Để bước vào thế giới của nhiếp ảnh, bạn cần hiểu rõ về nguyên lý cơ bản của màu sắc. Hiểu về nguyên lý này không chỉ giúp bạn thưởng thức trọn vẹn các tác phẩm nghệ thuật mà còn nâng cao khả năng tư duy và sáng tạo cho bản thân.
Ánh sáng và màu sắc
Ánh sáng và màu sắc có mối quan hệ mật thiết với nhau. Màu sắc là thuộc tính của cả vật thể và ánh sáng. Nó bắt nguồn từ mắt hoặc não của người quan sát. Màu sắc là sự kết hợp của ba yếu tố là nguồn sáng, vật thể và người quan sát.
Trong khi đó, ánh sáng là một phần của quang phổ điện từ và mắt người chỉ nhạy cảm với một dải bước sóng nhỏ gần giữa quang phổ. Khi ánh sáng này chiếu vào mắt, não sẽ cảm nhận được ánh sáng và màu sắc đó.
Hầu hết các cảm biến của máy ảnh và máy quay phim được sản xuất với cùng một phạm vi sóng mà mắt người có thể nhìn thấy. Để tận dụng tốt nhất khả năng biểu đạt của màu sắc, chúng ta cần hiểu rõ bản chất của màu sắc và tác động của nó.
Vòng thuần sắc và các hệ màu
Có thể tạo ra tất cả các màu sắc bằng cách trộn ba màu cơ bản. Các màu cơ bản này khi kết hợp với nhau theo các tỷ lệ nhất định sẽ tạo ra các màu sắc mới. RGB và CMYK là hai hệ màu được tạo nên từ những màu sắc cơ bản khác nhau.
Hệ màu RGB được tạo nên từ 3 màu cơ bản là đỏ, xanh lục và xanh lam. Ba màu này sẽ được kết hợp theo các tỷ lệ khác nhau để tạo ra các màu sắc mà bạn nhìn thấy trên màn hình máy tính, ti vi hoặc trên các thiết bị điện tử khác như camera…
Hệ màu CMYK là hệ màu trừ, chúng được tạo nên từ việc hấp thụ một phần ánh sáng. Với cơ chế tạo màu này, CMYK thường được sử dụng nhiều trong in ấn.
CMYK không thể tái tạo tất cả màu sắc giống như RGB. Do đó, người dùng cần lưu ý chỉnh hệ màu ngay từ ban đầu để tối ưu nhất cho từng mục đích sử dụng, tránh trường hợp hình ảnh hiển thị trên màn hình và khi in ra không giống nhau.
Mối quan hệ của hệ màu với quang phổ
Hệ màu RGB và CMYK được viết theo thứ tự này vì có mối quan hệ chặt chẽ với quang phổ mà mắt con người nhìn thấy. Các màu của quang phổ thường được liệt kê theo thứ tự tần số tăng dần: đỏ, cam, vàng, lục, lam và tím. Phổ màu này được chia thành ba phần, tương ứng với màu đỏ, xanh lục và xanh lam. Do đó, từ ROYGBV chúng ta có RGB.
Hệ màu CMYK được viết theo thứ tự các màu trừ là các màu đối lập của chúng. Do đó, RGB dẫn đến CMY (K = đen).
Phản xạ của mắt người với màu sắc
Mắt người có khả năng nhận biết và phân biệt được các màu sắc khác nhau nhờ vào cấu tạo từ 3 loại tế bào nhạy sáng với 3 gam màu cơ bản: Đỏ – Xanh lục – Xanh lam (RGB).
Mắt người có nhiều thành phần quang đa dạng, trong đó võng mạc có vai trò chính trong việc khúc xạ toàn bộ ánh sáng. Võng mạc được cấu tạo gồm nhiều lớp, trong đó tế bào hình que có chức năng nhận biết được hình dạng và độ sáng của vật trong điều kiện ánh sáng yếu, nhưng không phân biệt được màu. Ngược lại, các tế bào hình nón cho khả năng cảm màu tốt trong điều kiện nhiều ánh sáng.
Một điều thú vị là não bộ con người luôn coi màu sắc cục bộ và sắc thái là ổn định và không đổi. Khi chiếu ánh sáng có màu sắc khác nhau vào vật thể, mắt người vẫn nhìn thấy màu sắc ban đầu của vật thể đó. Tuy nhiên, khi đặt các nguồn sáng này cạnh nhau và chiếu vào hai vật cùng màu, màu sắc của hai vật này sẽ khác nhau.
Ví dụ nổi tiếng của giáo sư Edward H. Adelson từ Học viện MIT cũng cho thấy sự khác biệt trong phản ứng của mắt người với màu sắc. Hai ô A và B thực chất có cùng mức độ xám, nhưng do mắt ta tự động đánh giá vùng đổ bóng, chúng ta sẽ nhìn thấy hai ô này có hai màu khác nhau. Tuy nhiên, khi cô lập hai ô này ra khỏi vùng khác, chúng ta sẽ thấy rằng cả hai có cùng mức độ xám.
Vì vậy, chúng ta có thể tìm cách loại bỏ những ngữ cảnh bên ngoài và nhìn thấy màu sắc thực của chúng. Để làm điều này, trước tiên, chúng ta cần nhận thức những ảo giác xảy ra trong nền nhận thức thị giác, sau đó học cách cô lập những màu sắc mà chúng ta muốn đánh giá.
Đặc tính của màu sắc
Hệ màu chia tất cả các màu thành ba phép đo: Hue, Value và Saturation.
- Hue (Màu sắc): là yếu tố căn bản của màu sắc và có thể chuyển hóa thành màu mới với 3 dạng: Tint (pha với màu trắng), Tone (pha với cả màu trắng và đen), Shade (pha với màu đen).
- Value (Mức độ sáng/tối): cho biết mức độ sáng và tối của một màu (giá trị càng cao, màu sắc càng trắng).
- Saturation (Độ bão hòa): thể hiện mức độ đậm, nhạt của màu sắc trong các điều kiện ánh sáng khác nhau.
Cân bằng trắng và nhiệt độ màu
Màu sắc chính xác của một bức ảnh là sự kết hợp giữa nhiệt độ màu của ánh sáng trên chủ thể và cân bằng trắng trong máy ảnh. Cân bằng trắng là sự điều chỉnh về cường độ màu sắc trong một bức ảnh. Nó giúp bức ảnh hiển thị chính xác các màu cụ thể, đặc biệt là các màu trung tính và dễ nhìn.
Trong khi đó, nhiệt độ màu được quy ước bằng đơn vị Kelvin (K). Nhiệt độ Kelvin càng cao, màu sắc càng lạnh hơn, ngược lại, nhiệt độ Kelvin càng thấp, màu sắc càng ấm hơn. Nhiệt độ màu trên 5.000K được gọi là màu lạnh (trắng xanh), nhiệt độ màu thấp hơn (2.700-3.000K) được gọi là màu ấm (từ trắng vàng đến đỏ).
Nếu cài đặt cân bằng trắng trên máy ảnh không chính xác tại thời điểm chụp ảnh, bạn sẽ nhận ra khung hình sẽ có tín hiệu màu nhẹ hoặc mạnh, thường là xanh lam hoặc vàng. Tuy nhiên, nếu chụp ảnh ở định dạng RAW và điều chỉnh lại cân bằng trắng trong quá trình hậu kỳ, bạn vẫn có thể cải thiện màu sắc của hình ảnh.
Kết luận
Màu sắc là một phần không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày. Màu sắc giúp chúng ta biểu đạt cảm xúc và nhận thức rõ ràng qua từng khung hình. Vì vậy, để chinh phục được thị giác người xem và truyền đạt ý đồ tốt nhất qua mỗi bức ảnh, bạn cần hiểu rõ về màu sắc và các nguyên tắc phối màu của nó. Hãy thực hành những lý thuyết này để trở thành một chuyên gia nhiếp ảnh thực thụ.
Được chỉnh sửa bởi Dnulib.
