Khám phá khái niệm dầu mỏ
Dầu mỏ, hay còn được gọi là dầu thô, là một chất lỏng sánh đặc, có màu nâu hoặc ngả đục. Dầu mỏ tồn tại trong các lớp đá ở một số vùng trên Trái Đất, và đa phần là các hợp chất hidrocarbon đa dạng.
Thành phần phức tạp của dầu mỏ
Dầu mỏ được tập trung chủ yếu trong các mỏ dầu sâu trong lòng đất, và có ba lớp chính. Lớp đầu tiên là lớp khí, còn được gọi là khí dầu mỏ hoặc khí đồng hành, với thành phần chủ yếu là khí metan. Lớp thứ hai là lớp dầu lỏng, có hòa tan khí giữa các phân tử dầu và một số lượng nhỏ các hợp chất khác. Lớp thứ ba là lớp nước mặn ở dưới đáy lớp dầu mỏ. Dầu mỏ chứa hàng trăm loại hidrocarbon thuộc các nhóm ankan, xicloankan, và aren (hidrocarbon thơm), cùng với một số lượng nhỏ các chất hữu cơ chứa oxi, nitơ, lưu huỳnh và các chất vô cơ.
Tính chất vật lý của dầu mỏ
Dầu mỏ là một chất lỏng sánh, có màu nâu đen, không tan trong nước, nhẹ hơn nước và có mùi đặc trưng.
Dầu mỏ tập trung ở đâu?
Dầu mỏ và khí thiên nhiên tập trung chủ yếu ở thềm lục địa phía Nam của nước ta. Ước tính trữ lượng dầu mỏ và khí thiên nhiên ở nước ta khoảng 3-4 tỷ tấn đã quy đổi ra dầu. Dầu mỏ ở Việt Nam có hàm lượng chất lưu huỳnh thấp (dưới 0,5%), nhưng lại chứa nhiều chất parafin (các hidrocarbon có khối lượng phân tử cao), khiến dầu mỏ dễ đông đặc.
Việt Nam đã bắt đầu khai thác dầu mỏ từ mỏ Bạch Hổ vào năm 1986, và từ đó đến nay, việc khai thác dầu và khí thiên nhiên đã không ngừng được mở rộng. Ngoài mỏ Bạch Hổ, Việt Nam còn có nhiều mỏ khác như Đại Hùng, Rạng Đông, Rồng, Lan Tây,…
Quá trình khai thác dầu mỏ
Dầu mỏ thường được tìm thấy dưới các lớp đá trầm tích. Các nhà địa chất sử dụng các thiết bị đo trọng lực hoặc từ trường để xác định vị trí và khai quật dầu mỏ.
Khi phát hiện mỏ dầu, người ta sử dụng thiết bị khoan để đạt được vị trí chứa dầu. Sau đó, một giếng dầu được tạo ra để lấy dầu lên thông qua ống dẫn. Một hệ thống bơm được đặt lên miệng giếng để kiểm soát lượng dầu chảy lên. Trong một số trường hợp, khi dầu quá đặc và không chảy được, người ta đào một hố thứ hai và phun hơi nước áp suất cao vào đó. Hơi nước nóng làm cho dầu mỏ loãng và áp suất đẩy nó lên giếng.
Ứng dụng đa dạng của dầu mỏ
Dầu mỏ đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống của chúng ta, và được sử dụng làm nhiên liệu cho nhiều lĩnh vực khác nhau. Trong lĩnh vực giao thông vận tải, gần 2/3 nhiên liệu được sử dụng là từ dầu mỏ, bao gồm xăng, dầu diesel, khí hóa lỏng, nhiên liệu máy bay và nhiên liệu hàng hải. Dầu mỏ cũng được sử dụng trong sản xuất điện, sản xuất dầu nhờn, nông nghiệp và công nghiệp hóa chất.
Tác động của dầu mỏ đến môi trường
Dầu mỏ, mặc dù là nguồn năng lượng không thể thiếu, nhưng lại có tác động nghiêm trọng đến môi trường. Ô nhiễm đất và nước là vấn đề chính, thường do sự cố tràn dầu. Khi tràn dầu, dầu sẽ lan ra bờ biển và bờ sông, gây ô nhiễm môi trường nước và đất. Ngoài ra, việc đốt dầu cũng góp phần làm ô nhiễm không khí và gây nóng lên Trái Đất.
Để giảm thiểu tác động xấu của dầu mỏ đến môi trường, chúng ta cần đưa ra nhiều giải pháp thiết thực. Sử dụng các phương tiện hoạt động bằng điện thay vì xăng dầu, hạn chế khai thác dầu mỏ, sử dụng năng lượng sạch, trồng cây xanh và sử dụng các biện pháp ngăn chặn tràn dầu là những giải pháp quan trọng.
Xem thêm: Dnulib
Bài tập thực hành về dầu mỏ
Sau khi tìm hiểu thông tin chi tiết về dầu mỏ, chúng ta hãy thực hiện những bài tập sau:
Bài 2 trang 129 SGK Hóa 9
Điền từ thích hợp vào chỗ trống trong các câu sau:
a) Người ta chưng cất dầu mỏ để thu được …
b) Để thu được xăng, người ta tiến hành … dầu nặng.
c) Thành phần chủ yếu của khí tự nhiên là …
d) Khí dầu mỏ có … gần như khí tự nhiên.
Gợi ý đáp án:
a) Người ta chưng cất dầu mỏ để thu được xăng, dầu hỏa và các sản phẩm khác.
b) Để thu được xăng, người ta tiến hành cracking dầu nặng.
c) Thành phần chủ yếu của khí tự nhiên là khí metan.
d) Khí dầu mỏ có thành phần gần như khí tự nhiên.
Bài 3 trang 129 SGK Hóa 9
Để dập tắt lửa từ xăng hoặc dầu cháy, người ta sử dụng những cách sau:
a) Phun nước vào ngọn lửa.
b) Dùng chăn ướt trùm lên ngọn lửa.
c) Phủ cát lên ngọn lửa.
Hãy giải thích vì sao cách làm đúng trong trường hợp này là cách b và c.
Gợi ý đáp án:
Cách làm b và c là đúng vì nhờ việc trùm chăn ướt hoặc phủ cát lên ngọn lửa, không khí không tiếp xúc trực tiếp với xăng hoặc dầu cháy, từ đó ngăn không cho lửa tiếp tục lan ra.
Cách làm a là sai vì khi phun nước vào lửa, dầu sẽ loang nhanh trên mặt nước, làm cho lửa phát triển mạnh hơn.
