Hồi ức về ngã tư Bảy Hiền
Ngã tư Bảy Hiền đã trở thành một địa danh quen thuộc với người dân Sài Gòn từ trước đến sau năm 1975. Đến ngày nay, ngã tư Bảy Hiền nằm ở phường 11, quận Tân Bình và là điểm giao thông quan trọng của khu vực Tây Bắc, nối liền 4 con đường chính của các quận: Cách Mạng Tháng Tám, Trường Chinh, Hoàng Văn Thụ và Lý Thường Kiệt.
Toàn cảnh khu Bảy Hiền năm 1967, ngã tư nằm ở góc trái dưới. Bên trái ngã tư là đường Nguyễn Văn Thoại (nay là Lý Thường Kiệt), bên phải là đường Võ Tánh (nay là Hoàng Văn Thụ). Bên dưới là đường Lê Văn Duyệt (nay là Cách Mạng Tháng Tám), bên trên là Phạm Hồng Thái (nay là Trường Chinh). Khu đất góc trái dưới sau này đã xây dựng bệnh viện Vì Dân vào năm 1971.
Sau năm 1975, bốn con đường tại ngã tư Bảy Hiền đã được đổi tên. Đường chính từ Sài Gòn – Gia Định về Long An và Tây Ninh, khi đi qua ngã tư Bảy Hiền, đã được đổi tên từ Lê Văn Duyệt và Phạm Hồng Thái thành Cách Mạng Tháng Tám.
Đường cắt ngang trục đường này trước đây được gọi là Võ Tánh (về phía sân bay Tân Sơn Nhất) – Nguyễn Văn Thoại (về phía đường Hồng Bàng), nhưng hiện nay đã đổi tên thành Hoàng Văn Thụ và Lý Thường Kiệt.
Bệnh viện Vì Dân bên cạnh ngã tư Bảy Hiền
Trong vùng xung quanh ngã tư Bảy Hiền, có hai địa điểm nổi tiếng là bệnh viện Vì Dân (nay là bệnh viện Thống Nhất) và nghĩa trang quân đội Pháp (nay là Trung tâm Triển lãm và Hội chợ Tân Bình – TBECC).
Cô gái ngồi trên sân thượng của bệnh viện Vì Dân (nay là bệnh viện Thống Nhất), phía đối diện là nghĩa trang Pháp (nay là Trung tâm Triển lãm và Hội chợ Tân Bình)
Xuất phát của tên gọi Bảy Hiền
Theo nhiều tài liệu, tên gọi Bảy Hiền xuất hiện vào khoảng những năm 1940, với tên ban đầu là ngã tư “Ông Bảy Hiền”. Dần dần, người ta đã quên chữ “Ông” và chỉ gọi là ngã tư Bảy Hiền. Trước năm 1954, khu vực Bảy Hiền vẫn là vùng ngoại ô, xa trung tâm Sài Gòn. Các con đường giao nhau tại ngã tư này chỉ là những con đường nhỏ, ít người qua lại. Người dân sống ở đây chủ yếu làm nghề nuôi ngựa và trồng các loại hoa, lúa và cao su.
Ngã tư Bảy Hiền. Các hàng ô thẳng kia là nghĩa trang quân đội Pháp ở Đông Dương với hàng nghìn mộ, được chia thành các khu vực riêng biệt cho người theo đạo Công giáo và Hồi giáo.
Dấu tích của căn biệt thự của ông Bảy Hiền đã biến mất
Vùng đất này được gọi là Bảy Hiền là bởi tại góc ngã tư (gần Trung tâm văn hoá quận Tân Bình ngày nay) từng có một căn biệt thự lớn do ông Bảy Hiền (tên thật Trần Văn Hiền) sở hữu. Ông Bảy Hiền sinh vào khoảng cuối thế kỷ 18, là một địa chủ giàu có và nổi tiếng trong vùng, sở hữu các ruộng đất, trang trại, trải dài từ khu Cộng Hoà đến Trường Chinh và Bàu Cát.
Ngôi nhà của ông Trần Văn Đức tại khu vực ngã tư Bảy Hiền
Sau một thời gian dài, căn biệt thự này đã hoàn toàn biến mất và con cháu của ông Bảy Hiền cũng đã bán đất và chuyển đi sinh sống ở nhiều nơi khác. Chỉ còn một người cháu nội của ông Bảy Hiền, ông Trần Văn Đức, vẫn còn sống tại khu vực này và đã trên 90 tuổi. Ông nội của ông Trần Văn Đức là ông Trần Văn Nghĩa, em ruột của ông Bảy Hiền. Ngôi nhà của ông Đức nằm tại số 4, Trường Chinh, phường 3, quận Tân Bình. Ông Đức kể lại: “Nhỏ lớn lên, tôi thường đi theo ông nội chơi từ khi tôi chưa đầy bốn tuổi. Ông nội của tôi là người thứ mười trong gia đình, là em ruột của ông Bảy Hiền (tên còn lại từ số 7) và sống chung tại khu vực ngã tư này“.
Theo ông Đức kể, ông Hiền không chỉ giàu có, mà còn được biết đến với tấm lòng nhân hậu và thương người. Ông thường cùng vợ phát gạo và phát tiền cho người dân nghèo trong khu vực. Một lần khi Sài Gòn đối mặt với nạn đói, ông Hiền quyết định tổ chức “thí bạc” (tặng tiền) cứu trợ người nghèo ngay trước cổng nhà. Trước đó, ông đã đăng tin trên các tờ báo để mọi người biết và đến nhận. Ngày “thí bạc”, gia đình ông Hiền đã chuẩn bị sẵn hai chiếc thúng lớn chứa đầy đồng bạc xu điếu, đặt trước nhà để phân phát cho mọi người. Tuy nhiên, đám đông đến quá đông, đường trước nhà ông Hiền bị tắc nghẽn khiến hai đứa trẻ bị ngạt thở. Sau sự cố thương tâm này, ông Hiền quyết định không tổ chức việc tặng tiền tập trung nữa, mà chỉ giúp đỡ từng trường hợp cụ thể, ai gặp khó khăn đến gõ cửa nhà ông, ông sẽ giúp đỡ.
Sự thay đổi của khu vực Bảy Hiền
Sau năm 1975, với sự di cư từ miền ngoại, đặc biệt là người Quảng Nam, khu vực Bảy Hiền dần trở nên đông đúc và chật hẹp. Đến năm 1960, theo số liệu thống kê chính thức từ chính quyền Sài Gòn, khu vực này có khoảng 4.000 người sinh sống. Bên cạnh công việc làm ruộng, nuôi gia súc, xuất hiện nhiều ngành nghề khác, trong đó nổi bật nhất là nghề dệt vải với làng dệt Bảy Hiền nổi tiếng. Hiện tại, trên đường Nguyễn Bá Tòng (phường 12, quận Tân Bình) vẫn còn một khu chợ nhỏ chuyên bán các loại gia vị và đặc sản của người Quảng, gọi là chợ Bà Hoa.
Chợ Bà Hoa – nơi bán các loại gia vị và đặc sản của người Quảng
Sau năm 1975, nghĩa trang nơi chôn cất ông Bảy Hiền và vợ đã bị di dời và hài cốt được đưa về thờ tại chùa Vạn Thọ trên đường Nguyễn Văn Nguyễn, phường Tân Định, quận 1. Cũng theo lời kể của ông Đức, ông Bảy Hiền còn một người cháu nội khoảng hơn 80 tuổi, hiện đang sinh sống ở Chợ Lớn.
Biên soạn bởi dnulib.edu.vn. Đọc thêm về Bảy Hiền tại đây.
