Quan niệm về tư duy trừu tượng là gì?

Trong quá trình phát triển, não bộ của trẻ em phát triển đến khoảng 75% trong giai đoạn từ 4 – 14 tuổi. Đây là thời điểm quan trọng nhất để rèn luyện tư duy trừu tượng – một yếu tố quan trọng trong hoạt động nhận thức không chỉ của trẻ em mà còn cả người lớn. Vậy tư duy trừu tượng là gì và tại sao nó lại quan trọng đến vậy? Hãy cùng tìm hiểu ở bài viết dưới đây.

Tư duy trừu tượng là gì?

Tư duy trừu tượng (hay còn gọi là nhận thức lý tính) là dạng tư duy xuất hiện khi não bộ hoạt động, ghi nhớ và nhận ra sự tương đồng, mối quan hệ giữa các sự vật, hiện tượng.

Ví dụ: Một ngày trước đó, cha mẹ lấy vật ở trên cao bằng cách sử dụng cây gậy. Hôm nay, nếu bé muốn lấy đồ chơi treo ở vị trí cao mà không thể đạt tới, với khả năng tư duy trừu tượng, bé sẽ thực hiện hành động tương tự. Điều này dựa trên sự quan sát nét tương đồng giữa hai trường hợp để tìm ra cách giải quyết nhanh chóng và hiệu quả.

Các hình thức tư duy trừu tượng phổ biến hiện nay

Phán đoán

Đây là hình thức tư duy trừu tượng liên kết các khái niệm với nhau để khẳng định hay phủ định một đặc điểm, một thuộc tính của đối tượng. Ví dụ: “Dân tộc Việt Nam là một dân tộc anh hùng” là một phán đoán vì có sự liên kết khái niệm “dân tộc Việt Nam” với khái niệm “anh hùng”.

Theo trình độ phát triển của nhận thức, phán đoán được phân chia thành ba loại: phán đoán đơn nhất, phán đoán đặc thù và phán đoán phổ biến. Ví dụ: Đồng dẫn điện => Đồng là kim loại => Mọi kim loại đều dẫn điện. Tuy nhiên, chỉ dựa vào các phán đoán này chưa đủ để biết được những đặc tính giống nhau khác giữa đồng và các kim loại khác. Để khắc phục hạn chế đó, nhận thức lý tính cần phải tiến lên hình thức nhận thức suy luận.

Suy luận

Suy luận là hình thức tư duy trừu tượng liên kết các phán đoán lại với nhau để rút ra một phán đoán có tính chất kết luận tìm ra tri thức mới. Ví dụ, nếu liên kết phán đoán “đồng dẫn điện” với phán đoán “đồng là kim loại”, ta có tri thức mới “mọi kim loại đều dẫn điện”. Tùy theo sự kết hợp phán đoán theo trật tự nào giữa phán đoán đơn nhất, đặc thù với phổ biến, người ta có được hình thức suy luận quy nạp hay diễn dịch.

Ngoài suy luận, trực giác lý tính cũng có chức năng phát hiện ra tri thức mới một cách nhanh chóng và đúng đắn.

Tầm quan trọng của tư duy trừu tượng

Tư duy trừu tượng vô cùng quan trọng trong cuộc sống hằng ngày

Tư duy trừu tượng giúp chúng ta trừu tượng hóa những chi tiết nhỏ nhất, từ đó nhìn nhận tổng quát tình huống trong cuộc sống hàng ngày. Nhờ vậy, chúng ta có cơ hội mở mang tầm nhìn, vượt qua giới hạn và phát triển những tư duy mới trong suy nghĩ.

Đặc biệt, tư duy trừu tượng nên được rèn luyện từ thuở bé, đi đôi với quá trình trưởng thành của mỗi cá nhân. Bởi nó giúp chúng ta nhận ra bản chất và nắm bắt quy luật phát triển của sự vật – hiện tượng xung quanh. Từ đó, chúng ta có thể tự mình giải quyết những vấn đề, thắc mắc trong cuộc sống.

Tác động đến sự phát triển của bộ não

Tư duy trừu tượng giúp chúng ta suy nghĩ logic hơn, định hướng trí tuệ và khái quát hóa những vấn đề trong thực tế. Vì vậy, nó cũng tác động lên sự phát triển của não bộ và tạo ra hệ thống ngôn ngữ để tương tác giao tiếp.

Trong thực tế, mỗi người là một cá thể hoàn toàn độc lập và não bộ cũng sẽ phát triển theo từng giai đoạn khác nhau. Đối với trẻ nhỏ cũng vậy, bé sẽ có sự thích thú đặc biệt đến những thứ khác nhau và cha mẹ không nên áp đặt tư duy của mình cho trẻ. Hãy trân trọng sự khác biệt và để trẻ phát triển một cách tự nhiên nhất.

Qua thời gian, sau khi hình thành tư duy trừu tượng, bé sẽ biết kết hợp cảm giác cùng hình ảnh trong đầu để hiểu vận hành của vạn vật xung quanh. Thông qua đó, não bộ của bé cũng dần được hoàn thiện và phát triển toàn diện hơn.

Phân biệt tư duy trừu tượng và tư duy cụ thể

Điểm giống nhau

Cả hai loại tư duy này đều phản ánh đặc tính bản chất của sự vật, hiện tượng.

Điểm khác biệt

Trên đây là những điểm cơ bản về tư duy trừu tượng. Để hiểu rõ hơn, hãy truy cập website Dnulib để tìm hiểu thêm thông tin chi tiết.

edited by: Dnulib