Lươn Đồng, còn được gọi là lươn ruộng, có tên khoa học là Monopterus albus (Asian swamp eel). Là thành viên của Họ Lươn (Synbranchidae), bao gồm khoảng 18 loài cá. Lươn đồng thuộc lớp cá xương cứng, với cơ thể giống như rắn, không có vảy to, có thể dài đến 0,8 mét. Lươn thích sống trong môi trường tĩnh lặng và thường ẩn mình dưới nước, bao gồm đồng ruộng, ao hồ, sông suối, đầm lầy và trong khe đá.
Đặc điểm sinh học của lươn đồng
Loài cá đồng hô hấp chủ yếu bằng mang, trong đó mang của lươn đã bị thoái hóa và kém phát triển. Do đó khi hô hấp, lươn nhờ vào lớp biểu bì và cơ quan phụ trợ trong khoang miệng và cổ họng để lấy không khí trực tiếp để thở.
Lươn có khả năng sống trong môi trường có hàm lượng oxy rất thấp, và có thể sống vài ngày nếu được giữ ẩm da và đặt ở nơi thoáng mát khi bị đưa ra khỏi nước. Chất nhờn được tiết ra bởi cơ thể lươn giúp chúng dễ dàng di chuyển và giảm ma sát, đồng thời ngăn chặn vi khuẩn và động thực vật ký sinh. Hình dáng đầu to trơn giúp lươn dễ dàng luồn lách trong bùn lầy, tương tự như cá chạch bùn nhưng thân to và dài hơn.
Hình dáng và tập tính của lươn đồng
Lươn trưởng thành có chiều dài khoảng 40 đến 80 cm, với hình dáng thân dài mỏng từ trước đến đuôi. Toàn thân trơn không có vảy, đầu to tròn, môi nhọn và miệng lớn. Lươn không có vây ngực, vây bụng và vây lưng, và vây hậu môn đã bị thoái hóa. Màu sắc của lươn thay đổi từ vàng nâu, vàng nhạt, vàng cam đến màu xám đen, và còn có những con biến đổi gen có màu vàng trắng được gọi là lươn bạch tạng trong dân gian.
- Sinh hoạt
Lươn sống ở các vùng ôn đới và nhiệt đới và có khả năng thích nghi mạnh mẽ với môi trường sống khắc nghiệt. Chúng sinh sống trong sông, hồ, ao, suối, mương ruộng lúa. Ban ngày, lươn thích ẩn mình trong bùn, cây thủy sinh hoặc ẩn ở hang hay trong khe đá có nước dọc theo bờ ruộng. Ban đêm, lươn ra khỏi hang để kiếm ăn, và thích ăn các loại động vật nhỏ.
Mùa sinh sản của lươn đồng trong môi trường tự nhiên
Mùa sinh sản của lươn thường diễn ra từ tháng 4 đến tháng 10. Lươn có quá trình sinh sản và phát triển đặc biệt, trong đó các bộ phận sinh dục ban đầu đều là giống cái. Lươn bé chỉ khoảng 20 cm dài, và sau 20-24 tháng mới trưởng thành. Lươn sinh sản gần hang, tiết ra bọt để tạo thành tổ và đẻ trứng trên mặt nước. Cả lươn cái và đực đều bảo vệ tổ của mình.
Con lươn bé có chiều dài dưới 30-34 cm đều có buồng trứng. Khi chiều dài cơ thể đạt khoảng 36-48 cm, một số sẽ đảo ngược giới tính trở thành loại động vật lưỡng tính. Khi cơ thể phát triển hơn 52 cm, buồng trứng gần như không còn, và đa phần chúng là con đực.
Phân bổ của lươn đồng trong môi trường tự nhiên
Lươn đồng phân bố rộng rãi ở Việt Nam, đặc biệt là ở khu vực đồng bằng sông Cửu Long. Chúng sinh sống trong đồng ruộng, ao hồ, mương, đầm lầy, sông và suối.
Giá trị kinh tế và ẩm thực của lươn đồng
Lươn là một loài cá có giá trị kinh tế cao trong ngành chăn nuôi và thủy hải sản. Nó được nuôi rộng rãi và chế biến xuất khẩu trong một số quốc gia như Cambodia, Thái Lan, Myanmar, và Việt Nam. Không chỉ là một nguồn thực phẩm ngon, thịt lươn còn có giá trị trong đông y, được coi là một loại thuốc tốt có tác dụng bổ não, thanh nhiệt, điều hòa khí huyết và bổ máu.
Lươn đồng cung cấp nhiều chất dinh dưỡng quan trọng như protein, chất béo, canxi, phospho, sắt và nhiều loại vitamin khác. Thịt lươn có thể chế biến thành nhiều món ăn ngon như lươn kho, lươn xào, lẩu lươn, và nhiều món khác.
Cách chế biến và chọn mua lươn đồng
Khi chọn lươn, hãy chọn con có da mềm, màu xám vàng, thịt chắc và không có mùi hôi. Tốt nhất là chế biến lươn ngay sau khi giết mổ. Khi giết lươn, dùng sống dao đập vào đầu để giết mổ dễ dàng. Một phương pháp giết mổ phổ biến là sử dụng một lượng muối và giấm trong nồi, cho lươn vào đó và đổ nước sôi vào nắp lại ngay. Đợi lươn chết rồi lấy ra mổ bụng, sử dụng ba ngón tay để móc vào cổ lươn và tay còn lại giữ con dao sắc, đâm mũi dao vào cổ bụng lươn và xẻ theo chiều dài tới đuôi lươn. Mở phần bụng ra, bỏ hết nội tạng, rửa sạch và chế biến theo ý thích.
Đối tượng nên và không nên ăn lươn đồng
Nên ăn
Lươn đồng phù hợp cho cả trẻ em và người già, đặc biệt là những người suy nhược cơ thể, thiếu máu, thấp khớp, tê liệt, chân tay đau mỏi, tiểu đường, mỡ máu cao, bệnh mạch vành, và xơ cứng động mạch. Đối với những người này, nên ăn lươn đồng thường xuyên để chăm sóc sức khỏe.
Không nên ăn
Người bị ngứa ngoài da, kiết lỵ, hen phế quản, ung thư, ban đỏ không nên ăn lươn đồng.
Bảo quản lươn đồng và lươn nuôi
Khi chọn mua lươn, nên chọn con có da mềm, màu xám vàng, thịt chắc, và không có mùi hôi. Tốt nhất là chế biến lươn ngay sau khi giết mổ. Dù là lươn đồng hoặc lươn nuôi, lươn cần được bảo quản trong môi trường thoáng mát và ẩm. Nếu không chế biến ngay, lươn cũng có thể được bảo quản trong tủ lạnh trong một thời gian ngắn.
Bài viết sửa đổi bởi dnulib.edu.vn.
