Dân gian từ lâu đã truyền tai nhau về việc dùng củ tam thất để cầm máu và bổ khí huyết. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết rằng loại thuốc này còn có nhiều công dụng khác. Hãy cùng tìm hiểu chi tiết hơn về củ tam thất trong bài viết dưới đây!
Tác dụng của củ tam thất
Củ tam thất, có tên khoa học là Panax pseudo-ginseng (Burk), thuộc họ Ngũ gia bì – Araliaceae. Trong Đông y, củ tam thất được mô tả có vị ngọt đắng, tính ôn và quy vào 5 kinh Can – Vị – Tâm – Phế – Đại Tràng khi đi vào cơ thể.
Củ tam thất có tác dụng cầm máu, hóa ứ, tư bổ, tiêu thũng, bổ khí huyết, giảm đau và được sử dụng để chữa các chứng xuất huyết, sưng đau bầm tím do ngã/va đập, đau tức ngực, huyết ứ, u bướu, thống kinh, bế kinh, chữa mụn nhọt sưng đau.
Phân tích thành phần hóa học của củ tam thất đã tìm ra nhiều thành phần quý như Saponin triterpen (bao gồm Saponin A, B, C, D), Acid oleanolic, 16 acid amin (như phenylalanin, leucin, isoleucin, valin, prolin, histidin, lysin, cystein) và nhiều chất vô cơ như Fe, Ca… Các thành phần này đã và đang được ứng dụng trong nhiều trường hợp khác nhau như:
- Chống xơ vữa động mạch, bảo vệ tim và chống choáng khi bị mất máu: Chất noto ginsenosid giúp làm giãn mạch và ức chế quá trình thẩm thấu của mao mạch.
- Củ tam thất còn có tác dụng cầm máu, tiêu viêm sưng và tiêu máu ứ trong các trường hợp chảy máu do chấn thương, phẫu thuật, va đập phần mềm.
- Giảm đau: Dịch chiết từ rễ và củ có tác dụng giảm đau, tăng cường lưu thông máu, giảm cholesterol, tăng cường hệ miễn dịch, ức chế sự gây hại của vi khuẩn và siêu vi.
- Chữa cao huyết áp, đái tháo đường, viêm khớp dạng thấp, đau nhức xương khớp, thoái hóa khớp, loét dạ dày tá tràng, làm lành vết thương sau phẫu thuật, kém ăn và đổ mồ hôi trộm.
Chú ý: Phụ nữ mang thai không nên sử dụng củ tam thất.
Trong công dụng chống cao huyết áp, Kỷ Tử là một vị thuốc tiêu biểu. Bạn đọc có thể tìm hiểu thêm về vị thuốc đặc biệt này trong bài viết: Kỷ tử có tác dụng gì, có tốt không, mua ở đâu và giá bao nhiêu tiền?
Phân loại củ tam thất
Củ tam thất được phân loại dựa trên nhiều đặc điểm như hình dáng cây, hình dáng củ, phân bố, giá trị và trạng thái sử dụng. Dưới đây là các loại củ tam thất phổ biến:
Củ tam thất bắc
Tam thất bắc còn được gọi là nhân sâm tam thất, sâm tam thất, điền thất hoặc kim bất hoán (ý nói loại cây quý, có giá cao không chắc chắn có thể mua được).
Để phân biệt củ tam thất bắc, ta dựa vào những đặc điểm sau: hình thoi, vỏ ngoài sần sùi, nhiều lỗ cứng màu xám hoặc đen.
Tam thất bắc thuộc họ nhân sâm, thân cây nhỏ cao khoảng 30-60cm, sống lâu năm, mọc đứng, vỏ cây không lông với rãnh dọc, lá kép kiểu bàn tay xòe, mọc vòng. Cây cần phải có tuổi đời từ 3-7 năm để cho ra củ.
Củ tam thất nam
Tam thất nam, hay còn gọi là tam thất gừng, thổ tam thất hoặc khương tam thất. Củ có hình tròn, bề mặt nhẵn. Lá cây tam thất nam dày, to, không có răng cưa và thường mọc xếp thành từng tàu trồng lên nhau.
Cây tam thất nam thường mọc hoang ở những nơi đất ẩm và mát như ở bờ suối hoặc ven sông. So với tam thất bắc, cả củ và hoa của cây tam thất nam có ít giá trị hơn.
Củ tam thất rừng
Tam thất rừng, hay còn được gọi là tam thất hoang, trúc tiết nhân sâm, tam thất lá xẻ, sâm hai lần chẻ, vũ điệp tam thất hoặc hoàng liên thất.
Củ tam thất rừng thường có hình dạng dài một bên hoặc hình trứng, vỏ có màu vàng trắng, thịt màu trắng ngà và vị hơi cay giống gừng. Cây tam thất rừng thích ẩm ướt, thường mọc hoang ở nơi ven núi, hốc khe hoặc ven bờ suối. Tam thất rừng được phân thành 5 loại dựa trên màu sắc của lõi củ: màu tím khoai môn, vàng, đỏ tía, xanh và trắng.
Có một loại “đặc sản” khác, vị thuốc quý sinh ra từ rừng già rất được ưa chuộng đó là chuối hột rừng. Bạn đọc có thể tìm hiểu chi tiết hơn về loại vị thuốc này trong bài viết: Chuối hột rừng có tác dụng gì? Giá tiền, nơi mua và cách sử dụng.
Củ tam thất tươi
Củ tam thất tươi là củ mới thu hoạch chưa qua quá trình sơ chế để bảo quản. Củ tam thất tươi được đánh giá cao vì giữ nguyên được giá trị dược tính. Tuy nhiên, việc sử dụng củ tam thất tươi cũng có bất tiện là nếu không biết cách bảo quản, củ dễ bị hỏng và không thể sử dụng được.
Củ tam thất khô
Củ tam thất khô là củ đã qua quá trình sơ chế, phơi hoặc sấy khô để dễ sử dụng và bảo quản sau này. Tam thất khô nếu được sơ chế đúng cách sẽ không khác biệt quá nhiều về giá trị dược tính so với loại tươi.
Cách sử dụng củ tam thất
Củ tam thất được sử dụng trong điều trị nhiều chứng bệnh. Liều lượng thông thường là từ 4-8g dạng bột, thuốc sắc hoặc cao lỏng. Tuy nhiên, trong thực tế, củ tam thất thường được sử dụng ở hai dạng là dùng sống hoặc dùng chín.
-
Củ tam thất dùng sống:
- Cách sử dụng này thường bao gồm việc tán củ thành bột mịn, sau đó trộn với mật ong để ăn trực tiếp. Có người cũng cắt củ tươi thành lát nhỏ mỏng hoặc mài ra pha với nước ấm để uống. Ưu điểm của cách này là tận dụng tối đa giá trị dược tính trong củ. Tuy nhiên, do tam thất có vị đắng, nhiều người ngại sử dụng cách này.
-
Củ tam thất dùng chín:
- Tam thất có thể kết hợp với nhiều nguyên liệu khác như thịt gà, thịt lợn, chim bồ câu, ngải cứu, nấm linh chi, nhân sâm… để chế biến thành các món ăn thơm ngon và bổ dưỡng. Với những người không thích dùng củ tam thất sống, có thể tham khảo món “tam thất tươi hầm gà ác/chân giò/chim câu”.
Nguyên liệu: Củ tam thất tươi (50g) sau khi thái thành từng lát vừa ăn, chim câu/chân giò/gà ác (500-700g) làm sạch, chân giò cần được chặt thành miếng vừa ăn. Cho tất cả vào nồi, thêm gia vị sau đó đổ thêm nước, hầm trong vòng 2 tiếng cho chín mềm. Cách chế biến này rất tốt cho các trường hợp suy nhược cơ thể, phụ nữ sau sinh và người vừa ốm dậy.
Củ tam thất ngâm rượu có tốt không?
Củ tam thất ngâm rượu rất tốt vì nó giúp bảo quản và phát huy tối đa các tác dụng. Một số tác dụng của loại rượu này là:
- Tăng cường sức khỏe, giúp phục hồi sức khỏe cho những người lao động nặng nhọc.
- Hỗ trợ ổn định áp huyết, tốt cho người cao huyết áp khi sử dụng liều lượng thích hợp.
- Bổ máu và tăng cường tuần hoàn máu.
- Giảm căng thẳng và giúp ngủ ngon.
- Kích thích vị giác và giúp tăng cảm giác thèm ăn.
- Phòng ngừa chứng đau xương khớp.
Cách ngâm rượu tam thất:
- Ngâm rượu tam thất tươi: Dùng 1kg tam thất tươi sau khi đã rửa sạch đất, cắt bỏ rễ và để ráo nước (có thể thái mỏng hoặc để nguyên củ), ngâm với 3 lít rượu 45 độ trong 3 tháng.
- Ngâm rượu với củ tam thất khô: Dùng 1kg tam thất khô sau khi cạo sạch vỏ, rửa sạch và tráng với rượu để làm sạch, sau đó thái mỏng hoặc để nguyên củ, ngâm với 5 lít rượu 40 độ trong 3 tháng.
Rượu tam thất có hương vị đắng và ngọt hậu ở cuống họng. Vì giàu chất dinh dưỡng, nên mỗi lần chỉ nên uống 1-2 chén nhỏ. Không nên uống quá nhiều vì cơ thể không thể hấp thu hết.
Giá cả của củ tam thất
Giá của các loại tam thất phụ thuộc vào nhiều yếu tố như chủng loại, chất lượng, nguồn gốc, kích thước và tuổi của củ. Dưới đây là một số giá tham khảo cho củ tam thất:
- Tam thất nam: Giá dao động từ 270.000 – 360.000 VNĐ/1 kg. Giá cả tùy thuộc vào chất lượng, đồng đều của củ và đơn vị bán hàng.
- Củ tam thất bắc: Giá dao động từ 500.000 VNĐ – 2 triệu đồng/1 kg. Trong đó, có thể phân loại củ dựa trên kích thước (phổ biến nhất) như sau:
- Tam thất bắc tươi: Từ 550.000 VNĐ/1 kg.
- Tam thất bắc loại 90 củ/1 kg khoảng 1,2 triệu đồng/1 kg.
- Tam thất bắc loại 60 củ/1 kg khoảng 1,4 triệu đồng/1 kg.
- Củ tam thất bắc loại 50 củ/1 kg khoảng 1,5 triệu đồng/1 kg.
- Tam thất bắc loại 40 củ/1 kg khoảng 1,9 triệu đồng/1 kg.
- Tam thất rừng: Giá của loại tam thất này rất cao do tam thất rừng thường hiếm. Giá mỗi kg không dưới 5 triệu đồng.
Lưu ý: Giá tam thất có thể thay đổi tùy theo địa điểm mua và thời điểm.
Nơi mua củ tam thất
Có rất nhiều địa điểm bán củ tam thất. Bạn có thể mua loại củ này tại các hiệu thuốc YHCT, phòng chẩn trị YHCT, các đơn vị phân phối nông sản, đặc sản hoặc cửa hàng chuyên bán tam thất trên toàn quốc.
Vì củ tam thất là một mặt hàng có giá trị cao, nên bạn nên lựa chọn địa chỉ uy tín, có giấy phép và chứng minh nguồn gốc xuất xứ rõ ràng cho sản phẩm.
Theo kinh nghiệm của một số người, khi mua củ tam thất, nên lựa chọn những củ có hình dạng giống con ốc đá xám xanh hơi đen hoặc loại có vỏ bóng sáng màu nâu. Ruột củ nếu có màu xám xanh, mịn màng chắc chắn mà không bị nứt hay xốp, thì đó là loại tốt.
Trên đây là những thông tin về củ tam thất, các tác dụng, giá cả và nơi bán. Hy vọng bài viết đã cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích!
Được chỉnh sửa bởi: Dnulib
