An toàn trong việc phòng cháy chữa cháy là tập hợp các kỹ thuật và biện pháp nhằm ngăn chặn, loại trừ hoặc giới hạn nguy cơ xảy ra cháy nổ, bất kể quy mô lớn hay nhỏ. Đồng thời, nó tạo điều kiện thuận lợi cho lực lượng cứu hộ cứu nạn thực hiện công tác cứu người và tài sản trong trường hợp cháy. Việc chữa và phòng cháy hiệu quả sẽ giảm thiểu thiệt hại gây ra bởi cháy nổ. Trước khi tìm hiểu về kiến thức an toàn phòng cháy chữa cháy, chúng ta cần hiểu rõ về sự cháy là gì và nguyên nhân gây ra sự cháy. Từ đó, chúng ta có thể tìm ra giải pháp phòng cháy chữa cháy phù hợp và an toàn nhất!
Sự cháy là gì?
Sự cháy là gì? Một cách đơn giản, sự cháy là quá trình oxy hóa – khử xảy ra ở nhiệt độ cao giữa chất oxy hóa và chất cháy. Thường thì chất oxy hóa là khí oxy từ khí quyển, sau đó hình thành các sản phẩm oxy hóa dưới dạng hơi, tạo thành một hỗn hợp được gọi là khói. Sự cháy là nguyên nhân tạo ra ngọn lửa và duy trì nhiệt độ để đám cháy tiếp diễn và lan rộng.
Cháy có thể được coi là một phản ứng hóa học đồng thời toả nhiệt và phát ra ánh sáng. Vì vậy, có thể kết luận rằng sự cháy có 3 đặc điểm chính là phản ứng hóa học, tỏa nhiệt và phát sáng.
Khi nhận thấy sự xuất hiện đồng thời của cả 3 đặc điểm trên, chúng ta có thể kết luận rằng đó là sự cháy. Ngược lại, nếu chỉ có 1 trong 3 đặc điểm trên, chưa chắc đã là sự cháy, chúng ta cần xem xét kỹ và đưa ra kết luận chính xác nhất.
Điều kiện để sự cháy diễn ra là gì?
Chúng ta đã biết sự cháy là gì, vậy để xảy ra sự cháy cần những yếu tố gì? Hay nói cách khác, điều kiện cần để xảy ra sự cháy là gì?
Nhìn chung, để sự cháy diễn ra cần 3 yếu tố là chất cháy, oxy và nguồn nhiệt. Đám cháy chỉ xảy ra khi có đủ cả 3 yếu tố này, kèm theo các điều kiện sau:
- Lượng oxy cung cấp cho đám cháy phải lớn hơn 14%.
- Nguồn nhiệt phải đạt đến mức giới hạn của vật cháy.
- Thời gian tiếp xúc của cả 3 yếu tố trên phải đủ lâu để tạo thành sự cháy.
Bản chất của sự cháy dựa trên sự tồn tại của 3 yếu tố trên. Nếu muốn loại bỏ hoặc hạn chế đám cháy, chỉ cần loại bỏ 1 trong 3 yếu tố đó. Để hiểu rõ hơn về sự cháy là gì, chúng ta cần tìm hiểu thêm về 2 tác nhân gây cháy là khí cháy và oxy:
- Về chất cháy: chất cháy có thể tồn tại dưới 3 dạng là rắn, lỏng và khí. Có thể nhận biết chất cháy qua việc tách nó ra khỏi nguồn nhiệt mà vẫn có khả năng cháy tiếp.
- Về oxy: Mặc dù oxy không phải là một chất khí tự cháy, nhưng nó có vai trò quan trọng trong việc duy trì sự cháy. Thiếu oxy đồng nghĩa với việc đám cháy sẽ dừng lại ngay lập tức.
Thực tế, oxy chiếm 29% trong không khí và nếu lượng oxy giảm xuống dưới 14%, gần như không còn chất cháy nào có thể duy trì sự cháy, trừ một số chất đặc biệt như hydro hay metan.
Một yếu tố không thể bỏ qua khác là nguồn nhiệt gây cháy, thường là từ nhiệt năng. Chẳng hạn, trong trường hợp điện năng bị quá tải, gia nhiệt, nghẽn mạch, nó có thể biến thành nhiệt năng và gây cháy.
Nguyên lý về sự lan rộng sự cháy
Khi có một sự cháy xảy ra tại một điểm nào đó, nhiệt độ tại điểm đó sẽ tăng lên cao nhất, đồng thời nhiệt lượng cũng tăng lên và lan truyền nhanh chóng ra các vùng xung quanh. Nhiệt độ này cũng làm tăng nhiệt độ của các vật thể gần kề, và nếu vật đó có khả năng cháy nổ, đám cháy sẽ trở nên lớn hơn và bùng phát hơn.
Do không khí chúng ta hít thở hàng ngày chứa nhiều khí oxy, điều này tạo điều kiện cho đám cháy lan rộng nhanh chóng và dễ dàng. Mức độ nhiệt lượng hay độ lớn của đám cháy càng cao nếu lượng oxy cung cấp càng nhiều, đồng thời có sự tác động từ gió và nguồn nhiên liệu gây cháy lớn.
Vì vậy, trước khi đám cháy lan rộng, chúng ta cần nhanh chóng dập tắt chúng theo cách đúng nhất. Một khi đám cháy đã lan rộng, rất khó để dập tắt nó và gây ra những thiệt hại kinh khủng.
Cách dập cháy hiệu quả
Đầu tiên, chuyên gia về phòng chống cháy nổ khuyến cáo rằng, khi gặp phải đám cháy lớn và có nguy cơ bùng phát cao, ta không nên mạo hiểm quá mức. Đặc biệt là khi đám cháy có thể lan rộng vào khu vực chứa chất cháy nổ nguy hiểm. Điều quan trọng nhất là đảm bảo an toàn và tính mạng của bản thân trước tiên. Sau đó, chúng ta mới nghĩ đến cách xử lý đám cháy. Một nguyên tắc cực kỳ quan trọng là để dập tắt đám cháy hiệu quả, chúng ta cần cách ly một trong 3 yếu tố trong điều kiện cháy, bao gồm oxy, chất cháy và nguồn nhiệt.
Sử dụng vật liệu chữa cháy phổ biến
Trong trường hợp khẩn cấp và không có thiết bị chữa cháy chuyên dụng xung quanh, chúng ta có thể tìm đến các vật liệu và công cụ thô sơ như bột đá, nước, chăn mền ướt, hoặc cát để chữa cháy. Những vật liệu này có sẵn xung quanh chúng ta và có thể sử dụng ngay khi cần. Chúng dễ tìm, sẵn có và giá cả phải chăng. Tuy nhiên, với các công trình hiện đại, chúng ta nên trang bị đầy đủ thiết bị chữa cháy thông dụng để nâng cao hiệu quả phòng và chữa cháy.
Thiết bị chữa cháy chuyên dụng
Với sự phát triển của khoa học và công nghệ, so với các vật liệu thô sơ đã đề cập, chúng ta có thể dễ dàng trang bị các thiết bị chữa cháy chuyên dụng như bình chữa cháy, hệ thống báo cháy, vòi nước chữa cháy, mền chữa cháy, vv.
Trong số này, các bình chữa cháy là phổ biến nhất. Bên trong chúng, chúng thường chứa các chất chữa cháy như CO2, NaHCO3, Helon hay H2CO3,…. Trong đó, Helon là loại khí có tác dụng rất tốt trong việc ngăn chặn sự cháy bằng cách khử hoàn toàn oxy trong không khí. Tuy nhiên, loại khí này cũng có nhược điểm là gây tổn hại đến tầng Ozon, do đó nhiều nơi đã cấm sử dụng.
Tùy thuộc vào chất cháy khác nhau, nó sẽ tạo ra các đặc điểm khác nhau cho đám cháy. Chúng ta có thể dựa vào đó để sử dụng các chất hóa học và phương tiện chữa cháy phù hợp. Ví dụ, chúng ta không thể dập tắt đám cháy do điện bằng nước vì nước là một chất dẫn điện rất nguy hiểm. Chúng ta cũng không thể dập tắt đám cháy do hóa chất hoặc xăng dầu bằng bột chữa cháy. Việc tìm ra phương pháp và chất chữa cháy phù hợp thực sự quan trọng trong công tác phòng cháy chữa cháy.
Hiện nay, có rất nhiều tiêu chuẩn chung cho các loại bình chữa cháy khác nhau và chúng được kí hiệu theo các chữ cái đặc biệt như “A”, “B”, “C”, “D” hoặc “K”.
Cách ngăn chặn sự cháy diễn ra
Phòng cháy không chỉ hơn cứu cháy. Chúng ta có thể ngăn chặn sự cháy xảy ra bằng nhiều cách và cách này sẽ hiệu quả hơn nhiều so với việc tập trung vào xử lý đám cháy khi nó xảy ra.
Khi tìm hiểu về sự cháy là gì, chúng ta đã biết rằng có 3 yếu tố cần thiết cho sự cháy là nhiên liệu, oxy và nhiệt độ. Vì vậy, để ngăn chặn cháy nổ xảy ra hiệu quả nhất, chúng ta cần làm mát môi trường và cách ly các nguồn nhiên liệu dễ cháy bằng cách:
- Không hút thuốc, sử dụng điện thoại ở những nơi có nguy cơ cháy nổ.
- Kiểm tra thường xuyên hoạt động của các máy móc có tiềm năng sinh nhiệt.
- Sử dụng các thiết bị ngắt điện khẩn cấp khi nguồn điện quá tải.
- Trang bị các thiết bị chống sét, hệ thống PCCC an toàn theo quy định.
- Sử dụng các thiết bị điện an toàn, không tỏa nhiệt.
- Đảm bảo kho chứa chất nổ, hóa chất thông thoáng.
- Nắm vững kiến thức về PCCC và cách sử dụng thiết bị PCCC hiệu quả.
Hy vọng những thông tin và kiến thức mà Firetek chia sẻ ở trên sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về sự cháy là gì và các biện pháp an toàn giúp phòng cháy chữa cháy hiệu quả.
Firetek là đơn vị chuyên sản xuất, kinh doanh và lắp đặt các loại thiết bị phòng cháy chữa cháy an toàn như ống gió chữa cháy, cửa thông gió, van gió, vv. Firetek tự tin sở hữu các trang thiết bị và quy trình sản xuất hiện đại nhất. Do đó, các sản phẩm mà Firetek cung cấp đạt chất lượng cao, được kiểm định nghiêm ngặt. Nếu bạn cần lắp đặt hệ thống ống gió, van gió, cửa gió chống cháy, hãy gọi ngay vào hotline của Firetek để được tư vấn chi tiết hơn.
