Bụng chúng ta được chia thành chín vùng khác nhau. Vùng thượng vị là phần trên trung tâm của bụng, nằm giữa hai vùng hạ sườn trái và phải. Vùng này chứa nhiều cơ quan quan trọng và bất thường ở vùng này có thể gây ra các vấn đề sức khỏe. Hãy cùng tìm hiểu về các cơ quan và bệnh lý liên quan đến vùng thượng vị qua bài viết dưới đây.
Các cơ quan nằm trong vùng thượng vị
Vùng thượng vị là vùng nằm trên rốn và dưới xương ức. Nó chứa rất nhiều cơ quan quan trọng của bụng, bao gồm:
1. Thực quản
Thực quản là ống cơ nối cổ họng với dạ dày. Ở đầu dưới của thực quản, có một bó cơ được gọi là “cơ vòng thực quản dưới” giúp ngăn axit và các chất trong dạ dày đi ra ngoài và đi lên từ dạ dày.
2. Dạ dày
Dạ dày là cơ quan tiếp theo trong vùng thượng vị. Nhiệm vụ của dạ dày là phân hủy và tiêu hóa thức ăn nhận được từ thực quản.
3. Gan
Gan là cơ quan lớn nhất của bụng và có chức năng tổng hợp protein và giải độc máu.
4. Tuyến tụy
Tuyến tụy nằm gần dạ dày. Tuyến này có vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh lượng đường trong máu và tiêu hóa chất béo, carbohydrate và protein.
5. Lách
Lách cũng nằm trong vùng thượng vị, ngay phía trên dạ dày. Nó hoạt động như một bộ lọc máu, loại bỏ các tế bào hồng cầu cũ và tái chế sắt từ hemoglobin để tạo ra các tế bào hồng cầu mới.
6. Tá tràng
Tá tràng là phần đầu tiên của ruột non, nằm trong vùng thượng vị. Nó có vai trò quan trọng trong quá trình tiêu hóa, giúp phá vỡ thức ăn từ dạ dày và chuẩn bị cho ruột non hấp thụ.
7. Tuyến thượng thận
Tuyến thượng thận là những tuyến nhỏ hình tam giác và nằm ở đầu mỗi quả thận. Những tuyến này sản xuất các hormone như adrenaline, aldosterone và cortisol.
Để biết thêm thông tin chi tiết về các bệnh lý liên quan đến vùng thượng vị, hãy truy cập dnulib.edu.vn.
Các vấn đề sức khỏe liên quan đến vùng thượng vị
Do nhiều cơ quan quan trọng nằm trong vùng thượng vị, nên có một số tình trạng có thể gây đau hoặc khó chịu ở vùng này. Dưới đây là một số bệnh lý điển hình:
1. Viêm dạ dày
Viêm dạ dày là tình trạng viêm ở niêm mạc dạ dày. Có nhiều nguyên nhân gây ra viêm dạ dày như uống rượu, sử dụng quá nhiều thuốc chống viêm không steroid, nhiễm trùng, chấn thương, thiếu máu hoặc căng thẳng. Viêm dạ dày gây đau dữ dội ở vùng thượng vị và có thể đi kèm với triệu chứng như giảm cân không kiểm soát, buồn nôn và nôn dai dẳng.
Ngoài ra, còn có viêm đại tràng. Đây là tình trạng viêm nhiễm của dạ dày và ruột. Các triệu chứng mà người bệnh gặp phải cùng với đau vùng thượng vị bao gồm đau tức vùng bụng, sốt, buồn nôn và nôn liên tục, tiêu chảy dữ dội.
2. Loét dạ dày
Loét dạ dày là tình trạng các vết loét trên niêm mạc dạ dày. Thường xảy ra do sử dụng quá nhiều thuốc hoặc do viêm nhiễm. Loét dạ dày có thể gây ra chảy máu trong dạ dày nếu không được điều trị.
3. Viêm tụy
Viêm tụy là tình trạng viêm của tuyến tụy. Nguyên nhân có thể là do uống rượu, sỏi mật hoặc hoạt động tiêu hóa quá mức. Cơn đau thượng vị có thể là một trong những triệu chứng của viêm tụy, và cơn đau có thể là cấp tính hoặc mãn tính.
4. Viêm phúc mạc
Viêm phúc mạc là tình trạng viêm của mô lót thành trong vùng bụng. Vi khuẩn, nấm hoặc chấn thương có thể gây ra viêm phúc mạc.
5. Thoát vị
Có một số loại thoát vị có thể ảnh hưởng đến vùng thượng vị. Ví dụ như thoát vị Hiatal xảy ra khi phần trên của dạ dày nhô ra qua thực quản. Thoát vị phần trên của dạ dày có thể xảy ra do béo phì, mang thai, tuổi già, tai nạn hoặc do cơ hoành bị yếu.
6. Ung thư
Có một số loại ung thư có thể ảnh hưởng đến vùng thượng vị, bao gồm ung thư dạ dày, ung thư tuyến tụy và ung thư gan. Đau vùng thượng vị có thể là một triệu chứng của ung thư dạ dày, và trong trường hợp này, cơn đau thường đi kèm với giảm cân không chủ ý.
7. Trào ngược dạ dày thực quản (GERD)
Trào ngược dạ dày thực quản là tình trạng mà thức ăn từ dạ dày trào ngược lên thực quản, gây ra cảm giác nóng rát phía sau vùng xương ức. Cơn đau vùng thượng vị do GERD thường nặng hơn khi cúi, khom lưng hoặc nằm.
8. ợ chua
ợ chua, còn được gọi là khó tiêu axit, có thể gây ra cảm giác nóng rát ở ngực do lượng axit từ dạ dày trào ngược lên thực quản.
9. Viêm loét tá tràng
Viêm loét tá tràng là tình trạng có các vết loét trên tá tràng do vi khuẩn H. Pylori. Nếu đau vùng thượng vị do viêm loét tá tràng, người bệnh thường gặp đau sau khi ăn một vài giờ.
10. Sỏi mật
Sỏi trong túi mật cũng có thể gây đau vùng thượng vị. Nguyên nhân có thể là tắc nghẽn đường ống dẫn mật hoặc viêm túi mật. Các triệu chứng có thể bao gồm da vàng, buồn nôn, ăn không ngon, tiêu chảy kéo dài, phân màu đất sét và đau bụng dữ dội sau khi ăn.
11. Vấn đề về chức năng gan
Các vấn đề về gan như viêm gan cũng có thể gây ra đau vùng thượng vị, thường đi kèm với da vàng.
12. Ăn quá no
Ăn quá nhiều cũng có thể gây đau vùng thượng vị. Khi ăn quá nhiều, dạ dày giãn nở vượt quá khả năng bình thường và tạo áp lực lên các cơ quan xung quanh gây ra đau.
13. Không dung nạp lactose
Người không dung nạp lactose có thể gặp khó khăn trong việc tiêu hóa lactose, loại đường có trong sữa và các sản phẩm sữa.
14. Mang thai
Mang thai có thể gây ra cảm giác hơi đau vùng thượng vị, do trào ngược axit hoặc áp lực từ tử cung đang giãn nở. Sự thay đổi hormone khi mang thai cũng có thể làm trầm trọng thêm tình trạng trào ngược axit và đau vùng thượng vị.
Các triệu chứng xảy ra khi có vấn đề ở vùng thượng vị là gì?
Triệu chứng của vấn đề ở vùng thượng vị có thể đa dạng do có nhiều loại bệnh khác nhau. Một số triệu chứng thường gặp có thể bao gồm:
- Đau bụng.
- Chướng bụng.
- Ợ hơi thường xuyên.
- Ợ nóng.
- Táo bón xen kẽ với tiêu chảy.
- Buồn nôn.
- Đau thượng vị do tim: Nếu bạn gặp cơn đau vùng thượng vị kèm theo tức ngực, đánh trống ngực, khó thở và cơn đau lan sang cánh tay trái, bạn nên đi khám ngay.
Cách khám và chẩn đoán bệnh lý vùng thượng vị
Để khám và chẩn đoán bệnh lý vùng thượng vị, bác sĩ sẽ lấy bệnh sử chi tiết và thực hiện khám sức khỏe. Sau đó, các xét nghiệm cận lâm sàng như CBC, xét nghiệm máu, ESR, chụp X-quang và nội soi có thể được sử dụng để xác định nguyên nhân gây ra triệu chứng vùng thượng vị.
Các bệnh lý ở vùng thượng vị điều trị như thế nào?
Cách điều trị các bệnh lý ở vùng thượng vị phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra. Trong trường hợp cơn đau tự giảm trong vài giờ và không có triệu chứng khác, không cần điều trị. Tuy nhiên, nếu triệu chứng kéo dài hoặc có triệu chứng khác kèm theo, cần đến gặp bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị.
Vùng thượng vị chứa nhiều cơ quan quan trọng đối với sức khỏe của chúng ta. Hãy chú ý đến các triệu chứng bất thường và duy trì một lối sống lành mạnh để hạn chế nguy cơ gặp phải các vấn đề sức khỏe ở vùng thượng vị. Đừng quên truy cập dnulib.edu.vn để tìm hiểu thêm thông tin về các vấn đề sức khỏe.
— Edited by dnulib.edu.vn
