Du lịch cộng đồng là mô hình du lịch đang thu hút sự quan tâm đặc biệt từ chính phủ trong những năm gần đây. Loại hình du lịch này mang đến lợi ích kinh tế và xã hội cho những địa phương nghèo, kém phát triển, đặc biệt là ở vùng sâu, vùng xa, và các khu vực có tỉ lệ người dân tộc thiểu số cao. Đây là cơ hội để khai thác tiềm năng du lịch và cải thiện cuộc sống của người dân địa phương.
1. Khái niệm du lịch cộng đồng là gì?
Trước khi tìm hiểu về du lịch cộng đồng, chúng ta cần hiểu về du lịch nói chung. Theo tổ chức du lịch thế giới, du lịch được định nghĩa là hành động du hành đến một nơi khác so với nơi sinh sống thường xuyên, nhằm mục đích không phải để kiếm tiền mà để trải nghiệm và khám phá.
Theo quy định tại Khoản 15 Điều 3 Luật Du lịch 2017, du lịch cộng đồng là mô hình du lịch được phát triển dựa trên các giá trị văn hóa của cộng đồng, được quản lý và tổ chức bởi cộng đồng dân cư địa phương.
Du lịch cộng đồng là hoạt động du lịch mà cộng đồng dân cư địa phương tham gia vào chuỗi cung ứng và quản lý du lịch. Đây là một hình thức du lịch gần gũi và chân thật, mang đến những trải nghiệm độc đáo về văn hóa và đời sống của người dân địa phương. Đồng thời, du lịch cộng đồng cũng mang lại nguồn thu nhập và cải thiện cuộc sống cho người dân địa phương.
2. Các hình thức du lịch cộng đồng phổ biến
Du lịch cộng đồng có nhiều hình thức khác nhau, phụ thuộc vào địa hình, lịch sử và cảnh quan thiên nhiên của từng địa phương. Dưới đây là một số hình thức du lịch cộng đồng phổ biến:
– Du lịch sinh thái
Đây là hình thức du lịch diễn ra trong khu vực tự nhiên, kết hợp tìm hiểu văn hóa – xã hội địa phương và luôn chú trọng đến môi trường. Du lịch sinh thái thúc đẩy phát triển du lịch bền vững thông qua sự tham gia của các đơn vị quản lý môi trường.
– Du lịch văn hóa
Du lịch văn hóa dựa trên nét văn hóa, lịch sử và khảo cổ học của địa phương để khai thác du lịch. Du khách có cơ hội khám phá văn hóa đặc trưng của vùng miền và tìm hiểu về sự kiện lịch sử, những tác phẩm khảo cổ từ xa xưa của địa phương. Ví dụ: khám phá các di tích khảo cổ, viếng thăm các địa điểm tôn giáo nổi tiếng hoặc trải nghiệm cuộc sống địa phương tại một ngôi làng dân tộc thiểu số.
– Du lịch nông nghiệp
Đây là hình thức du lịch tại các khu vực nông nghiệp như vườn cây ăn trái, trang trại thảo dược và các trang trại động vật. Du khách có thể tham gia vào các hoạt động nông nghiệp của địa phương mà không ảnh hưởng đến môi trường hay năng suất nông nghiệp.
– Du lịch bản địa
Du lịch bản địa nhằm tạo điều kiện cho đồng bào dân tộc thiểu số hoặc người dân bản địa tham gia trực tiếp vào hoạt động du lịch. Mô hình này tận dụng tài nguyên địa phương để cung cấp chỗ ở, đồ ăn và các dịch vụ du lịch. Du lịch bản địa thu hút khách du lịch bởi sự bình dị và chân thật của vùng quê.
– Du lịch làng
Du lịch làng đưa du khách đến thăm các ngôi làng truyền thống nông thôn của dân tộc Việt Nam hoặc các làng nghề truyền thống. Du khách có cơ hội trải nghiệm cuộc sống nông thôn và tham gia các hoạt động truyền thống của người dân địa phương. Ví dụ: du lịch làng nghề Gốm sứ Bát Tràng, du khách còn được trải nghiệm quá trình chế tác các sản phẩm gốm nghệ thuật.
3. Tác động của du lịch cộng đồng
Du lịch cộng đồng mang lại nhiều tác động tích cực và tiêu cực đến cộng đồng dân cư địa phương:
Tác động tích cực:
- Tạo việc làm cho người dân địa phương và giảm tỷ lệ thất nghiệp, đặc biệt ở những vùng sâu, vùng xa.
- Phát triển kinh tế địa phương thông qua việc bán sản phẩm và cung cấp dịch vụ du lịch.
- Bảo tồn và phát triển du lịch trong khu vực, nhờ sự quan tâm của chính phủ và cộng đồng.
- Góp phần nâng cao hình ảnh của địa phương và quốc gia.
- Giúp các nước nghèo tham gia vào nền kinh tế toàn cầu và giảm đói giảm nghèo.
Tác động tiêu cực:
- Tăng chi phí sinh hoạt và giá đất, gây ra ô nhiễm môi trường, tiếng ồn và tắc nghẽn giao thông.
- Gia tăng tệ nạn xã hội như tăng tội phạm do số lượng du khách tập trung đông.
- Gây mất bản sắc cộng đồng và giảm giá trị văn hóa.
4. Xu hướng phát triển du lịch cộng đồng hiện nay
Phát triển du lịch cộng đồng cần đi theo hướng phát triển bền vững, với sự cân nhắc đến việc bảo vệ tài nguyên thiên nhiên, giữ gìn giá trị văn hóa và phát triển kinh tế địa phương. Điều quan trọng là du lịch cộng đồng phải cân bằng giữa cung và cầu, số lượng và chất lượng, thu hút khách du lịch nội địa và quốc tế, khai thác du lịch và bảo vệ tài nguyên, đáp ứng được yêu cầu phát triển và khả năng quản lý hiện tại và tương lai.
Hãy ghé thăm trang web Dnulib để tìm hiểu thêm về du lịch cộng đồng và những sản phẩm du lịch hấp dẫn!
