Tìm hiểu về Nguyên Nhân và Kết Quả
Trong lý thuyết duy vật biện chứng của chủ nghĩa Mác – Lenin, nguyên nhân và kết quả là một cặp phạm trù quan trọng. Phương pháp này có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong việc nghiên cứu, đặc biệt là trong lĩnh vực hình sự. Bài viết này sẽ tìm hiểu về cặp phạm trù nguyên nhân và kết quả theo quan điểm của chủ nghĩa Mác – Lenin.
Quan hệ Nhân – Quả là gì?
Quan hệ nhân – quả là quan hệ giữa hành vi và hậu quả, trong đó hành vi xảy ra trước và có mối quan hệ tất yếu với hậu quả.
Trong tiếng Anh, quan hệ nhân – quả được gọi là “Causality”.
Nội dung cặp phạm trù nguyên nhân và kết quả
Để hiểu rõ hơn về cặp phạm trù nguyên nhân và kết quả, hãy cùng tìm hiểu về các khái niệm nguyên nhân và kết quả.
Nguyên nhân là sự tác động lẫn nhau giữa các mặt trong cùng một sự vật hoặc giữa các sự vật với nhau gây ra một hoặc nhiều sự biến đổi nhất định. Kết quả là sự biến đổi xuất hiện do sự tác động lẫn nhau của các mặt trong một sự vật hoặc giữa các sự vật với nhau.
Trong hai khái niệm này, chúng ta cần lưu ý đối với khái niệm nguyên nhân và nguyên cơ, để không có sự nhầm lẫn về khái niệm.
Nguyên cớ là một sự kiện xảy ra ngay trước kết quả nhưng không gây ra kết quả. Nguyên cớ có liên quan đến kết quả nhưng không phải là nguyên nhân chính.
Điều kiện, trong trường hợp này, là tổng hợp những hiện tượng không phụ thuộc và nguyên nhân nhưng có tác động đối với việc sinh ra kết quả. Các điều kiện này cùng với những hiện tượng khác có mặt khi nguyên nhân gây ra kết quả được gọi là hoàn cảnh.
Mối liên hệ giữa Nguyên nhân và Kết quả
Theo quan điểm của chủ nghĩa duy vật biện chứng, nguyên nhân và kết quả có mối liên hệ qua lại như sau:
Thứ nhất: Nguyên nhân sản sinh ra kết quả
- Nguyên nhân là nguyên nhân gây ra kết quả, vì vậy nguyên nhân luôn có trước kết quả. Kết quả chỉ xuất hiện sau khi nguyên nhân xuất hiện và bắt đầu tác động. Tuy nhiên, không phải tất cả các sự kiện trong thời gian của các hiện tượng đều biểu hiện mối quan hệ nhân quả.
- Cùng một nguyên nhân có thể gây ra nhiều kết quả khác nhau, phụ thuộc vào hoàn cảnh cụ thể. Ngược lại, cùng một kết quả có thể được gây ra bởi những nguyên nhân khác nhau tác động lên sự vật theo các hướng khác nhau, điều này sẽ làm suy yếu tác dụng của nhau.
Thứ hai: Sự tác động trở lại của kết quả đối với nguyên nhân
- Sau khi xuất hiện, kết quả không giữ vai trò thụ động đối với nguyên nhân, mà sẽ có ảnh hưởng tích cực trở lại đối với nguyên nhân.
Thứ ba: Sự thay đổi vị trí giữa nguyên nhân và kết quả
- Khi xem xét sự vật, hiện tượng trong các mối quan hệ khác nhau, một hiện tượng có thể là nguyên nhân trong mối quan hệ này, nhưng lại là kết quả trong mối quan hệ khác và ngược lại.
Dẫu vậy, mọi quy luật nhân-quả đều tạo nên một chuỗi liên kết không bao giờ kết thúc. Chúng không có khâu nào là bắt đầu hay kết thúc.
Ví dụ về cặp phạm trù Nguyên Nhân và Kết Quả trong thực tế
Đối với những mối liên hệ nhân – quả trong tự nhiên, con người càng nghiên cứu càng tốt. Nhờ biết được những hậu quả do các tác động lẫn nhau giữa các sự vật hiện tượng trong tự nhiên, con người ta có thể tận dụng được nguồn năng lượng lớn để phục vụ nhu cầu con người.
Ví dụ, biết được về hiện tượng thủy triều là sức hút của mặt trăng tạo nên, làm cho nước biển bị cuốn theo và gây nên đợt thủy triều tràn vào đất liền, người ta có thể tận dụng nó để tạo ra nguồn điện.
Người ta cũng sử dụng mối quan hệ nhân – quả của các hiện tượng tự nhiên để nhìn thấy tác động tiêu cực mà chúng gây ra.
Mối liên hệ nhân – quả trong lĩnh vực xã hội, tức là lĩnh vực hoạt động của con người, phức tạp hơn rất nhiều. Mối quan hệ này có đặc điểm là nó chỉ xuất hiện khi có hoạt động của con người. Chủ thể hoạt động luôn xuất phát từ lợi ích của chính bản thân mình, nhưng tác động của nó tới đời sống xã hội còn tùy thuộc vào những mối liên hệ và những hậu quả xã hội mà nó gây ra.
Ví dụ, lợi nhuận từ buôn bán ma túy rất cao, vì vậy những người buôn bán ma túy không từ bỏ việc buôn bán để kiếm lợi. Tuy nhiên, hành động này gây hại đến cộng đồng. Để giải quyết vấn đề này, chúng ta cần nghiên cứu mối quan hệ nhân – quả trong đời sống xã hội và tìm cách điều chỉnh lợi ích để giảm tác động tiêu cực.
Ý nghĩa của Nguyên Nhân và Kết Quả
Mối quan hệ nhân – quả là một quan hệ khách quan và phổ biến. Tất cả các sự vật, hiện tượng trong tự nhiên và xã hội đều được gây ra bởi những nguyên nhân nhất định. Việc tìm hiểu và nghiên cứu mối quan hệ nhân-quả giúp chúng ta hiểu rõ hơn về các hiện tượng xung quanh và tìm cách khắc phục những hậu quả xấu gây ra bởi các tác động đó. Đồng thời, chúng cũng giúp chúng ta tận dụng mối quan hệ nhân-quả này để phục vụ cuộc sống tốt hơn.
Đối với con người, việc nghiên cứu mối quan hệ nhân-quả trong đời sống xã hội giúp chúng ta hiểu rõ và khắc phục những hậu quả xấu do các tác động xã hội gây ra. Đồng thời, nghiên cứu này cũng giúp chúng ta tận dụng những quan hệ nhân – quả tích cực để phục vụ cuộc sống của mình.
Tính chất của Nguyên Nhân
Trong lý thuyết duy vật biện chứng, nguyên nhân có một số tính chất như sau:
Tính khách quan
Mối quan hệ nhân-quả là một mối quan hệ khách quan. Nó tồn tại độc lập với ý muốn của con người và không phụ thuộc vào việc chúng ta có nhận thức được hay không.
Tính tất yếu
- Tính tất yếu ở đây không có nghĩa là mỗi nguyên nhân sẽ gây ra kết quả. Mà cần đặt nguyên nhân trong một hoàn cảnh nhất định.
- Một nguyên nhân nhất định trong một hoàn cảnh nhất định chỉ có thể gây ra một kết quả nhất định. Đó là tính tất yếu của mối quan hệ nhân-quả trong những hoàn cảnh nhất định.
- Nếu các sự vật, hiện tượng là giống nhau và tác động trong hoàn cảnh tương đối giống nhau, chúng sẽ gây ra các kết quả tương tự.
- Càng ít khác nhau về nguyên nhân và hoàn cảnh, kết quả sẽ càng giống nhau.
Tính phổ biến
Mọi sự vật, hiện tượng trong tự nhiên và xã hội đều được gây ra bởi những nguyên nhân nhất định. Không có sự vật, hiện tượng nào không có nguyên nhân. Vấn đề là chúng ta đã phát hiện và tìm ra nguyên nhân hay chưa.
Mối quan hệ biện chứng giữa nguyên nhân và kết quả
Theo quan điểm của chủ nghĩa duy vật biện chứng, nguyên nhân và kết quả có mối quan hệ biện chứng như sau:
- Nguyên nhân sinh ra kết quả.
- Nguyên nhân luôn có trước kết quả và kết quả chỉ xuất hiện sau khi có nguyên nhân.
- Cùng một nguyên nhân có thể gây ra nhiều kết quả khác nhau trong hoàn cảnh cụ thể.
- Các kết quả có thể gây ra tác động trở lại nguyên nhân.
- Nguyên nhân và kết quả có thể thay đổi vị trí cho nhau.
Dù có một số bước nhất định trong mối liên hệ nhân-quả, chuỗi này là vô tận và không có khái niệm về bắt đầu hoặc kết thúc.
Chúng ta hy vọng rằng thông tin về nguyên nhân và kết quả sẽ hữu ích với bạn.
Edited by dnulib.edu.vn
Link: Dnulib
