Từ lâu, cây sương sâm đã được mọi người ưa dùng vì tính mát mẻ. Ngoài việc làm món giải nhiệt trong mùa hè, sương sâm còn được sử dụng trong nhiều bài thuốc Đông y truyền thống. Vậy, cây sương sâm có những đặc điểm nhận dạng dễ nhận biết như thế nào? Và tác dụng của nó trong điều trị bệnh là gì? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn khám phá tất cả thông tin về cây thảo dược này!
Cây sương sâm là gì?
Sương sâm là tên của một loài cây thảo dược mọc hoang dại trong tự nhiên. Ngoài tên gọi sương sâm, loài cây này còn có những cái tên khác như mối trơn, sâm sâm, tiết dê… Tuy nhiên, theo nghiên cứu khoa học, thực vật sương sâm có tên khoa học là Tiliacora triandra thuộc họ Menispermaceae.
Trong y học cổ truyền, cây sương sâm được miêu tả là một loài cây lâu năm thân leo mạnh mẽ, với nhiều nhánh nhỏ. Đặc biệt, cây sương sâm có khả năng sinh trưởng và thu hái quanh năm.
Cây sương sâm mọc ở đâu?
Cây sương sâm mọc hoang dại ở nhiều nơi trên khu vực Đông Nam Á. Đặc biệt, Thái Lan và nhiều nước Đông Dương, trong đó có Việt Nam, là nơi cây sương sâm mọc phổ biến nhất.
Việt Nam được coi là một trong những nơi phong phú về cây sương sâm. Vì chúng ta có thể dễ dàng tìm thấy loài cây này mọc hoang dại ở nhiều vùng núi, đồng bằng trên toàn quốc. Tuy nhiên, nhiều người không biết đến các công dụng chữa bệnh tuyệt vời của cây sương sâm nên thường trồng để trang trí. Dù vậy, cây sương sâm vẫn mạnh mẽ sinh trưởng và đóng góp cho y học Việt.
Sương sâm có bao nhiêu loại? Đặc điểm nhận dạng thảo dược sương sâm
Ở Việt Nam, nhà khoa học đã tìm được hai loại cây sương sâm. Đó là sương sâm lông và sương sâm trơn. Cả hai loại đều có đặc điểm chung là cây thân leo với chiều dài có thể lên đến 5 mét. Tuy nhiên, cả hai loại cũng có những đặc điểm riêng như sau:
Sương sâm trơn
Cây sương sâm trơn có nhánh rất mảnh và được phủ bởi lớp lông mịn và gai nhọn. Lá của sương sâm trơn có phiến cứng, dài khoảng 9cm và rộng 4cm, không có lông bao phủ. Lá sương sâm trơn có màu nhạt khi còn non và chuyển sang màu xanh đậm khi già. Gân lá chạy dọc theo phiến lá.
Hoa của sương sâm trơn mọc thành từng chùm nhỏ màu vàng nhạt, cánh hoa liti. Mỗi bông hoa có đến 7-8 nhị. Quả của sương sâm trơn có hình tròn nhỏ, có kích thước 10-12mm. Sương sâm nở hoa từ tháng 3 đến tháng 6 hàng năm. Đến tháng 7, quả sương sâm chín và có màu tím như nho đen.
Sương sâm lông
Cây sương sâm lông có bề mặt được bao phủ bởi lớp lông dày. Lá của cây không mịn như lá sương sâm trơn mà có lông phủ ở mặt dưới. Cuống lá của sương sâm lông ngắn hơn so với sương sâm trơn. Kích thước lá có chiều dài khoảng 6-10cm, rộng 4-9cm và có màu xanh rờn nhạt không đậm như sương sâm trơn.
Hoa của sương sâm lông mọc thành cụm ở nách của thân leo, có đặc điểm phân nhánh. Các nhánh hoa có thể dài đến 7cm. Hoa kết quả là những quả nhỏ màu vàng, hình tròn màu đỏ và có một lớp lông bao phủ.
Thu hái cây sương sâm như thế nào?
Mọi bộ phận của cây sương sâm đều có thể được sử dụng làm thuốc. Tuy nhiên, người ta thường thu hái lá của cây sương sâm để chế biến. Cây sương sâm sinh trưởng rất nhanh và có thể thu hoạch sau 3-4 tháng trồng. Người ta thường chọn lá sương sâm già có màu xanh lục đậm vì chúng chứa nhiều dược tính hơn so với lá non.
Cây sương sâm cho phép thu hái quanh năm. Sau khi thu hoạch, các bộ phận của cây sương sâm được rửa sạch và phơi hoặc sấy khô. Sau đó, cây sương sâm khô được bảo quản trong túi kín để tránh ẩm mốc.
Cây sương sâm có những dược tính ít người biết
Sương sâm từ lâu đã được sử dụng trong nhiều bài thuốc truyền thống của Đông y và Tây y. Loại dược liệu thiên nhiên này được đánh giá có nhiều lợi ích tuyệt vời cho sức khỏe con người. Đặc biệt, sương sâm là một loại dược liệu quý giúp bồi bổ sức khỏe cho cơ thể. Vì vậy, rất nhiều bài thuốc bổ sử dụng sương sâm. Vậy, cây sương sâm có dược tính như thế nào?
Theo nghiên cứu công bố tại Thái Lan, sương sâm là một loại cây dược liệu giàu dinh dưỡng. Các nhà khoa học đã phát hiện hơn mười loại dưỡng chất trong loại cây này. Điển hình là chất xơ, sắt, canxi, vitamin A, C… Ngoài ra, cây sương sâm còn chứa nhiều dưỡng chất khác như quexitok sterol, ancaloit… Đối với Đông y, cây sương sâm có tính mát, giúp thanh lọc cơ thể và chữa nhiều bệnh về gan, dạ dày, huyết áp, tiểu đường…
Cây sương sâm có thể chữa được những bệnh gì?
Cây sương sâm cung cấp dưỡng chất quan trọng cho cơ thể và có tính mát mẻ, giúp cơ thể thanh lọc và cải thiện nhiều bệnh tật. Dưới đây là một số công dụng và cách chữa bệnh từ cây sương sâm:
Chữa bệnh tiểu khó
Thành phần của cây sương sâm rất tốt cho hệ thống tiết niệu, đặc biệt là thận. Vì vậy, người mắc chứng tiểu khó, tiểu buốt có thể sử dụng loại thảo dược này để điều trị thay vì sử dụng nhiều thuốc kháng sinh với nhiều tác dụng phụ. Cách chế biến thạch sương sâm chữa bệnh tiểu khó như sau:
- Chuẩn bị một nắm lá sương sâm tươi, rửa sạch để loại bỏ bụi bẩn.
- Vò nát lá sương sâm và lấy nước cốt.
- Cho thêm đường vào nước cốt lá sương sâm và khuấy tan.
- Đổ nước cốt sương sâm vào ngăn mát tủ lạnh.
Nước sương sâm sau khi làm mát sẽ đông lại như thạch. Bạn có thể thưởng thức món ăn vặt thanh mát và bổ dưỡng này mà không tốn một xu.
Chữa khó tiêu, đau bụng
Ngoài công dụng lợi tiểu, cây sương sâm còn kích thích hoạt động tiêu hóa. Điều này giúp giảm tình trạng táo bón, khó tiêu, rối loạn tiêu hóa. Cách chữa khó tiêu bằng sương sâm như sau:
- Lá sương sâm khô được tán bột, hạt tiêu xay nhỏ, gừng khô xay nhỏ.
- Trộn 3 nguyên liệu trên theo tỷ lệ 4:5:6.
- Cho thêm mật ong để kết dính các nguyên liệu.
- Tạo thành viên nhỏ và bảo quản trong hộp kín.
Viên thuốc từ sương sâm được dùng hàng ngày với liều lượng 2 viên chia thành 2 bữa sáng và tối. Uống trong vòng 2-3 tuần, bạn sẽ không còn khó chịu khi đi vệ sinh.
Chữa cao huyết áp
Mỡ máu là nguyên nhân chính dẫn đến bệnh cao huyết áp. Tuy nhiên, cây sương sâm được biết đến là vị thuốc quý trong việc điều trị bệnh cao huyết áp. Vì cây sương sâm chứa nhiều hoạt chất ngăn ngừa tích tụ mỡ thừa ở thành mạch. Cách chữa bệnh cao huyết áp bằng cây sương sâm như sau:
- Chuẩn bị một nắm lá sương sâm, rửa sạch qua nước muối loãng.
- Dùng cối giã hoặc máy xay để xay nhuyễn lá sương sâm.
- Lọc riêng phần nước cốt và bã lá sương sâm đã xay.
- Uống nước cốt lá sương sâm, sử dụng bã lá để nấu canh.
Chữa bệnh tiểu đường
Sương sâm có tác dụng hạ axit và kích thích tiết insulin. Điều này giúp cải thiện quá trình chuyển hóa đường thành năng lượng. Vì vậy, cây sương sâm là một người bạn đắc lực cho bệnh nhân tiểu đường. Cách cải thiện đường huyết bằng sương sâm như sau:
- Chuẩn bị lá sương sâm 60g, lá rung rúc 45g, lá rau đắng 30g.
- Rửa sạch bằng nước muối loãng sau đó cho vào nồi nấu.
- Đổ nước ngập dược liệu và đun sôi trong 5-10 phút, sau đó tắt bếp.
- Dùng nước thuốc từ cây sương sâm để uống thay cho nước lọc hàng ngày.
Lưu ý, nước thuốc chỉ dùng trong ngày và không để qua đêm. Uống nước thuốc ấm để có tác dụng tốt nhất.
Chữa bệnh thủy đậu
Cây sương sâm có tác dụng điều trị bệnh thủy đậu. Trong cây sương sâm chứa thành phần ức chế tế bào bệnh thủy đậu. Cách chữa bệnh thủy đậu bằng cây sương sâm như sau:
- Chuẩn bị các nguyên liệu: sương sâm 12g, rễ cây phục sinh 12g, lá bồ công anh 12g, rễ tục đoạn 12g, cỏ nhọ nồi 12g, hoa mộc miên 6g, hoài sơn 8g.
- Tán nhỏ các dược liệu đã chuẩn bị và phơi khô.
- Sắc thuốc uống ngày 2 lần từ dược liệu đã tán nhỏ và phơi khô.
Người bệnh thủy đậu dùng thuốc này liên tục trong 3-4 ngày, các nốt mụn sẽ giảm dần.
Bà bầu và cây sương sâm
Trong suốt quá trình mang bầu 9 tháng, cơ thể bà bầu sản xuất nhiều hormone nữ để nuôi dưỡng thai nhi. Tuy nhiên, hormone này có thể làm giảm động ruột và gây táo bón. Đặc biệt, khi mang bầu, sự chèn ép của thai nhi lên hệ thống tiêu hóa càng làm tình trạng táo bón trở nên nghiêm trọng.
May mắn là cây sương sâm có thể giúp chị em giải quyết tình trạng táo bón một cách hiệu quả và an toàn. Sương sâm là nguồn cung cấp chất xơ dồi dào và có tính mát, rất phù hợp cho bà bầu. Bạn có thể làm thạch sương sâm hoặc pha trà sương sâm để vừa giải quyết táo bón, vừa bổ sung dinh dưỡng cho mẹ và bé.
Lưu ý khi sử dụng cây sương sâm chữa bệnh
Dù cây sương sâm có nhiều tác dụng tốt cho sức khỏe, nhưng người dùng cần lưu ý một số điều. Nếu không, sức khỏe có thể bị ảnh hưởng.
- Do tính mát của cây sương sâm có thể gây tiêu chảy nếu ăn quá nhiều. Vì vậy, không nên ăn quá 2 ly thạch sương sâm mỗi ngày.
- Thạch sương sâm bán tại chợ không đảm bảo vệ sinh, nên tự làm tại nhà sẽ an toàn hơn.
- Lá sương sâm trong mùa mưa không có chất lượng như mùa khô. Vì vậy, bạn cần vò nhiều lá để thạch đông tốt.
Hi vọng bài chia sẻ của chúng tôi về cây sương sâm đã giúp bạn hiểu rõ hơn về cây thảo dược quý này. Nếu bạn cần tư vấn hoặc thông tin thêm, hãy liên hệ với Dnulib để được hỗ trợ!
