Bệnh thận đa nang thường xảy ra ở người trên 30-40 tuổi, hiếm khi gặp ở trẻ em. Bệnh được đặc trưng bởi sự xuất hiện của nhiều u nang ở cả hai thận và thường kèm theo các vấn đề về gan và tim mạch. Bệnh này rất nguy hiểm vì không có các dấu hiệu đặc trưng, chỉ được phát hiện qua các cuộc kiểm tra y tế.
Thận đa nang (PKD) là gì?
Bệnh thận đa nang (Polycystic kidney disease – PKD) là một căn bệnh di truyền, trong đó các u nang tạo thành trong thận, làm cho thận ngày càng lớn và suy giảm chức năng theo thời gian.
U nang là những túi tròn không phải ung thư, chứa chất lỏng. Các u nang có kích thước và số lượng khác nhau và có thể lớn dần theo thời gian. Sự xuất hiện của nhiều u nang hoặc u nang lớn có thể gây tổn thương cho thận.
Bệnh cũng có thể dẫn đến sự phát triển các u nang ở gan và các cơ quan khác trong cơ thể. Bệnh thận đa nang có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng như cao huyết áp và suy thận.
Nguyên nhân của bệnh thận đa nang
Sự hình thành và phát triển u nang trong thận phụ thuộc vào yếu tố di truyền và môi trường. Các nguyên nhân gây bệnh có thể bao gồm:
- Thuốc và chất hóa học như chất chống oxi hóa, alloxan, lithium cloride và cis-platinium.
- Gen bất thường liên quan đến bệnh thận đa nang. Trong hầu hết các trường hợp, bệnh có yếu tố di truyền. Đôi khi, một đột biến di truyền xảy ra tự phát, khiến cả cha và mẹ đều không có gen đột biến.
Bệnh thận đa nang được chia thành hai loại dựa trên nguyên nhân di truyền:
- Bệnh thận đa nang trên nhiễm sắc thể thường (ADPKD). Các triệu chứng của ADPKD thường phát triển ở người trên 30-40 tuổi. Bệnh này thường xuất hiện ở người lớn, nhưng cũng có thể phát triển ở trẻ em. Bệnh được truyền từ cha mẹ sang con cái với tỷ lệ 50%. ADPKD chiếm phần lớn các trường hợp bệnh thận đa nang.
- Thận đa nang lặn trên nhiễm sắc thể thường (ARPKD): Loại bệnh này ít phổ biến hơn ADPKD. Triệu chứng thường xuất hiện ngay sau khi sinh. Đôi khi, triệu chứng cũng có thể xuất hiện ở trẻ nhỏ hoặc thanh thiếu niên. Để mắc bệnh, cả bố và mẹ đều phải có gen bất thường, và tỷ lệ con cái mắc bệnh là 25%.
Có ba cơ chế chính dẫn đến sự hình thành các u nang trong thận:
- Tắc nghẽn trong ống thận
- Tăng sinh tế bào biểu mô ống thận
- Biến đổi màng đáy của ống thận
Sự khác biệt giữa thận đa nang trên nhiễm sắc thể thường và thận đa nang lặn trên nhiễm sắc thể thường?
Dựa trên các đặc điểm trên, có thể thấy sự khác biệt giữa hai loại bệnh này:
- Triệu chứng của ADPKD thường phát triển ở người 30-40 tuổi, trong khi ARPKD xuất hiện ngay sau khi sinh.
- ARPKD ít phổ biến hơn so với ADPKD.
- Đối với ADPKD, bệnh được truyền từ cha mẹ sang con cái, trong khi ARPKD yêu cầu cả bố và mẹ đều có gen bất thường để truyền bệnh.
- Tỷ lệ di truyền bệnh của ADPKD cao hơn ARPKD.
Biểu hiện của bệnh thận đa nang
Các triệu chứng của bệnh thận đa nang có thể bao gồm:
- Cao huyết áp
- Đau ở vùng lưng hoặc hông
- Có máu trong nước tiểu
- Cảm giác đầy bụng
- Bụng to do kích thước thận tăng
- Nhức đầu
- Sỏi thận
- Suy thận
- Nhiễm trùng đường tiểu hoặc thận
Các biến chứng của bệnh thận đa nang
Các biến chứng liên quan đến bệnh thận đa nang bao gồm:
- Cao huyết áp: Là một biến chứng phổ biến của bệnh thận đa nang. Nếu không được điều trị, cao huyết áp có thể gây hại cho thận và tăng nguy cơ mắc bệnh tim và đột quỵ. Cao huyết áp có thể xảy ra sớm, chiếm từ 13-20% số bệnh nhân ngay cả khi chưa có suy thận.
- Suy thận: Là một trong những biến chứng nghiêm trọng nhất của bệnh thận đa nang. Gần một nửa số người mắc bệnh bị suy thận ở độ tuổi 60. Bệnh thận đa nang có thể làm giảm chức năng của thận, gây tích tụ chất thải gây hại cho cơ thể. Khi tình trạng nặng hơn, bệnh có thể dẫn đến suy thận giai đoạn cuối, khi đó cần phải thực hiện lọc máu hoặc ghép thận để duy trì sự sống.
- Đau mãn tính: Đau lưng là triệu chứng phổ biến đối với những người mắc bệnh thận đa nang. Đau thường xuất hiện ở vùng hông hoặc lưng và có thể liên quan đến nhiễm trùng đường tiểu, sỏi thận hoặc ung thư.
- U nang gan: Khả năng phát triển u nang ở gan tăng theo tuổi tác ở những người bị bệnh thận đa nang. Mặc dù cả nam lẫn nữ đều có thể phát triển u nang, nhưng phụ nữ thường phát triển những u nang lớn hơn. Nội tiết tố nữ và thời kỳ mang thai có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của u nang gan.
- Chứng phình động mạch não: Sự phình to giống như một quả bóng trong mạch máu não có thể gây chảy máu nếu bị vỡ. Người mắc bệnh thận đa nang có nguy cơ cao mắc chứng phình động mạch, và ngược lại, những người có tiền sử gia đình bị chứng phình động mạch có nguy cơ cao mắc bệnh thận đa nang.
- Các vấn đề về ruột kết: Sự yếu đi và hình thành túi hoặc túi trên thành ruột kết (túi thừa) có thể phát triển ở những người mắc bệnh thận đa nang.
- Chảy máu trong u nang gây tiểu máu đại thể: Xảy ra ở khoảng 15-20% số bệnh nhân. Tiểu máu đại thể thường xảy ra sau các chấn thương. Chảy máu xung quanh thận hiếm khi xảy ra, nếu có thì thường do chấn thương làm vỡ u nang.
- Nhiễm trùng: Đây là lý do chính khiến người bệnh phải nhập viện. Vi khuẩn có thể tiếp cận thận theo hướng ngược dòng. Nếu u nang bị nhiễm trùng, u nang sẽ tăng kích thước và gây đau. Khi kiểm tra, thận bị to và bị đau khi bị ấn.
- Sỏi thận: Đến 11-34% số bệnh nhân mắc bệnh thận đa nang cũng mắc sỏi thận. Những trường hợp sỏi nhỏ trong thận thường khó chẩn đoán và dễ bị bỏ qua.
- Ung thư thận: Gần 50% số ca ung thư thận xảy ra ở những người mắc bệnh thận đa nang (ví dụ như ung thư tế bào thận và ung thư nhú thận). Các triệu chứng được xem xét khi chẩn đoán bao gồm có hồng cầu trong nước tiểu, đau lưng, thận to và chảy máu trong u nang.
- Suy thận: Đây là biến chứng thường gặp nhất ở những người mắc bệnh thận đa nang.
- Giảm khả năng cô đặc nước tiểu: Mức độ phụ thuộc vào kích thước và số lượng u nang. Nồng độ muối trong máu thường giảm nhẹ.
- Thiếu máu: Thường gặp ở những người mắc suy thận giai đoạn nặng.
- Tăng nồng độ acid uric trong máu: Do sự rối loạn quá trình tái hấp thu và bài tiết acid uric bởi ống thận.
Chẩn đoán bệnh thận đa nang
Để chẩn đoán chính xác bệnh thận đa nang, bác sĩ sẽ dựa trên các yếu tố kiểm tra sau:
- Tiền sử gia đình
- Kết quả siêu âm cho thấy cả hai thận to, có nhiều u nang kích thước khác nhau ở cả vùng vỏ và vùng tủy thận
- Có u nang ở gan
- Chụp cắt lớp thận bằng CT scan
- Kỹ thuật xác định gen bất thường ở đầu ngắn của nhiễm sắc thể 16
Điều trị bệnh thận đa nang (PKD)
Nguyên tắc chung của việc điều trị bệnh thận đa nang là giảm triệu chứng và biến chứng:
- Điều trị nhiễm trùng thận bằng kháng sinh thích hợp.
- Điều trị cao huyết áp bằng nhóm thuốc hạ huyết áp.
- Cắt bỏ thận nếu u nang quá lớn, gây chảy máu tiểu, nhiễm trùng tái phát.
- Đối với suy thận, thực hiện điều trị bảo tồn và thay thế bằng lọc máu và ghép thận.
- Đối với những trường hợp u nang không quá lớn, có thể thực hiện lọc màng bụng…
Phòng ngừa bệnh thận đa nang
- Nếu bạn mắc bệnh thận đa nang và đang muốn có con, bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ di truyền để đánh giá nguy cơ truyền bệnh cho con.
- Không ít trường hợp mắc bệnh trong nhiều năm mà không hay biết. Vì vậy, nếu bạn nhận thấy một số triệu chứng của bệnh thận đa nang, hãy đi khám. Nếu trong gia đình bạn có người mắc bệnh thận đa nang, hãy thực hiện kiểm tra để phát hiện bệnh này.
- Giữ thận khỏe mạnh có thể giúp ngăn ngừa một số biến chứng của bệnh. Một trong những cách quan trọng nhất để bảo vệ thận là duy trì huyết áp ổn định.
Một số mẹo để kiểm soát huyết áp:
- Uống thuốc hạ huyết áp theo chỉ định của bác sĩ.
- Giảm tiêu thụ muối, tăng lượng trái cây, rau và ngũ cốc nguyên hạt trong chế độ ăn.
- Giữ cân nặng hợp lý.
- Ngừng hút thuốc lá nếu bạn là người hút thuốc.
- Tập thể dục đều đặn, thực hiện ít nhất 30 phút vận động mỗi ngày.
- Hạn chế uống rượu và bia.
Trung tâm Tiết niệu Thận học, Khoa Nam học – Tiết niệu tại dnulib.edu.vn tụ hợp đội ngũ các chuyên gia hàng đầu, giàu kinh nghiệm và uy tín.
GS.TS.BS Trần Quán Anh và PGS.TS.BS Vũ Lê Chuyên, là những chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực Tiết niệu Thận học tại Việt Nam. Cùng với đó, Trung tâm còn có đội ngũ các bác sĩ khác như ThS.BS Nguyễn Thế Trường, BS.CKII Tạ Phương Dung, TS.BS Nguyễn Hoàng Đức, TS.BS Từ Thành Trí Dũng, ThS.BS.CKI Nguyễn Đức Nhuận, BS.CKII Nguyễn Lê Tuyên, ThS.BS Nguyễn Tân Cương, ThS.BS Tạ Ngọc Thạch, BS.CKI Phan Trường Nam…
Các chuyên gia, bác sĩ tại Trung tâm Tiết niệu Thận học luôn tự tin kiểm soát các kỹ thuật tiên tiến nhất, phát hiện và điều trị hiệu quả các bệnh lý về thận và đường tiết niệu, giúp bệnh nhân giảm thời gian nằm viện, giảm nguy cơ tái phát và cải thiện chất lượng cuộc sống.
Với trang thiết bị hiện đại hàng đầu trong nước và khu vực cùng với khu nội trú và dịch vụ 5 sao, Trung tâm Tiết niệu Thận học đáng chú ý với các dịch vụ thăm khám, tầm soát và điều trị tất cả các bệnh lý về đường tiết niệu. Từ những ca phổ biến cho đến các ca phẫu thuật cao cấp. Các phẫu thuật nội soi sỏi thận, ghép thận, cắt bớt u nang bảo tồn cơ thể; cắt thận, cắt tuyến tiền liệt, tạo hình bàng quang bằng ruột non; cắt tuyến thượng thận, sửa các khuyết tật đường tiết niệu… Trung tâm Tiết niệu Thận học cũng tiến hành khám và điều trị các bệnh lý nam khoa.
Để đặt lịch khám và thực hiện phẫu thuật tuyến tiền liệt với các chuyên gia đầu ngành tại Trung tâm Tiết niệu Thận học, Khoa Nam học – Tiết niệu tại dnulib.edu.vn, quý khách có thể đặt hẹn trực tuyến qua các cách sau:
- Gọi tổng đài 0287 102 6789 (TP HCM) hoặc 024 3872 3872 (Hà Nội) để đăng ký lịch hẹn khám bệnh riêng với chuyên gia thông qua nhân viên chăm sóc khách hàng.
- Đăng ký hẹn khám với bất kỳ bác sĩ nào mà bạn tin tưởng qua đường link: https://dnulib.edu.vn/kham-benh.php
- Gửi tin nhắn trên Fanpage Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh hoặc Fanpage Tiết niệu – Nam học BVĐK Tâm Anh
- Nhắn tin qua Zalo OA của BVĐK Tâm Anh.
Những thông tin trong bài viết này đã giúp mọi người tìm hiểu về bệnh “thận đa nang”. Các biến chứng và nguy cơ nghiêm trọng của bệnh có thể được ngăn ngừa thông qua thay đổi lối sống và phương pháp điều trị thích hợp.
— Bài viết được chỉnh sửa bởi dnulib.edu.vn —
