“Tiếng Anh công nghệ”: Lời gọi gây đau đầu cho các dịch giả
Khi nhắc đến lĩnh vực công nghệ bằng tiếng Anh, chắc chắn chúng ta sẽ cùng gặp phải rất nhiều cụm từ khó định nghĩa. Có những từ khó dịch đúng ngữ cảnh, ví dụ như “wearable” có thể dễ dàng hiểu là “có thể mặc được”, nhưng nguyên nghĩa lại chỉ đề cập đến các thiết bị thông minh như smartwatch, smartglass, hay tai nghe thông minh.
Hay cũng có những từ khi dịch đúng theo nguyên nghĩa nghe có vẻ hài hước. Một ví dụ điển hình là từ “foldable”. Trong tiếng Việt, từ này thường được sử dụng để chỉ màn hình “có thể gập được”. Nhưng nếu dịch theo nguyên nghĩa hơn, chẳng hạn “màn hình gập”, cũng không thực sự chính xác, vì nhiều mẫu màn hình foldable thậm chí có thể cuộn như một tấm vải linh hoạt.
Tuy nhiên, trong số các từ “tiếng Anh công nghệ” khiến các dịch giả đau đầu nhất, từ “disrupt” chính là đỉnh điểm.
“Disrupt” – Khối cấu thành cho sự đột phá
Vì sao lại như vậy? Từ “disrupt” khi dịch nguyên nghĩa có nghĩa là “gián đoạn”, ví dụ như cáp quang bị đứt, hoặc đường truyền bị gián đoạn.
Nhưng nếu chỉ dịch đơn giản như vậy, từ “disrupt” (hoặc cả tính từ “disruptive”) sẽ không có ý nghĩa quan trọng như hiện tại. “Disrupt” thường được sử dụng để nói về các công ty xã hội mang tính cách mạng. Một tờ báo công nghệ/người khởi nghiệp nổi tiếng là TechCrunch thậm chí đã tổ chức một sự kiện riêng mang tên “Tech Disrupt”.
Vậy “disrupt” trong trường hợp này có ý nghĩa gì? Tại sao khi nói về sự cách mạng công nghệ, chúng ta thường nghe đến từ “disrupt”?
Để hiểu ý nghĩa của từ này, hãy nói về một ông lớn công nghệ thường liên kết mạnh mẽ với khái niệm “disrupt” nhất: Apple. Nhắc đến Apple, chúng ta sẽ liên tưởng ngay đến những cuộc tranh cãi. Apple có một đám đông fan hâm mộ và cũng có nhiều kẻ căm ghét. Những người không thích Apple thường trích dẫn câu chuyện rằng “Apple không sáng tạo ra…” để chứng tỏ Apple không thực sự sáng tạo ra bất kỳ thiết bị nào.
Nhưng khi nhìn từ phía khác, Apple được cả Google, IBM và NASA tin tưởng. Cha đẻ của Internet cũng là “fan” của Apple. Và nếu bạn hỏi những người quan sát thị trường, không ai sẽ phủ nhận sức ảnh hưởng của Apple trong ngành công nghệ. Vì Apple không cần phải đi đầu, chỉ cần là kẻ “disrupt”.
Nếu nhìn vào lịch sử, bạn sẽ thấy Apple chưa bao giờ sáng tạo ra điều gì mới mẻ hoàn toàn. Máy nghe nhạc mp3 xuất hiện từ Hàn Quốc, “smartphone” từ Nokia và BlackBerry, tablet từ Microsoft, smartwatch từ Seiko…
Tuy nhiên, trong tất cả các trường hợp đó, bước đi đầu tiên của Apple luôn làm khuynh đảo thị trường truyền thống. Rõ ràng nhất là trường hợp của iPhone: trong khi khái niệm “smartphone” đã tồn tại từ lâu với Nokia và BlackBerry, kể từ khi iPhone ra đời, người tiêu dùng đã có một cái nhìn hoàn toàn khác về điện thoại trong mơ. Motorola, Nokia và BlackBerry lần lượt gặp khó khăn, điện thoại thông minh ngày càng chiếm ưu thế so với điện thoại chức năng.
Đồng thời, khái niệm “một hình chữ nhật bo tròn với màn hình cảm ứng điện dung, kiến trúc phần cứng tương tự máy tính (chip, RAM, bộ nhớ lưu trữ) và hệ điều hành ‘đầy đủ'” trở thành khái niệm đầu tiên mà người dùng nghĩ đến khi nhắc đến smartphone.
Người ta nói rằng Apple đã disrupt thị trường di động. Nếu dịch “disrupt” theo nguyên nghĩa nhất, nghĩa đó sẽ là “khuynh đảo”. Nhưng nếu dịch “disrupt” thành “gián đoạn”, bạn có thể hiểu rằng Apple đã đóng cửa thị trường cũ (“điện thoại ngu”) và mở ra thị trường mới: điện thoại thông minh.
Tất nhiên, Apple không phải là “disruptor” duy nhất trong thế giới công nghệ. Mảng âm nhạc kỹ thuật số của Apple đã bị Spotify và Pandora cướp đi khách hàng cho đến khi Apple phải rút lui khỏi thị trường bán nhạc và ra mắt dịch vụ nghe nhạc trực tuyến riêng của mình. Đối thủ lớn nhất của Apple, Google, đã phô diễn khả năng “disrupt” bằng cách thay đổi cách thức sử dụng Internet, mở ra phương thức tìm kiếm để người dùng “mở cửa” web thay vì qua các trang web “tĩnh” như Yahoo. Sau đó, Google đã thay đổi cách con người gửi/nhận email thông qua việc cung cấp dịch vụ webmail chất lượng hàng đầu, phá vỡ mô hình phần mềm email truyền thống như Outlook, Thunderbird.
Tất cả các ông lớn đều phải ít nhất một lần “disrupt” một thị trường. Amazon đã làm gián đoạn thị trường bán lẻ, buộc tất cả các đối thủ đều phải có mặt trên internet để kinh doanh. Trong quá khứ, Microsoft là kẻ đã phá bỏ thế thống trị của IBM và thay đổi bộ mặt của thị trường máy tính. Công việc của Microsoft không phải là đi đầu, mà là “giải phóng” lĩnh vực máy tính khỏi sự trói buộc của các nhà sản xuất phần cứng. Nếu tất cả mọi người có thể tiếp cận phần mềm chất lượng cao, họ có thể tự tạo ra tính năng mới trên lĩnh vực phần mềm.
Tuy nhiên, có lẽ Apple là tên tuổi nổi tiếng nhất được nhắc đến khi nói về sự sáng tạo công nghệ, sự cách mạng công nghệ. Thật sự vậy, Apple đã đạt được nhiều thành tựu mơ ước trong lĩnh vực công nghệ. Thành tựu đó không bao giờ liên quan đến việc “tạo ra đầu tiên”, mà liên quan đến việc tạo ra một sản phẩm đủ tốt để thay đổi suy nghĩ của cả thị trường về loại sản phẩm tồn tại từ trước.
Theo Liam
Edited by: Dnulib
