Nhân vật lịch sử – Anh hùng Cù Chính Lan
Anh hùng Cù Chính Lan sinh năm 1930 trong một gia đình nghèo ở làng Quỳnh Đôi, huyện Quỳnh Lưu, Nghệ An. Khi cuộc cách mạng tháng Tám bùng nổ, anh chỉ 16 tuổi nhưng đã theo người lớn để tham gia vào hoạt động chính trị và gia nhập đội thiếu niên tại làng. Một năm sau đó, anh tham gia dân quân xã và làm việc tích cực. Khi cuộc kháng chiến chống Pháp bắt đầu, anh là một trong những thanh niên đầu tiên của xã tự nguyện nhập ngũ để đánh giặc. Trên chiến trường, anh luôn tuân thủ chặt chẽ lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh và của Đảng, tức là căm thù kẻ thù, thi đua không ngừng, và đem tinh thần gương mẫu phục vụ nhân dân lên cao. Trong chiến dịch Quang Trung (hay còn gọi là chiến dịch Hà Nam Ninh năm 1951), anh và đại đội của mình đã chiến đấu mạnh mẽ với năm đại đội địch, cướp súng địch và tiêu diệt giặc. Sau trận đánh này, anh được tuyên dương là “anh hùng tay không giết giặc”.
Cuộc chiến đấu tại Hòa Bình
Vào tháng 11/1951, thực dân Pháp mở cuộc tấn công vào vùng tự do ở Hòa Bình, với ý đồ tái lập “Hành lang Đông-Tây” nhằm cắt đứt liên lạc giữa Việt Bắc và khu vực 3, khu vực 4, nhằm giành lại sự kiểm soát trên chiến trường chính. Ở Hòa Bình, chúng thực hiện âm mưu thành lập “Xứ Mường tự trị” nhằm phá vỡ sự đoàn kết dân tộc. Đáp ứng tình hình đó, Trung ương Đảng ra chỉ thị chiến đấu trên cả hai mặt trận, tại Hòa Bình và ở đằng sau địch là đồng bằng Bắc Bộ.
Ngày 24/11/1951, Tổng quân ủy quyết định tiến hành chiến dịch Hòa Bình sử dụng ba Đại đoàn 306, 312, 304 để vây hãm và tiêu diệt quân cơ giới địch trên mặt trận Hòa Bình. Hai Đại đoàn 320, 316 phối hợp với lực lượng vũ trang địa phương và nhân dân triển khai chiến tranh ở phía sau địch.
Chiến công oanh liệt
Trong trận Giang Mỗ lần thứ nhất vào ngày 7/12/1951, khi bố trí trận địa bị lộ, kẻ địch bắn dữ dội, ra lệnh rút lui tạm thời. Anh hùng Cù Chính Lan dũng cảm ở lại sau cùng, dùng súng máy để bắn kẻ địch giúp đơn vị rút lui an toàn và sau đó quay lại để cứu đồng đội bị thương, đưa được 3 đồng chí về đơn vị một cách an toàn.
Trận Giang Mỗ lần thứ hai diễn ra vào ngày 13/12/1951, địch xâm nhập vào trận địa, toàn bộ đơn vị bắn liên tục và tiêu diệt một đại đội địch. Khi chuẩn bị rút lui, một xe tăng địch tiếp cận và bắn dữ dội vào đơn vị ta, chặn đường rút và làm nhiều đồng đội bị thương. Cù Chính Lan lao lên, nhảy lên xe tăng và dùng vũ khí nhỏ vào kẽ hở trên tháp xe tăng để kìm chế địch, nhưng không may bị kẹt. Xe tăng vẫn tiếp tục chạy và bắn. Cù Chính Lan kêu gọi đồng đội gom lựu đạn cho mình và sau đó nhanh chóng nhảy lên xe tăng, lấy nắp lựu đạn và ném vào trong xe. Địch ném lựu đạn ra ngoài và lái xe tăng hoảng loạn chuyển hướng. Lúc này là cơ hội để đánh bại xe tăng địch ngay trước mắt, không thể để xe tăng thoát. Cù Chính Lan mở khóa lựu đạn dũng cảm, chờ một lúc cho khói thuốc lên cao và sau đó ném vào buồng lái, lựu đạn phát nổ làm kẻ địch trong xe chết đè lên nhau. Chiếc xe tăng dừng lại tại chỗ, trận đánh kết thúc với thắng lợi. Chiếc xe tăng này được Mỹ sản xuất và mang số hiệu “B2885498 USA”. Hiện tại, xác xe tăng đang được lưu giữ tại Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Hòa Bình.
Anh hùng đánh xe tăng và danh tiếng vang dội
Trận thắng oanh liệt tại dốc Giang Mỗ đã khẳng định tinh thần dũng cảm tuyệt vời của anh hùng Cù Chính Lan và các chiến sĩ tiểu đoàn 353, trung đoàn 66 khi tiêu diệt được xe tăng của thực dân Pháp do Mỹ trang bị. Đây đã là khởi đầu cho phong trào đánh xe tăng bằng vũ khí thông thường chống lại phương tiện chiến đấu hiện đại của địch. Với chiến công này, anh được Bộ Tổng tham mưu truy tặng Huân chương Quân công hạng ba với danh hiệu Anh hùng đánh xe tăng. Danh tiếng của anh vang danh toàn quân dân và trên khắp mọi nơi, khiến mọi người học tập và lấy anh làm gương, đồng thời khởi động một phong trào mang tên “phong trào Cù Chính Lan”.
Ít ngày sau đó, vào ngày 29/12/1951, Cù Chính Lan đã tham gia trận đánh tiêu diệt đồn Cô Tô. Dù bị thương nặng, anh vẫn không rời khỏi trận địa, tiếp tục chỉ huy tiểu đội và liên tiếp phá 5 hàng rào dây thép gai của địch. Khi đồn chính bị quân ta tiêu diệt hoàn toàn, cũng là lúc anh thở cuối cùng. Vào thời điểm đó, anh mới 20 tuổi, là trưởng tiểu đội bộ binh trong Đại đoàn 304, và là Đảng viên của Đảng Cộng sản Việt Nam.
Tưởng niệm anh hùng
Tại nghĩa trang liệt sĩ thành phố Hòa Bình, có một tấm bia được xây dựng chu đáo và trang nghiêm, trên đó có một ngôi sao vàng năm cánh. Trên mặt trước của bia, chữ màu trắng được viết: “Liệt sĩ Cù Chính Lan – Anh hùng quân đội, Huân chương chiến công hạng nhì, Huân chương quân công hạng ba, Huân chương quân công hạng nhì, Huân chương kháng chiến hạng nhất, Huân chương kháng chiến hạng ba, Hy sinh ngày 28/12/1951 trong trận đồn Gô Tô chiến dịch Hoà Bình”.
Tượng đài Anh hùng Cù Chính Lan cũng được dựng tại dốc Gia Mỗ, xã Bình Thanh, huyện Cao Phong, tỉnh Hòa Bình.
Cù Chính Lan là biểu tượng sáng ngời của những chiến sĩ thi đua Ái quốc, người đã thể hiện chủ nghĩa anh hùng cách mạng trong mọi hoạt động của mình. Anh được truy tặng Huân chương Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân vào ngày 19/5/1952, là một trong 7 người đầu tiên trên toàn quốc nhận được danh hiệu này từ Đảng và Chính phủ. Trong buổi lễ tuyên dương công trạng, khi nghe đọc báo cáo của Cù Chính Lan, tất cả mọi người đứng dậy để tưởng nhớ người con ưu tú của dân tộc.
Đọc thêm về Anh hùng Cù Chính Lan tại Dnulib
