Tokenomics – một trong những thuật ngữ được sử dụng nhiều nhất trong thế giới đầu tư tiền mã hóa. Nhưng cũng có khá nhiều người không hiểu rõ nó nghĩa là gì. Trên lý thuyết, nó có vẻ dễ hiểu, nhưng khi phân tích chi tiết, nó lại rất phức tạp.
Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu tường tận về Tokenomics và giải đáp những câu hỏi sau:
- Tokenomics là gì và có những loại nào?
- Vai trò của Tokenomics trong thị trường crypto và DeFi?
- Cách đánh giá Tokenomics và những góc nhìn quan trọng.
- Các yếu tố quan trọng trong Tokenomics.
- Cách Tokenomics ảnh hưởng đến hiệu suất của dự án.
- Những ví dụ về Tokenomics hiệu quả và không hiệu quả.
Bài viết này sẽ cung cấp nhiều thông tin chuyên sâu, vì vậy bạn có thể chuẩn bị giấy và bút để ghi lại những điểm quan trọng.
Disclaimer: Bài viết này được viết với mục đích cung cấp thông tin và góc nhìn cá nhân của người viết và không được xem là lời khuyên đầu tư.
Tokenomics là gì?
Tokenomics là thuật ngữ ghép từ hai từ “Token” (tiền mã hóa) và “Economics” (kinh tế học). Đơn giản, Tokenomics có thể hiểu là nền kinh tế của tiền mã hóa, bao gồm cách token được xây dựng và áp dụng vào mô hình hoạt động của dự án.
Tại sao Tokenomics quan trọng?
Hiện tại, thị trường tiền mã hóa giống như một trò chơi, trong đó có những nhà tạo lập thị trường, những nhà đầu tư lớn và những nhà đầu tư nhỏ lẻ. Ai sẽ là người điều khiển trò chơi này? Chính là token.
Token là thứ mà chúng ta mua bán và đặt niềm tin vào. Nhưng token lại được xây dựng bởi những nhà tạo lập thị trường, những nhà phát triển, và những người có quyền định đoạt. Trong ngắn hạn, thị trường tiền mã hóa là một trò chơi Zero-sum, tất cả đều muốn kiếm tiền, vậy ai sẽ là kẻ thua cuộc?
Để hiểu và kiếm tiền từ thị trường, chúng ta cần hiểu cách token hoạt động, tức là Tokenomics.
Yếu tố tạo nên một Token và Tokenomics
Trước khi tìm hiểu về ứng dụng và giá trị của token trong dự án, chúng ta cần hiểu cơ bản về một số yếu tố quan trọng như:
Coin/Token Supply
- Total Supply (Tổng cung): Tổng số lượng coin/token đang lưu thông và đã bị khóa trừ đi số lượng đã bị “burn”. Có hai dạng Total Supply: tổng cung cố định và tổng cung không cố định.
- Circulating Supply (Cung lưu thông): Số lượng token đang được lưu thông trên thị trường.
- Max Supply (Cung tối đa): Số lượng token tối đa sẽ tồn tại, bao gồm cả token chưa được phát hành.
Market Cap & Fully Diluted Valuation (FDV)
- Market Cap: Vốn hóa của dự án với số lượng token lưu thông.
- Fully Diluted Valuation (FDV): Vốn hóa của dự án với tổng số lượng token đang lưu thông và cả token chưa phát hành.
Token Governance
- Decentralized (Token Phi tập trung): Coin/token có cơ chế quản trị hoàn toàn do cộng đồng quyết định.
- Centralized (Token Tập trung): Coin/token có cơ chế quản trị do một tổ chức đứng đầu quyết định, thường áp dụng trong các dự án Full-backed stablecoin và các dự án có mô hình quản trị Centralized.
- Từ Centralized đến Decentralized: Có những coin/token được phân quyền dần cho cộng đồng sau khi ban đầu được quản trị hoàn
