Tìm hiểu về củ niễng
Thông tin tổng quan
Củ niễng được biết đến với nhiều tên gọi như Niễng, Niềng niễng, Cây lúa miêu, Giao bạch, Cao duẩn và có tên khoa học là Zizania caduciflora (Turcz ex Trin.) Haud-Mazz, thuộc họ Lúa – Poaceae. Củ niễng là củ của cây niễng. Niễng chủ yếu được trồng để lấy củ và khi còn non, có thể sử dụng làm rau nấu ăn. Củ niễng còn được chế biến thành nhiều món ăn ngon với mùi vị thơm ngon.
Đặc điểm sinh thái
Củ niễng là cây thân thảo sống lâu năm, cao khoảng 1-2m, thường mọc chìm dưới nước hoặc trong các vùng có nhiều bùn. Thân rễ phát triển mạnh, thân thẳng đứng, phần dưới thân xốp và to.
Lá niễng phẳng, hình dạng dải, dài khoảng 30-70cm, rộng 2-3cm. Cả hai mặt lá đều nhẵn, mép lá dày, bẹ lá nhẵn và có hình bầu dục, có nhiều khía rãnh. Ở các nách lá có nhiều chồi, đến mùa phát triển sẽ đâm ra thành các lá mới.
Hoa củ niễng hình chùy, hẹp, dài khoảng 30-50cm. Cuống chung của hoa mạnh, phân thành nhiều nhánh, nang đực thường phát triển ở trên, thường có 6 nhị với các nhị ngắn. Bông cái nhỏ nằm ở phía dưới, hoa cái có bầu nhụy dài.
Niễng có nguồn gốc từ miền Đông Xiberia. Hiện nay, cây niễng được trồng nhiều ở Ấn Độ, Nhật Bản, Trung Quốc và các nước khác thuộc châu Á.
Tại Việt Nam, củ niễng thường được trồng ở ven các bờ ao, ao cạn, ven hồ hoặc vùng nước có bùn lầy nhão, ruộng nước. Cây niễng phổ biến ở đồng bằng Bắc bộ, ngoại thành Hà Nội, Vũ Thư – Thái Bình, Đồng Văn – Hà Giang, Đà Lạt – Lâm Đồng. Đặc biệt, củ niễng phổ biến nhất ở Nam Định, nên còn có tên gọi khác là Củ niễng Nam Định.
Bộ phận sử dụng, thu hoạch và chế biến
Bộ phận sử dụng: Củ niễng được sử dụng để làm thực phẩm và dược liệu. Phần phình ra ở chồi làm thành khối ở gốc các chồi được gọi là củ, được hình thành do nấm than kí sinh là nấm Ustilago esculentum Hennings hoặc sulage viridis.
Thu hoạch: Củ niễng thường được trồng vào tháng 9 trong nước lúon luôn ngập. Một số nơi có thể trồng vào tháng 11-12 sau khi cây đã được phơi nắng trong một thời gian. Khi trồng, mỗi gốc nên cách nhau khoảng 50-60cm để đảm bảo sự phát triển tốt nhất. Cây niễng có thể thu hoạch sau một năm trồng.
Chế biến: Củ niễng thường được sử dụng tươi, không cần chế biến trước khi sử dụng.
Bảo quản: Củ niễng thường được sử dụng tươi, do đó khi thu hoạch vừa đủ để sử dụng. Nếu không sử dụng hết, có thể bảo quản trong ngăn mát tủ lạnh.
Thành phần hóa học của củ niễng
Củ niễng chứa protein, lipid, carbohydrate, cholesterol xơ thực phẩm, canxi, sắt, photpho, kali, natri, đồng, magne, kẽm, selen, các vitamin A, B1, B2, B6, C, D, E, K, carotene, folacin, pantothenic acid, niacin.
Tác dụng của củ niễng
Theo Đông y, củ niễng có tính mát, vị ngọt. Phần rễ, cành và hạt của cây niễng được sử dụng trong việc thanh nhiệt trừ phiền, giải khát, điều trị tràng vị, lợi đại tiểu tiện và thông sữa cho phụ nữ cho con bú. Ngoài ra, củ niễng còn được chứng minh có công dụng làm sáng da, giữ ẩm và làm đẹp cho phụ nữ.
Theo y học hiện đại, việc ăn củ niễng thường xuyên giúp phòng ngừa tăng huyết áp, ngăn ngừa xơ vữa động mạch và rất tốt cho người mắc bệnh xơ cứng gan, ure máu cao.
Món ăn chữa bệnh từ củ niễng
Bạn có thể tham khảo một số món ăn chữa bệnh từ củ niễng để vừa có một món ăn ngon, vừa cung cấp nguồn dinh dưỡng cho cơ thể và hỗ trợ điều trị các bệnh lý:
Món ăn chữa táo bón
Cách 1: Chuẩn bị khoảng 150g củ niễng, rửa sạch, bóc vỏ và thái vừa ăn, 100g khoai lang gọt sạch và thái vừa ăn, 1 lạng thịt nạc xào chín. Trộn tất cả với gia vị và ăn ngay khi còn nóng. Ăn liên tục trong 3-5 ngày để trị táo bón.
Cách 2: Chuẩn vị 150g củ niễng, bóc sạch, 100g khoai tây, 50g đu đủ gần chín, 100g thịt thỏ. Cho tất cả vào nồi, thêm nước và hầm nhừ, sau khi chín thêm gia vị và ăn khi còn nóng. Mỗi ngày ăn 1 lần, ăn liên tục trong 4-5 ngày sẽ khỏi táo bón.
Món ăn chữa bệnh kiết lỵ
Chuẩn bị 100g củ niễng, 1 năm lá mơ lông, giã nhỏ và cho thêm 1 quả trứng đã đánh đều.
Cắt lá chuối đặt vừa vào lòng chảo, sau đó cho tất cả nguyên liệu đã trộn lên lá chuối, đun cho đến khi chín hẳn. Ăn liên tục trong 6-10 ngày sẽ khỏi bệnh.
Món ăn chữa bệnh đái tháo đường
Chuẩn bị 100g củ niễng, 100g gạo tẻ, 50g thịt lợn băm nhỏ, nấm hương.
Niễng bóc vỏ, rửa sạch và cắt lát. Nấm hương thái sợi rồi xào chín cùng thịt lợn, nêm gia vị và xào chín rồi cho ra bát. Gạo cho vào nồi hầm đến khi nhừ, sau đó cho củ niễng vào xào đến khi sôi là có thể sử dụng.
Món ăn giúp thanh nhiệt, giải độc
Chuẩn bị 200g củ niễng, rửa sạch và thái lát, 100g thịt nạc thái miếng, 50g cà rốt thái lát và 3 lát gừng tươi.
Niễng và cà rốt chần sơ qua nước sôi. Đun nóng chảo dầu, phi hành tỏi gừng cho thơm, sau đó cho thịt, niễng, cà rốt vào xào chín, nêm gia vị vừa ăn là có thể dùng được.
Món ăn điều trị cao huyết áp
Củ niễng bóc bẹ, gọt vỏ, luộc chín rồi thái thành lát mỏng.
Trứng gà đánh tan rồi chiên mỏng. Đặt củ niễng đã thái lên trên trứng gà, nêm gia vị vừa ăn và dùng ngay khi còn nóng.
Củ niễng là một loại rau quý, không chỉ có thể chế biến thành nhiều món ăn ngon mà còn mang lại rất nhiều giá trị dinh dưỡng và công dụng chữa bệnh. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng củ niễng không phù hợp cho người bị bệnh sỏi đường tiết niệu hay đau bụng tiêu chảy. Trước khi sử dụng củ niễng thường xuyên để điều trị bệnh, nên hỏi ý kiến bác sĩ.
Edited by: Dnulib.
