Gan là cơ quan nội tạng lớn nhất trong cơ thể và đóng vai trò quan trọng trong quá trình tiêu hóa. Vị trí của gan nằm phía bên phải ổ bụng, dưới cơ hoành. Nó nằm gần dạ dày và bao gồm cả túi mật. Gan có màu đỏ sẫm và thường nặng khoảng 1,4 – 1,6 kg.
Cấu tạo của gan
Cấu tạo của gan cũng là điều mà nhiều người quan tâm. Gan được cung cấp máu bởi động mạch gan và tĩnh mạch cửa (tĩnh mạch gánh). Động mạch gan bắt nguồn từ động mạch chủ và tĩnh mạch cửa lấy máu từ lách, tụy và ruột non. Nhờ vào các tĩnh mạch này mà gan có thể nhận được nguồn dinh dưỡng và các sản phẩm phụ của quá trình tiêu hóa.
Mật được sản xuất trong gan và tập trung tại các tiểu quản mật. Các tiểu quản này sẽ hợp nhất với nhau để tạo thành ống mật. Ống mật sau đó sẽ đổ vào ống gan trái hoặc ống gan phải, cuối cùng hợp nhất thành ống gan chung. Mật có thể đổ trực tiếp từ gan vào tá tràng thông qua ống mật chủ hoặc được lưu trữ tạm thời trong túi mật.
Gan có khả năng tái tạo lại nhu mô bị mất. Nếu khối lượng gan mất dưới 25%, gan có thể tái tạo hoàn toàn nhờ khả năng phân đôi của tế bào gan.
Chức năng của gan
Gan đóng vai trò như một nhà máy hóa chất trong cơ thể. Có nhiều chức năng quan trọng mà gan thực hiện:
- Sản xuất và tiết mật để tiêu hóa mỡ. Mật có thể đổ trực tiếp vào tá tràng hoặc được lưu trữ trong túi mật trước khi vào tá tràng.
- Tham gia vào quá trình chuyển hóa carbohydrate như tái tạo đường, phân giải glycogen và tổng hợp glycogen từ glucose.
- Chuyển hóa protein và lipid, bao gồm tổng hợp cholesterol và sản xuất triglyceride.
- Tạo ra yếu tố đông máu và giải phóng hemoglobin, tạo nên các sắc tố mật.
- Loại bỏ chất độc và thuốc qua quá trình chuyển hóa thuốc.
- Chuyển đổi ammonia thành urea.
- Dự trữ các chất như glucose dưới dạng glycogen, vitamin B12 và sắt.
- Trong ba tháng đầu tiên của thai kỳ, gan thực hiện chức năng sản xuất hồng cầu cho thai nhi. Sau tuần thứ 32 của thai kỳ, tủy xương chịu trách nhiệm về chức năng này.
- Gan cũng tham gia vào quá trình miễn dịch, với hệ thống lưới nội mô chứa nhiều tế bào miễn dịch để phát hiện kháng nguyên đưa vào qua tĩnh mạch cửa.
Hiện tại, không có cơ quan nhân tạo nào có thể thay thế toàn bộ chức năng phức tạp của gan. Một số chức năng có thể được thực hiện bằng cách nhân tạo, như thẩm phân gan trong trường hợp suy gan.
Các bệnh lý về gan
Gan đóng vai trò quan trọng nhưng cũng dễ bị tổn thương do nhiều nguyên nhân như uống rượu, nhiễm virus viêm gan và các bệnh lý tự miễn, cũng như di truyền (ung thư gan).
Có một số bệnh lý về gan thường gặp như:
Viêm gan
Xơ gan
Đây là hiện tượng xơ gan, trong đó các tế bào xơ thay thế cho tế bào gan chết. Nguyên nhân gây chết tế bào gan có thể là viêm gan do virus, rượu hoặc các chất độc khác.
Ung thư gan
Ung thư gan bao gồm ung thư gan tiên phát, ung thư đường mật và ung thư di căn từ các bộ phận khác trong hệ tiêu hóa.
Việc xét nghiệm chức năng gan sớm có thể giúp đánh giá tình trạng tổn thương gan và giúp bác sĩ chẩn đoán nguyên nhân và đưa ra biện pháp điều trị kịp thời.
Được chỉnh sửa bởi: dnulib.edu.vn
