Suy thai là tình trạng nguy hiểm trong sản khoa, mà nếu không được can thiệp y tế kịp thời, có thể gây nguy hiểm đến sức khỏe của thai nhi khi chào đời. Nếu bị suy thai, có thể gây thai chết lưu trong bụng mẹ hoặc tử vong trong quá trình chuyển dạ.
Suy thai là gì?
Suy thai hay thai yếu là một bệnh lý do tình trạng thiếu oxy trong máu hoặc thiếu oxy trong các cơ quan khi thai nhi đang phát triển trong tử cung. Hiện nay, suy thai còn được gọi là tình trạng bất ổn của thai nhi, bao gồm giảm oxy trong máu, giảm oxy trong các cơ quan, tăng ion hydro trong máu, và các biểu hiện thay đổi nhịp tim của thai nhi, như nhịp nhanh, nhịp chậm, nhịp không đều, và nhịp bất thường.
Suy thai được chia thành 2 nhóm dựa trên tính chất và mức độ nguy hiểm:
- Suy thai cấp tính: Tình trạng suy thai xảy ra đột ngột trong quá trình chuyển dạ, có thể gây tử vong ngay lập tức cho thai nhi nếu không được can thiệp kịp thời. Trong trường hợp nhẹ, trẻ sơ sinh chào đời an toàn, nhưng có thể bị ảnh hưởng về mặt thể chất và tinh thần. Suy thai cấp tính xảy ra ở dưới 20% các trường hợp sinh.
- Suy thai mạn tính: Tình trạng thai yếu trong suốt thai kỳ ở mức độ nhẹ, không có biểu hiện rõ ràng nên khó nhận diện. Tuy nhiên, suy thai mạn tính dễ diễn tiến thành suy thai cấp tính trong quá trình chuyển dạ, có thể gây tử vong cho thai nhi trong tử cung. Điều này cũng có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến tử cung và khả năng mang thai trong tương lai.
Suy thai không chỉ nguy hiểm đến sức khỏe của thai nhi mà còn ảnh hưởng xấu đến sức khỏe và khả năng làm mẹ của phụ nữ.
Nguyên nhân khiến thai suy
Nguyên nhân suy thai có thể do người mẹ, thai nhi, các phần phụ của thai hoặc nguyên nhân sản khoa.
1. Nguyên nhân từ phía mẹ bầu
- Tư thế nằm ngửa của mẹ bầu có thể gây áp lực lên động mạch chủ, làm giảm lưu lượng máu đến tử cung. Điều này có thể dẫn đến giảm tưới máu và hạ huyết áp. Chính vì thế, các chuyên gia sản khoa khuyến cáo mẹ bầu nên nằm nghiêng về bên trái để không gây hại cho thai nhi.
- Mẹ bầu bị thiếu máu hoặc huyết áp thấp.
- Mẹ bị chảy máu do chấn thương cũng ảnh hưởng đến lưu lượng máu đến thai nhi.
- Mẹ mắc các bệnh về tim mạch, suy tim, đái tháo đường, béo phì, nhiễm khuẩn, nhiễm virus… đều có thể gây suy thai.
2. Nguyên nhân từ phía thai nhi
- Thai thiếu máu hoặc nhiễm trùng.
- Thai có dị dạng.
- Thai chậm phát triển.
- Thai non tháng.
- Thai được sinh ra quá ngày dự sinh khiến bánh nhau bị vôi hóa, gây gián đoạn trong quá trình cung cấp oxy và suy thai.
3. Nguyên nhân từ phía phần phụ của thai
- Nhau bong non, nhau tiền đạo, bánh nhau bị vôi hóa hoặc suy nhau.
- Dây rốn bị sa, bị thắt nút hoặc có bất thường ở dây rốn, cản trở lượng oxy được vận chuyển đến thai nhi.
- Ối vỡ sớm làm giảm chất lượng chất lỏng bảo vệ xung quanh thai nhi, trong quá trình chuyển dạ, các cơn co tử cung sẽ chèn ép vào đầu thai nhi hoặc dây rốn, gây hạn chế oxy cung cấp cho thai.
4. Nguyên nhân sản khoa
- Rối loạn cơn co tử cung gây thiếu oxy cho thai nhi.
- Bất tương xứng giữa xương chậu của mẹ và đầu thai nhi, do xương chậu nhỏ hoặc đầu thai to, gây khó khăn trong quá trình chuyển dạ.
- Ngôi thai bất thường gây kéo dài quá trình chuyển dạ, trong lúc đó thai nhi có thể bị ngạt do thiếu oxy.
5. Nguyên nhân do thuốc
- Thai nhi bị ức chế do sử dụng thuốc giảm đau hoặc thuốc gây mê.
- Sử dụng thuốc tăng cơ không kiểm soát làm tăng cơn co tử cung.
Những dấu hiệu suy thai thường gặp
Mẹ bầu có thể nhận biết sớm dấu hiệu suy thai thông qua thay đổi màu sắc nước ối và nhịp tim của thai nhi.
1. Thay đổi màu sắc nước ối
Bình thường, nước ối có màu trắng trong, nhưng nếu nước ối thay đổi màu sắc khác thường, có thể là dấu hiệu suy thai. Mẹ nên theo dõi màu sắc nước ối để phát hiện sớm và can thiệp kịp thời.
- Nếu nước ối có màu vàng đậm, có thể là dấu hiệu của suy thai mạn tính, cần can thiệp ngay lập tức.
- Nếu nước ối có màu xanh, có thể mẹ bị suy thai. Trong trường hợp này, mẹ nên đến cơ sở y tế để kiểm tra và theo dõi. Bác sĩ sẽ hướng dẫn phù hợp dựa trên tình trạng tim thai và giai đoạn chuyển dạ.
- Nếu nước ối có dải phân su, có thể thai bị suy cấp tính trong quá trình chuyển dạ. Trường hợp này cần xử lý ngay để tránh thai bị hít phải phân su khi chào đời.
2. Thay đổi nhịp tim thai
Nhịp tim thai nhanh hơn 160 nhịp/phút trong giai đoạn đầu và chậm hơn 120 nhịp/phút là dấu hiệu thiếu oxy và nguy cơ suy thai.
Mẹ cũng có thể chú ý đến cử động của thai nhi. Thai nhi sẽ đạp mạnh và nhiều khi thiếu oxygen và đạp chậm và ít khi không thiếu oxy. Nếu không thấy thai nhi cử động trong thời gian dài, có nguy cơ thai đã chết lưu. Mẹ nên đếm cử động thai bằng cách nằm yên trên giường, đếm xem thai nhi có cử động ít nhất 4 lần trong 30 phút không. Nếu trong vòng 4 giờ mà thai nhi cử động ít hơn 10 lần, mẹ cần đến cơ sở y tế để kiểm tra sức khỏe của thai nhi.
Suy thai có nguy hiểm không?
Mức độ nguy hiểm của suy thai phụ thuộc vào tính chất, thời gian và phác đồ can thiệp xử trí.
Ở trường hợp suy thai mạn tính trong giai đoạn đầu, khi thiếu oxy, thai nhi có thể tự bù trừ bằng cách ưu tiên cung cấp oxy cho các cơ quan quan trọng như não, tim, gan, trong khi giảm lưu lượng oxy đến da.
Tuy nhiên, nếu suy thai mạn tính kéo dài, thai nhi không thể tự bù trừ oxy, tất cả các cơ quan quan trọng không nhận đủ lượng oxy cần thiết, gây giảm quá trình chuyển hóa và tăng nguy cơ thai chết lưu hoặc tử vong sau sinh.
Đặc biệt, ở trường hợp suy thai cấp tính trong quá trình chuyển dạ, nếu không được can thiệp kịp thời, thai nhi có thể tử vong ngay lập tức hoặc sau khi chào đời. Ngay cả khi trẻ chào đời an toàn, vẫn tồn tại nguy cơ ảnh hưởng xấu đến sức khỏe và phát triển thể chất. Có nguy cơ trẻ bị động kinh, đần độn, nói ngọng… và sức khỏe kém so với trẻ chào đời từ mẹ khỏe mạnh không bị suy thai.
Việc phát hiện và theo dõi sự bất thường tim thai thông qua máy theo dõi sản khoa rất quan trọng. Vì vậy, mẹ nên tuân thủ chặt chẽ lịch khám thai định kỳ do bác sĩ chỉ định để phát hiện nguy cơ suy thai và can thiệp kịp thời.
Chẩn đoán suy thai như thế nào?
Thông thường, bác sĩ sẽ chẩn đoán suy thai trong thai kỳ và trong quá trình chuyển dạ như sau:
1. Suy thai trong thai kỳ
- Đo chiều dài tử cung không tương đương với tuổi thai, chứng tỏ thai kém phát triển.
- Thai giảm cử động hoặc thay đổi cử động liên tục.
- Tim thai thay đổi >160 nhịp/phút hoặc <120 nhịp/phút.
- Nước ối có màu xanh.
- Theo dõi tim thai thông qua máy theo dõi sản khoa, siêu âm xác định chỉ số nước ối và các dấu hiệu bất thường khác.
2. Suy thai trong quá trình chuyển dạ
- Nước ối có màu xanh khi bấm ối hoặc vỡ ối.
- Tim thai thay đổi >160 nhịp/phút hoặc <120 nhịp/phút.
- Theo dõi tim thai liên tục bằng máy theo dõi sản khoa thấy nhịp muộn hoặc dao động dưới 5 nhịp.
- Siêu âm thấy chỉ số nước ối giảm.
Suy thai được xử trí như thế nào?
Phương pháp xử trí suy thai phụ thuộc vào mức độ suy thai, thời gian diễn ra và nguyên nhân chính.
Đối với suy thai mạn tính, mẹ bầu cần khám thai thường xuyên để theo dõi sức khỏe của thai nhi. Trong thời gian này, mẹ cần nghỉ ngơi nhiều và bổ sung dinh dưỡng đầy đủ để duy trì thai kỳ ổn định. Nếu suy thai nặng, bác sĩ sẽ chỉ định mẹ nhập viện để được theo dõi và chăm sóc tốt nhất.
Khi thai trên 36 tuần hoặc đã đủ trưởng thành, bác sĩ sẽ chỉ định mổ lấy thai sớm để tránh suy thai nặng hoặc suy thai cấp tính trong quá trình chuyển dạ. Quá trình mổ lấy thai cần được thực hiện bởi bác sĩ chuyên môn để giảm tối đa nguy cơ biến chứng.
Trong trường hợp suy thai cấp tính, mẹ bầu cần nghỉ ngơi nhiều, nằm nghiêng về bên trái để tránh áp lực từ tử cung làm cản trở lưu lượng máu và oxy đến thai nhi. Mẹ có thể được truyền oxy và dịch.
Trong những tình huống suy thai cấp tính nặng, mẹ bầu sẽ được mổ lấy thai sớm, không cố gắng sinh ngả âm đạo vì có thể đe dọa tính mạng của trẻ sơ sinh. Mẹ nên tuân thủ lịch khám thai và tuân thủ hướng dẫn điều trị của bác sĩ.
Quản lý và phòng ngừa suy thai ở mẹ bầu
Để chăm sóc và bảo vệ thai kỳ khỏe mạnh, và giảm nguy cơ suy thai, mẹ bầu cần tuân thủ lịch khám thai định kỳ được bác sĩ chỉ định. Điều này giúp mẹ nắm bắt tình hình sức khỏe của mình và sự phát triển của thai nhi, cũng như can thiệp kịp thời và hiệu quả nếu có bất kỳ bất thường nào.
Ngoài ra, mẹ bầu cần có chế độ ăn uống khoa học, bổ sung đầy đủ chất dinh dưỡng cần thiết để cung cấp cho thai nhi thông qua nhau thai. Mẹ cũng cần nghỉ ngơi đủ, tập luyện thể dục đều đặn, tránh những thói quen không tốt như uống rượu, hút thuốc lá… để tránh những ảnh hưởng tiêu cực đến mẹ và thai nhi.
Đến cơ sở y tế nếu mẹ nhận thấy bất kỳ dấu hiệu bất thường nào như ít cử động thai hoặc không cử động, cơn co tử cung liên tục và dồn dập, hay chảy máu âm đạo.
Trung tâm Sản Phụ khoa Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh là nơi tập trung các chuyên gia Sản Phụ khoa có kinh nghiệm, sử dụng các thiết bị siêu âm hiện đại như 3D, 4D, màu Doppler, Voluson E10…Với các gói dịch vụ thai sản như thai sản trọn gói, sinh con trọn gói và thai sản theo yêu cầu, bao gồm các lần khám thai, siêu âm, xét nghiệm tầm soát dị tật thai nhi như Double Test, Triple Test, NIPT…mẹ bầu có thể yên tâm trọn vẹn trong quá trình thai kỳ.
Trung tâm Sản Phụ khoa liên kết chặt chẽ với các chuyên khoa khác trong bệnh viện như Trung tâm Sơ sinh, Trung tâm Tim mạch, Trung tâm Chẩn đoán hình ảnh, Trung tâm Xét nghiệm…đảm bảo theo dõi thai kỳ khoa học và toàn diện nhất. Đội ngũ bác sĩ Sơ sinh sẽ túc trực tại phòng sinh, đón bé và chăm sóc bé ngay sau khi sinh, đảm bảo sức khỏe và phát triển toàn diện cho trẻ trong tương lai.
Để đặt lịch khám với các chuyên gia Sản Phụ khoa và tìm hiểu thêm về các gói dịch vụ thai sản tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, mẹ bầu vui lòng liên hệ đến:
Tóm lại, các dấu hiệu suy thai thường không rõ ràng, cách phát hiện sớm và can thiệp hiệu quả nhất là tuân thủ lịch khám thai định kỳ và siêu âm đầy đủ. Nếu cần thêm thông tin, mẹ có thể liên hệ đến hotline Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh để được hỗ trợ từ các chuyên gia Sản Phụ khoa!
Edited by: Dnulib
