Khu Di tích lịch sử Đền Hùng
Khu Di tích lịch sử Đền Hùng nằm ở thôn Cổ tích, xã Hy Cương, thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ. Nằm cách trung tâm thành phố Việt Trì 7km về phía Bắc và cách thủ đô Hà Nội 90km. Khu Di tích lịch sử Đền Hùng được xếp hạng là Di tích lịch sử văn hóa Quốc gia đặc biệt và là nơi thờ tự các Vua Hùng đã có công dựng nước – Tổ tiên của dân tộc Việt Nam. Năm 2012, Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương ở Phú Thọ đã được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.
Địa chỉ: Xã Hy Cương, thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ.
Điện thoại: 0210.3860.026
Quần thể Khu di tích Di tích lịch sử Đền Hùng
Quần thể Khu di tích Di tích lịch sử Đền Hùng gồm các công trình kiến trúc văn hóa, tín ngưỡng sau:
- Khu vực núi Nghĩa Lĩnh (núi Hùng), gồm có: Đền Hạ, chùa Thiên Quang, Đền Trung, Đền Thượng, Cột đá thề, Lăng Hùng Vương và Đền Giếng.
- Khu vực núi Vặn (tên chữ là Ốc Sơn) có Đền thờ Tổ Mẫu Âu Cơ.
- Khu vực núi Sim có Đền thờ Quốc Tổ Lạc Long Quân.
- Khu vực đồi Công Quán và Bảo tàng Hùng Vương.
Đền Hạ
Đền Trung
Đền Thượng
Lăng Vua Hùng
Đền Giếng
Đền thờ Tổ Mẫu Âu Cơ
Đền thờ Quốc Tổ Lạc Long Quân
Bảo tàng Hùng Vương
Đền Hạ
Tương truyền rằng tại đây, mẹ Âu Cơ sinh ra một bọc trăm trứng, sau đó nở thành trăm người con trai. Khi các con lớn lên, cha Lạc Long Quân đưa 50 người con đi mở mang bờ cõi biển, mẹ Âu Cơ đưa 49 người con lên vùng núi, sinh sống và xây dựng cuộc sống. Người con trưởng ở lại làm Vua, dựng nên Nhà nước Văn Lang, truyền ngôi cho các Vua Hùng.
Đền Hạ được xây dựng vào thời Hậu Lê (thế kỷ XVII – XVIII). Vào thời nhà Nguyễn, đền đã được trùng tu tôn tạo. Năm 2010, UBND thành phố Hà Nội tiến hành tu bổ và tôn tạo đền như ngày nay.
Đền Hạ được dành để thờ Phật, thờ 18 đời Vua Hùng và 2 bà công chúa Tiên Dung, Ngọc Hoa – con gái Vua Hùng thứ 18.
Đền Trung
Đền Trung, còn được gọi là Hùng Vương Tổ Miếu, được xây dựng vào thời Trần (thế kỷ XIII). Dưới thời Nguyễn (thế kỷ XIX), Đền Trung được xây dựng lại, kiến trúc gồm ba gian và hướng về phía Nam. Tháng 9/2009, Đền Trung đã trải qua tu bổ và tôn tạo, kiến trúc đền được xây dựng theo kiểu chữ nhị (=), bao gồm tiền tế và hậu cung.
Đền Trung thờ thần Núi, thờ 18 đời Vua Hùng và 2 bà công chúa Tiên Dung, Ngọc Hoa – con gái Vua Hùng thứ 18.
Tương truyền, nơi đây Vua Hùng cùng các Lạc Hầu, Lạc Tướng du ngoạn ngắm cảnh và họp bàn việc nước. Vào đời Hùng Vương thứ 6, đã mở cuộc thi để chọn người hiền, tài kế nghiệp.
Lang Liêu, người con trai út, đã nghĩ ra cách làm bánh chưng vuông và bánh giầy tròn, tức là bánh chưng tượng trưng cho đất và bánh giầy tượng trưng cho trời. Bánh chưng có nhân hành, thịt mỡ và đỗ xanh, tượng trưng cho vạn vật sinh tồn. Bên ngoài, bánh được gói bằng lá dong xanh, tượng trưng cho tình yêu thương đùm bọc của cộng đồng. Vua Hùng khen ngợi bánh ngon và ý tưởng hay, nên đã truyền ngôi cho Lang Liêu, trở thành Hùng Vương thứ 7 (tên húy là Hùng Chiêu Vương).
Đền Thượng
Đền Thượng, còn được gọi là “Kính Thiên Lĩnh Điện” (tức là: Điện thờ trời trên núi Nghĩa Lĩnh), là nơi Vua Hùng và các Lạc Hầu, Lạc Tướng thờ cúng trời đất, cầu mong mưa thuận gió hòa, mùa màng tốt tươi và sự thịnh vượng.
Thế kỷ XV, đền được xây dựng để thờ thần núi, thờ 18 đời Vua Hùng và hai bà công chúa Tiên Dung, Ngọc Hoa. Trải qua thời gian, Đền Thượng đã trải qua nhiều lần trùng tu, tôn tạo dưới thời Lê và Nguyễn. Năm 2007, đền đã được đại trùng tu, tôn tạo và mở rộng, xây dựng thêm một số công trình phụ trợ và khu sân vườn cảnh quan, tạo không gian thoáng đãng và rộng rãi để người dân chiêm bái và tri ân công đức của Tổ tiên.
Hằng năm, vào ngày Giỗ Tổ Hùng Vương mùng 10 tháng 3 âm lịch, các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước, các Bộ, ngành Trung ương cùng đoàn đại biểu thay mặt cho đồng bào cả nước tổ chức nghi lễ dâng hương tri ân và cầu mong anh linh tổ tiên phù hộ cho quốc thái, dân an, bách gia trăm họ vạn đại trường tồn.
Lăng Hùng Vương
Theo truyền thuyết, đây là Lăng mộ của Vua Hùng thứ 6.
Lăng Hùng Vương được đặt ở vị trí đầu đội sơn, chân đạp thủy, mặt chính quay theo hướng Đông – Nam. Dưới thời nhà Nguyễn, lăng mộ đã trải qua nhiều lần trùng tu, tôn tạo. Năm 2009, lăng mộ Hùng Vương đã trải qua đại trùng tu và tôn tạo, mở rộng không gian và cảnh quan thêm khang trang.
Đền Giếng
Theo truyền thuyết, đây là nơi hai bà công chúa Tiên Dung và Ngọc Hoa – con gái Vua Hùng Vương thứ 18 thường đến để soi gương và chải tóc ở Giếng Ngọc khi theo cha đi đến vùng đất này. Để tưởng nhớ công lao của hai bà đã giúp dân trị thủy, khai hoang và trồng lúa nước, nhân dân đã xây dựng đền để thờ phụng muôn đời.
Đền được xây dựng vào thời Nguyễn (thế kỷ XIX), kiến trúc theo kiểu chữ Đinh và hướng về phía Đông – Nam, bao gồm 2 tòa: Tiền tế và Hậu cung. Trong hậu cung của đền, trước ban thờ hai bà công chúa, vẫn còn chiếc giếng ngọc với nước trong mát quanh năm. Năm 2010, đền đã trải qua đại trùng tu, tôn tạo và mở rộng kiến trúc như ngày nay.
Tại khu vực Đền Giếng, ngày 19/9/1954, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã về thăm Đền Hùng, thắp hương tổ tiên và gặp gỡ cán bộ Sư đoàn 308 – Đại đoàn quân Tiên Phong để giao nhiệm vụ tiếp quản Thủ đô Hà Nội. Bác đã căn dặn: “Các vua Hùng đã có công dựng nước, bác cháu ta phải cùng nhau giữ lấy nước”.
Trải qua thời gian, đền đã trải qua nhiều lần trùng tu, tôn tạo vào các năm: 1922, 1925, 1999. Năm 2010, đền đã trải qua đại trùng tu, tôn tạo và mở rộng kiến trúc như ngày nay.
Đền thờ Tổ Mẫu Âu Cơ
Đền thờ Tổ Mẫu Âu Cơ được xây dựng trên đỉnh núi Vặn (tên tự là Ốc Sơn) thuộc thôn Cổ Tích, xã Hy Cương, thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ. Đền được khởi công xây dựng vào tháng 8/2001 và khánh thành vào tháng 1/2005. Đường lên đền có 553 bậc đá.
Đền thờ Tổ Mẫu Âu Cơ kiến trúc kiểu chữ Đinh, bao gồm hai tòa: Đại bái và hậu cung. Kiến trúc đền kết hợp giữa truyền thống và hiện đại. Các họa tiết trang trí mô phỏng hoa văn trên trống đồng Đông Sơn, bao gồm hình ảnh người giã gạo, hình ảnh chim lạc và mái làm đầu đao cong vút kiểu cánh chim Lạc.
Theo truyền thuyết, sau khi Âu Cơ kết duyên với Lạc Long Quân ở động Lăng Sương, bà có thai sau 3 năm, 3 tháng, 10 ngày rồi trở về núi Hùng (khu vực đền Hạ, núi Nghĩa Lĩnh ngày nay). Sau đó, bà sinh ra một bọc trăm trứng, sau đó nở thành trăm người con trai. Nguồn gốc của cộng đồng người Việt, nghĩa là “Đồng bào” (cùng một bọc) xuất phát từ đây.
Khi các con lớn, cha Lạc Long Quân dẫn 50 người con xuôi về vùng biển mở mang bờ cõi, mẹ Âu Cơ dẫn 49 người con lên núi sinh sống, khai khẩn đất hoang, trồng dâu, nuôi tằm, dệt vải và xây dựng cuộc sống ấm no. Để tưởng nhớ người mẹ huyền thoại của cả dân tộc, con cháu đã xây dựng đền đài uy linh để vĩnh viễn thờ phụng.
Hàng năm, vào ngày “Tiên giáng” mùng 7 tháng Giêng và ngày “Tiên thăng” 25 tháng Chạp, con cháu người Việt Nam trên khắp mọi miền đất nước quay về nguồn cội, dâng hương tri ân công ơn của Tổ Mẫu Âu Cơ.
Đền thờ Quốc Tổ Lạc Long Quân
Đền thờ Quốc Tổ Lạc Long Quân nằm trong quần thể Di tích lịch sử Đền Hùng, xây dựng trên núi Sim, xã Chu Hóa, thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ. Đền được khởi công xây dựng vào tháng 3/2007 và khánh thành vào tháng 3/2009.
Đền thờ có kiến trúc kiểu chữ Đinh, quay theo hướng Tây Nam và bao gồm 3 tòa: Tiền tế, Đại bái và Hậu cung. Hậu cung là nơi đặt tượng cha Lạc Long Quân trong tư thế ngồi trên ngai, với dáng vẻ uy linh. Tượng được đúc bằng chất liệu đồng, nặng 1,5 tấn và cao 1m98. Hai bên là tượng Lạc Hầu và Lạc Tướng đang đứng chầu.
Hằng năm, vào ngày mùng 6/3 âm lịch, là ngày giỗ của cha Lạc Long Quân, con cháu trên khắp đất nước lại hành hương về nguồn cội, tri ân công lao của các bậc tiền nhân đã dựng nước và giữ nước. Cùng tham dự ngày Giỗ Tổ Hùng Vương – Lễ hội Đền Hùng mùng 10 tháng 3.
Bảo tàng Hùng Vương
Bảo tàng Hùng Vương được khởi công xây dựng vào năm 1987 và khánh thành vào dịp Giỗ Tổ Hùng Vương mùng 10 tháng 3 năm Quý Dậu – 1993. Năm 2017, Bảo tàng Hùng Vương đã được tu sửa và chỉnh lý trưng bày.
Bảo tàng Hùng Vương là nơi lưu giữ và trưng bày nhiều tài liệu và hiện vật quý, bao gồm hàng nghìn hiện vật khai quật từ các di chỉ thuộc các giai đoạn văn hóa Phùng Nguyên, Đồng Đậu, Gò Mun và Đông Sơn – những minh chứng khoa học để nghiên cứu và tìm hiểu về thời đại Hùng Vương – thời kỳ mở đầu dựng nước của dân tộc Việt Nam.
Các hiện vật gốc và tài liệu khoa học phụ trợ được trưng bày tại Bảo tàng theo các phòng chủ đề: “Đất nước, con người thời nguyên thủy”, “Bắt đầu thời dựng nước”, “Sự nghiệp dựng nước Văn Lang của các Vua Hùng”, “Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương – Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại” và “Chủ tịch Hồ Chí Minh với Đền Hùng”.
Bài viết được chỉnh sửa bởi Dnulib.
