vong. Người bị ngộ độc xyanua nếu còn sống sau đó vẫn có thể gặp các biến chứng nghiêm trọng như tổn thương tim, não và hệ thần kinh.
Thông thường, khó nhận biết khi tiếp xúc với Natri Xyanua sẽ gây ngộ độc. Thậm chí, người bị ngộ độc không hề biết mình đã nhiễm xyanua. Sau đây là các dấu hiệu nhận biết, được chia thành 3 giai đoạn:
Giai đoạn 1:
Ở giai đoạn đầu, người bị nhiễm độc thường lo lắng, hồi hộp, thở nhanh và hỗn loạn.
Giai đoạn 2:
Người bệnh bắt đầu co giật, khó thở, huyết áp giảm và khó thở.
Giai đoạn 3:
Giai đoạn cuối cùng, người bị ngộ độc sẽ mất phản xạ, tim đập không đều, thiếu oxy và tử vong.
Ngay khi nhận thấy bất kỳ trong ba giai đoạn trên, người bị ngộ độc xyanua cần đến bệnh viện càng sớm càng tốt. Nếu có các triệu chứng trên, hãy đưa người bị ngộ độc natri xyanua đến trung tâm y tế gần nhất để được cấp cứu. Vì xyanua là một chất độc tác động nhanh, nếu không được cấp cứu kịp thời, có thể gây tử vong trong vòng hai giờ. Vì vậy, những người thường xuyên tiếp xúc với chất độc này cần chú ý đến các dấu hiệu ban đầu để phát hiện và xử lý kịp thời.
4. Có thể mua được Xyanua không?
Vì xyanua là một chất có độc tính cao, chỉ cần một lượng nhỏ xyanua cũng có thể giết chết một người trưởng thành khỏe mạnh, nên việc mua bán và sử dụng xyanua là hoàn toàn bị cấm, trái với pháp luật.
5. Hậu quả pháp lý khi mua bán và sử dụng xyanua là gì?
Theo Điều 312 của Bộ luật hình sự 2015, vi phạm quy định về quản lý chất cháy, chất độc sẽ bị xử phạt như sau:
-
Người vi phạm quy định về quản lý việc sản xuất, trang bị, sử dụng, bảo quản, lưu giữ, vận chuyển hoặc mua bán chất cháy, chất độc sẽ bị phạt tù từ 1 đến 5 năm nếu:
a) Gây chết 1 người hoặc làm thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 1 người với tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 61% trở lên;
b) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 2 người với tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 31% đến 60%;
c) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 3 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 61% đến 121%;
d) Gây thiệt hại về tài sản từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng. -
Người vi phạm sẽ bị phạt tù từ 5 đến 10 năm nếu vi phạm một trong những điều sau:
a) Gây chết 2 người;
b) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 2 người với tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 61% trở lên;
c) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 3 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 122% đến 200%;
d) Gây thiệt hại về tài sản từ 500.000.000 đồng đến dưới 1.500.000.000 đồng. -
Người vi phạm sẽ bị phạt tù từ 10 đến 15 năm nếu vi phạm một trong những điều sau:
a) Gây chết 3 người trở lên;
b) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 3 người với tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 61% trở lên;
c) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 3 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 201% trở lên;
d) Gây thiệt hại về tài sản từ 1.500.000.000 đồng trở lên. -
Người vi phạm quy định về quản lý việc sản xuất, trang bị, sử dụng, bảo quản, lưu giữ, vận chuyển hoặc mua bán chất cháy, chất độc gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 1 người với tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 31% đến 60% hoặc gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 2 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 31% đến 60%, sẽ bị phạt tù từ 3 tháng đến 2 năm hoặc bị phạt cải tạo không giam giữ đến 2 năm.
-
Người vi phạm có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc cấm làm công việc nhất định từ 1 đến 5 năm.
6. Cách xử lý khi bị nhiễm độc xyanua?
Trước khi sử dụng các loại thuốc giải độc, bệnh nhân phải được di chuyển ra khỏi khu vực nhiễm độc, cởi bỏ quần áo và rửa sạch bằng xà phòng và nước. Nếu ăn phải muối xyanua, than hoạt tính có thể ngăn chặn sự hấp thụ từ đường tiêu hóa.
Xử lý ngộ độc xyanua dựa trên nguyên tắc đảo ngược hoặc thay thế liên kết xyanua với cytochrome a3. Có hai phương pháp chính để xử lý ngộ độc xyanua: sử dụng thuốc giải độc xyanua và hydroxocobalamin.
Thông tin được chỉnh sửa bởi Dnulib.
