1. CA 125 (Cancer antigen 125) là gì?
CA 125 là một loại protein màng nhầy, được phát hiện lần đầu vào năm 1981. Xét nghiệm CA 125 kiểm tra nồng độ protein này trong máu.
CA 125 là một chỉ số tumor marker hữu ích trong chẩn đoán và theo dõi điều trị ung thư buồng trứng.
2. Mục đích của xét nghiệm chất chỉ điểm khối u CA 125
Ở người khỏe mạnh, nồng độ CA 125 thấp.
CA 125 tăng trong nhiều loại ung thư, nhưng xét nghiệm này thường được sử dụng cho những bệnh nhân bị nghi ngờ hoặc đã được chẩn đoán ung thư buồng trứng. Khi một người mắc ung thư buồng trứng, nồng độ CA 125 trong máu tăng cao.
CA 125 dương tính ở hơn 80% bệnh nhân ung thư buồng trứng giai đoạn tiến triển và khoảng 50% bệnh nhân giai đoạn sớm.
Nhìn chung, mục đích của xét nghiệm CA 125 là:
- Tầm soát ung thư buồng trứng ở phụ nữ có nguy cơ cao
- Hỗ trợ chẩn đoán hoặc loại trừ ung thư
- Theo dõi điều trị ung thư có hiệu quả hay không
- Kiểm tra sự tái phát của ung thư sau khi điều trị
3. Cách thực hiện xét nghiệm CA 125?
Khi thực hiện xét nghiệm CA 125, nhân viên y tế sẽ lấy mẫu máu bằng cách đâm kim vào tĩnh mạch, thường là ở bàn tay hoặc cánh tay. Mẫu máu sẽ được gửi đến phòng thí nghiệm để phân tích. Xét nghiệm này rất an toàn, không cần chuẩn bị gì và có thể thực hiện ngay sau khi lấy máu.
Một số rủi ro chung cho tất cả các xét nghiệm máu là: khó lấy mẫu máu dẫn đến đâm kim nhiều lần, chảy máu nhiều ở vị trí lấy máu, choáng váng hoặc ngất xỉu vì mất máu, nhiễm trùng. Nhưng các rủi ro này rất hiếm gặp.
4. Khi nào cần xét nghiệm CA 125 cho ung thư buồng trứng?
Xét nghiệm CA 125 không đặc hiệu đối với ung thư buồng trứng, do đó không được sử dụng để sàng lọc cho phụ nữ không có triệu chứng. Tuy nhiên, xét nghiệm này có thể sử dụng để tìm kiếm dấu hiệu sớm của ung thư ở những người có nguy cơ cao như:
- Có người trong gia đình mắc ung thư buồng trứng.
- Mang đột biến gen như BRCA1, BRCA 2, p53.
- Trước đây từng mắc ung thư cổ tử cung, vú hoặc đại trực tràng.
- Phụ nữ sau mãn kinh.
Xét nghiệm CA-125 là một trong những xét nghiệm máu mà bác sĩ có thể chỉ định nếu nghi ngờ ung thư buồng trứng. Giai đoạn sớm của ung thư buồng trứng có các triệu chứng như khó tiêu, mệt mỏi và chán ăn. Nhưng các triệu chứng này có thể bị nhầm lẫn với các vấn đề phụ khoa và nội khoa khác.
Ung thư buồng trứng giai đoạn muộn có nhiều biểu hiện hơn như:
- Cảm giác khó chịu và âm ỉ ở vùng bụng dưới
- Đau bụng
- Bụng chướng
- Sờ thấy khối ổ bụng
- Chảy máu âm đạo
- Các triệu chứng liên quan đến ruột và tiết niệu
Có những triệu chứng này không nhất thiết là ung thư buồng trứng, nhưng bác sĩ có thể chỉ định xét nghiệm CA 125 để chẩn đoán hoặc loại trừ ung thư. Sau khi được chẩn đoán mắc ung thư buồng trứng, CA 125 được sử dụng để theo dõi trước và sau điều trị.
5. Ý nghĩa của kết quả xét nghiệm CA 125
Phạm vi tham chiếu của CA 125 thường là 0-35U/mL. Mức CA 125 trên 35U/mL được xem là cao.
Mức độ CA 125 khác nhau ở mỗi bệnh nhân và chỉ kết quả xét nghiệm này không đủ để giải thích và kết luận. Nó cần được diễn giải cùng với khám lâm sàng và các xét nghiệm khác để hiểu chính xác nguyên nhân gây tăng nồng độ CA 125.
Trong trường hợp nghi ngờ ung thư buồng trứng, cần tiến hành các xét nghiệm bổ sung như định lượng HE4, siêu âm đầu dò âm đạo, CT, MRI… để xác nhận hoặc loại trừ ung thư.
Một số phụ nữ mắc ung thư buồng trứng có mức CA 125 bình thường, điều này có nghĩa là họ có khối u không sản xuất protein CA-125. Và khoảng 0,6% – 1,4% người khỏe mạnh cũng có nồng độ CA 125 tăng trong máu.
Ở những bệnh nhân đang điều trị ung thư buồng trứng, mức CA 125 giảm sau điều trị cho thấy việc điều trị đạt hiệu quả. Ngược lại, mức CA 125 tăng hoặc không thay đổi cho thấy ung thư không phản ứng với điều trị.
Sau khi hoàn thành điều trị ung thư buồng trứng, xét nghiệm CA 125 có thể được sử dụng để theo dõi định kỳ. Kết quả xét nghiệm CA 125 bất thường có thể là dấu hiệu cho thấy ung thư tái phát.
Một số loại ung thư khác có thể gây tăng nồng độ CA 125 trong máu bao gồm:
- Ung thư nội mạc tử cung
- Ung thư tuyến tụy
- Ung thư vú
- Ung thư phổi
- Ung thư đại trực tràng
- Ung thư cổ tử cung
- Ung thư ống dẫn trứng
- Ung thư biểu mô phúc mạc
CA 125 cũng tăng trong một số tình trạng lành tính như kỳ kinh nguyệt, thai kỳ, lạc nội mạc tử cung, u nang buồng trứng lành tính; các tình trạng viêm nhiễm như viêm vùng chậu, viêm phúc mạc, viêm màng tim…
Các cơ sở y tế có thể sử dụng phương pháp khác nhau để kiểm tra định lượng CA 125. Do đó, kết quả xét nghiệm CA 125 nên được kiểm tra và đánh giá tại cùng một cơ sở để đảm bảo tính chính xác.
Tại Phòng khám Bệnh viện Đại học Y Dược 1, việc khám và xét nghiệm CA 125 cũng như các xét nghiệm khác liên quan đến ung thư được thực hiện một cách đơn giản bằng cách lấy mẫu máu tĩnh mạch ngoại biên, đóng góp quan trọng trong quá trình chẩn đoán và điều trị cho nhiều bệnh nhân ung thư buồng trứng và các loại ung thư khác.
Tin tức được chỉnh sửa bởi: Dnulib
