Đại cương
Huyết khối tĩnh mạch sâu (HKTMS) là một bệnh lý có thể xảy ra ở bất kỳ ai và ở mọi độ tuổi. Nó xuất hiện khi có một cục máu đông trong lòng tĩnh mạch sâu, thường ở chi dưới hơn so với chi trên. HKTMS có thể gây ra nhiều biến chứng và ảnh hưởng đến sức khỏe của người bệnh.
Cơ chế hình thành HKTMS
HKTMS được hình thành do sự kết hợp của nhiều yếu tố, theo mô hình tam giác Virchow. Những yếu tố bao gồm:
- Sự trì hoãn trong lưu thông máu: bất động, tĩnh mạch bị giãn, béo phì, thai kỳ, vv.
- Tổn thương nội mạc tĩnh mạch: viêm nội mạc tĩnh mạch, viêm mô tế bào, catheter, vv.
- Tình trạng tăng đông: thuốc tránh thai, nhiễm trùng, tình trạng thiếu dịch, ung thư, thai kỳ, vv.
Các dấu hiệu nhận biết HKTMS
Triệu chứng điển hình của HKTMS bao gồm đau, thay đổi màu da và sưng chân. Tuy nhiên, không phải tất cả các trường hợp đều có triệu chứng rõ ràng, dẫn đến việc chẩn đoán muộn. Nếu không được điều trị kịp thời, HKTMS có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như tắc nghẽn phổi có thể gây tử vong, loét da, đau chân, phù chân và làm giảm chất lượng cuộc sống của người bệnh.
Các biện pháp dự phòng
Vì tính nguy hiểm và sự mơ hồ của HKTMS, việc phát hiện sớm hoặc tốt nhất là dự phòng HKTMS sẽ mang lại lợi ích đáng kể. Có hai nhóm chính của các biện pháp dự phòng:
-
Nhóm nguy cơ thấp: Chỉ cần duy trì chế độ vận động đều đặn (ví dụ: gập và duỗi bàn chân và cẳng chân 10 lần mỗi giờ) là đủ. Nhóm này không cần can thiệp thêm.
-
Nhóm nguy cơ cao: Cần phải dự phòng HKTMS. Các biện pháp bao gồm biện pháp cơ học và thuốc:
- Biện pháp cơ học nhằm giải quyết vấn đề lưu thông máu: sử dụng giày/vớ áp lực, lọc tĩnh mạch.
- Thuốc kháng đông được sử dụng để ngăn chặn quá trình tăng đông: Heparin không chia cắt phân tử, Heparin trọng lượng phân tử thấp, kháng Vitamin K, Fondaparinux, DOACs.
Lối sống lành mạnh và những điều cần tránh
Đối với những người có nguy cơ bị HKTMS hoặc đã từng bị HKTMS, điều quan trọng là duy trì một lối sống lành mạnh. Bỏ hút thuốc, duy trì cân nặng khỏe mạnh và tập thể dục đều đặn là các cách phòng ngừa hữu ích.
Ngoài ra, tránh ngồi lâu và di chuyển thường xuyên. Đặc biệt, khi bạn tham gia các chuyến bay dài, vớ y khoa có thể hữu ích để tăng cường lưu thông máu và giúp máu trở về tim.
Nếu bạn đang sử dụng biện pháp tránh thai hoặc liệu pháp thay thế hormone, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ về việc điều chỉnh kế hoạch điều trị để ngăn ngừa HKTMS. Những người có nguy cơ mắc HKTMS cao như tăng huyết áp, bệnh tim hoặc suy tim cũng nên thảo luận với bác sĩ về việc xây dựng một kế hoạch điều trị để giảm nguy cơ và ngăn ngừa HKTMS.
HKTMS là một tình trạng nghiêm trọng và cần được điều trị ngay lập tức. Phải mất một thời gian từ ba đến sáu tháng để cục máu đông hoàn toàn được hủy bỏ, tuy nhiên, việc điều trị đúng cách có thể ngăn cục máu đông tăng kích thước và gây ra biến chứng.
Nếu bạn có bất kỳ triệu chứng nghi ngờ nào, hãy nhập viện ngay lập tức. Việc nhận biết các triệu chứng có thể cứu sống bạn hoặc người thân của bạn.
Nguồn: Geerts WH, Heit JA, Clagett GP, et al: Prevention of venous thromboembolism. Chest 119:132S-175S, 2001.
BS. Nguyễn Trường Hải – Khoa Hồi sức tích cực chống độc, Bệnh viện Nhân dân 115
Nguồn ảnh (cung cấp bởi dnulib.edu.vn):
Thông tin chỉnh sửa bởi Dnulib
