Sự trì hoãn là thử thách mà chúng ta phải đương đầu mỗi ngày. Chúng ta thường đợi chờ các chuyến bay, tránh gặp gỡ và trì hoãn những vấn đề cá nhân. Thật ít khi chúng ta trải qua những khoảnh khắc năng suất và thỏa mãn khi hoàn thành công việc theo ý muốn. Lời hôm nay để cho ngày mai – tâm lý “làm sau cũng được” đã khiến sự trì hoãn kéo dài mãi mãi.
Sự Trì Hoãn Là Gì?
Chúng ta – những người sống trong thế giới hiện đại, không phải thế hệ đầu tiên đối mặt với sự trì hoãn. Đây là một vấn đề tồn tại từ hàng thế kỷ. Bạn có biết rằng con người đã mắc kẹt trong tình trạng trì hoãn từ rất lâu?
Thực tế là, các triết gia Hy Lạp cổ đại như Socrates và Aristotle đã tạo ra thuật ngữ Akrasia để diễn tả hành vi mà chúng ta gọi ngày nay là sự trì hoãn.
Theo họ, Akrasia là trạng thái hành động trái với điều mà bạn cho là tốt hơn. Đó là khi bạn làm một việc mặc dù biết rằng mình nên làm việc khác. Có thể hiểu Akrasia như một hành vi trì hoãn hoặc thiếu sự tự điều chỉnh.
Từ thuật ngữ cổ đã được hiện đại hóa, định nghĩa của sự trì hoãn trong thế kỷ 21 là:
Sự trì hoãn là việc trì hoãn một hoặc nhiều nhiệm vụ cho đến phút cuối hoặc quá hạn. Dù gọi là procrastination hay akrasia, chúng đều là những “thế lực vô hình” ngăn chúng ta hoàn thành những mục tiêu đã đặt ra.
Một số nhà nghiên cứu định nghĩa sự trì hoãn là việc không tự điều chỉnh bản thân, bằng cách trì hoãn công việc mặc dù biết rõ những hậu quả tiêu cực có thể xảy ra.
Vài số liệu cho thấy mức độ phổ biến của sự trì hoãn:
- Khoảng 20% người trưởng thành thường xuyên trì hoãn.
- Khoảng 50% sinh viên đại học trì hoãn thường xuyên và lâu dài. Trong đó, 75% thừa nhận rằng họ trì hoãn.
Trong một nghiên cứu về sự trì hoãn giấc ngủ ở người trưởng thành, 74% cho biết họ thường đi ngủ muộn hơn so với dự định ít nhất một lần mỗi tuần mà không có lý do hoặc ảnh hưởng ngoại vi nào.
Có thể nói, sự trì hoãn trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta, bất kể là ở trường học, nơi làm việc hay tại gia đình. Sự trì hoãn có thể hiện ở bất kỳ đâu, với bất kỳ ai và trong bất kỳ hình thức nào. Tiếp theo, chúng ta sẽ tìm hiểu các hình thức của sự trì hoãn.
Các Hình Thức Của Sự Trì Hoãn
Có nghiên cứu về các loại trì hoãn khác nhau. Theo một số nhà nghiên cứu, có hai loại người trì hoãn: Người trì hoãn thụ động và người trì hoãn chủ động.
- Người trì hoãn thụ động: Là những người trì hoãn công việc vì gặp khó khăn trong việc ra quyết định và thực hiện.
- Người trì hoãn chủ động: Là những người trì hoãn công việc một cách có mục đích, vì làm việc dưới áp lực (thường là về thời gian) sẽ tạo cảm giác thách thức và động lực cao hơn.
Cũng có nghiên cứu phân loại sự trì hoãn dựa trên các kiểu hành vi. Có 6 loại trì hoãn, bao gồm:
- Người cầu toàn: Trì hoãn công việc vì sợ rằng không thể hoàn thành nó một cách hoàn hảo.
- Người mơ mộng: Trì hoãn công việc vì không chú ý đến chi tiết.
- Người lo lắng: Trì hoãn công việc vì sợ thay đổi hoặc rời khỏi khu vực an toàn.
- Người tạo ra khủng hoảng: Trì hoãn công việc vì thích làm việc dưới áp lực.
- Người làm quá nhiều: Trì hoãn công việc vì đảm nhận quá nhiều việc và gặp khó khăn trong việc quản lý thời gian để bắt đầu và hoàn thành công việc. Họ không biết bắt đầu từ đâu.
- Người bất chấp: Trì hoãn công việc vì muốn đối đầu và phản kháng những yêu cầu từ người khác. Họ cảm thấy không thoải mái với các kỳ vọng, sự bắt buộc và yêu cầu từ người khác và thường chống lại chúng. Điều này khiến cho họ có thể trì hoãn hoặc không hoàn thành công việc một cách hiệu quả.
Bạn có thấy bạn thuộc loại trì hoãn nào không?
Tại Sao Chúng Ta Trì Hoãn?
Tiến sĩ Fuschia Sirois, giáo sư tâm lý học tại Đại học Sheffield, cho biết chúng ta rơi vào trì hoãn kéo dài một cách phi lý bởi không thể quản lý được những cảm xúc tiêu cực xung quanh công việc mà chúng ta cần làm.
Có một giả thuyết rằng “Chúng ta trì hoãn vì tâm trạng xấu?”.
Đáp án là có.
Trì hoãn không phải là một khiếm khuyết cá nhân hay một lời nguyền bí ẩn liên quan đến khả năng quản lý thời gian. Thay vào đó, nó là một cách để đối phó với những cảm xúc và trạng thái tiêu cực gây ra bởi công việc, như cảm giác chán nản, lo lắng, thất vọng, bất an, nghi ngờ bản thân v.v.
Khi trì hoãn công việc, chúng ta tạm gác nó sang một bên, tạm ngừng quan tâm đến những cảm xúc tiêu cực đó.
Chúng ta thường cho rằng do kỹ năng quản lý thời gian kém nên mới trì hoãn công việc hay học tập. Tuy nhiên, sự trì hoãn không phụ thuộc vào việc bạn lười hay không biết sắp xếp thời gian.
Ở một khía cạnh khác, Tiến sĩ Tim Pychyl, giáo sư tâm lý học và thành viên của Nhóm nghiên cứu về sự trì hoãn tại Đại học Carleton ở Ottawa, cho biết “Sự trì hoãn là vấn đề về cảm xúc, không phải vấn đề quản lý thời gian.”
Quả thực, chúng ta thường có một số lý do hoặc biện minh cho sự trì hoãn của mình. Các lý do phổ biến cho việc trì hoãn công việc đã được nghiên cứu tổng hợp. Có thể kể đến:
- Không biết phải làm gì
- Không biết phải làm như thế nào
- Không muốn làm bất cứ việc gì
- Không có tâm trạng để làm
- Thích chờ đến “nước đến chân mới nhảy”
- Cho rằng làm việc hiệu quả hơn dưới áp lực
- Trì hoãn công việc này vì thích làm cái khác hơn
- Ném lỗi cho sức khỏe hoặc các yếu tố ngoại vi
- Vv.
Ảnh Hưởng Tiêu Cực Của Sự Trì Hoãn
Sự trì hoãn là việc tập trung vào việc giải thoát bản thân khỏi cảm xúc tiêu cực ngay tức khắc thay vì giải quyết công việc. Tuy nhiên, những cảm xúc tiêu cực này không biến mất hoàn toàn khi công việc còn đó.
Hơn nữa, mỗi lần trì hoãn và quay trở lại công việc, chúng ta tích luỹ thêm căng thẳng, lo lắng, cảm giác tự ti và tự trách mình vì không hoàn thành công việc.
Trích dẫn từ Tiến sĩ Sirois, suy nghĩ của chúng ta về sự trì hoãn thường làm tăng thêm đau khổ và căng thẳng của chúng ta, tạo điều kiện cho chúng ta trì hoãn một cách tăng cường.
Cảm giác nhẹ nhõm nhất thời từ việc trì hoãn khiến chúng ta càng lún sâu vào trì hoãn và không thể thoát ra vì “chúng ta đã nhận được phần thưởng từ sự trì hoãn”.
Là một thói quen, nếu được thưởng vì làm gì đó, chúng ta sẽ tiếp tục làm điều đó. Đây chính là lý do vì sao sự trì hoãn không chỉ là một thói quen tạm thời mà là một chu trình. Nó dễ dàng trở thành một thói quen nắm bắt chúng ta mãi mãi.
Sự trì hoãn không chỉ làm giảm năng suất mà còn ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất và tinh thần của chúng ta. Nó có thể gây ra triệu chứng trầm cảm, lo lắng, bệnh mãn tính, bệnh tim mạch, huyết áp cao. Trì hoãn kéo dài gia tăng những đau khổ tâm lý, căng thẳng mãn tính và làm giảm sự hài lòng với cuộc sống.
Cách Vượt Qua Sự Trì Hoãn
Không thể chỉ nói với bản thân hoặc người quen của bạn “hãy dừng việc trì hoãn”, làm việc chăm chỉ hơn hoặc tập trung hơn để chấm dứt sự trì hoãn.
Người lười thì chắc chắn sẽ trì hoãn, nhưng không phải người trì hoãn thì chắc chắn sẽ lười biếng. Nhiều người trì hoãn vẫn làm việc chăm chỉ, thậm chí còn nhiều người không trì hoãn.
Như đã đề cập ở trên, sự trì hoãn là vấn đề về cảm xúc hơn là vấn đề về năng suất, lười biếng và quản lý thời gian. Do đó, giải pháp để vượt qua sự trì hoãn không nằm ở việc tải một ứng dụng quản lý thời gian hoặc học các chiến lược kiểm soát bản thân. Nó liên quan đến việc quản lý cảm xúc một cách hiệu quả hơn.
Giải pháp nằm trong chính chúng ta chứ không phải từ những yếu tố bên ngoài.
May mắn thay, tâm trạng của chúng ta cũng có thể được điều khiển bởi não bộ và não bộ có thể được huấn luyện.
Hãy nhớ rằng, như đã bàn trong phần trước, khi chúng ta trì hoãn, não bộ cảm thấy nhẹ nhõm do những cảm xúc mà sự trì hoãn mang lại. Nó xem đó là một phần thưởng và muốn lặp đi lặp lại sự trì hoãn đó.
Bác sĩ tâm thần và nhà tâm lý học, Tiến sĩ Judson Brewer, Giám đốc Nghiên cứu và Đổi mới tại Trung tâm Chánh niệm của Đại học Brown, cho biết “Não bộ của chúng ta luôn tìm kiếm những phần thưởng. Nếu chúng ta duy trì thói quen trì hoãn mà không tìm được một phần thưởng tốt hơn, não bộ của chúng ta sẽ tiếp tục lặp lại hành vi đó cho đến khi chúng ta cho nó một mục tiêu tốt hơn để làm.”
Để tạo ra một thói quen không trì hoãn và đánh bại sự trì hoãn đã xâm nhập vào chúng ta, chúng ta cần cung cấp cho não bộ một “Ưu đãi Tốt hơn Lớn hơn” (Big Better Offer – B.B.O).
Cụ thể hơn, hãy thưởng cho não bộ – tức là cho chính bạn một phần thưởng sau khi hoàn thành một công việc. Điều đó phải hấp dẫn hơn gấp 10 lần cảm giác nhẹ nhõm từ việc trì hoãn.
Có những phương pháp mà chúng ta không ngờ tới như tự tha thứ cho chính mình ngay khi chúng ta bắt đầu trì hoãn và thực hành thương thân – tức là thấu hiểu và đối xử tốt với bản thân khi chúng ta mắc lỗi hay thất bại. Đây đều là cách có thể cải thiện sự trì hoãn và hoàn thành công việc, học tập tốt hơn trong tương lai.
Một số nghiên cứu cho thấy thương thân làm tăng động lực và khuyến khích sự phát triển cá nhân. Nó không chỉ giảm căng thẳng tâm lý (nguyên nhân gây trì hoãn) mà còn thúc đẩy động lực, tăng cường cảm giác tự trọng và kích thích những cảm xúc tích cực như lạc quan, sáng suốt, tò mò và sáng tạo cá nhân.
Suy nghĩ về những khía cạnh tích cực của công việc từ khi nó được giao cũng là cách để tránh sự trì hoãn. Hãy nghĩ về những thành quả tốt đẹp mà bạn sẽ đạt được sau khi hoàn thành công việc, chẳng hạn như sự công nhận từ cấp trên, lợi ích cho toàn nhóm hoặc thậm chí chỉ là một cuối tuần thảnh thơi mà không cần lo deadline.
Kết Luận
Sự trì hoãn cho chúng ta cảm giác nhẹ nhõm và yên tĩnh tạm thời, nhưng không thể so sánh với thành công mà chúng ta đạt được khi vượt qua sự trì hoãn và hoàn thành công việc đúng thời gian. Để vượt qua sự trì hoãn, chúng ta phải bắt đầu từ việc quản lý cảm xúc của mình sao cho những cảm xúc tiêu cực xoay quanh công việc không còn làm trở ngại trì kỷ.
Hi vọng bài viết này đã giúp bạn hiểu rõ hơn về sự trì hoãn, nguyên nhân dẫn đến trì hoãn và cách vượt qua nó.
Tham Khảo
Why You Procrastinate (It Has Nothing to Do With Self-Control)
What Is Procrastination?
Procrastination Statistics: Interesting and Useful Statistics about Procrastination
Tác Giả
Đã chỉnh sửa bởi: Dnulib. Xem thêm tại dnulib.edu.vn.
