Tình hình bán hàng tại chợ Kim Biên
Sau khi thông tin về việc một nữ sinh mua chất độc xyanua dễ dàng tại chợ Kim Biên được đưa ra trên các phương tiện truyền thông, các cửa hàng tại chợ Kim Biên đã trở nên thận trọng khi có khách hỏi về sản phẩm này.
Ghé thăm công ty T.T.H (đường Đỗ Ngọc Thạnh) – bên hông nhà lồng chợ Kim Biên, chúng tôi đã mua vài sản phẩm hóa chất thông dụng trước khi hỏi một nhân viên: “Ở đây có bán xyanua không chị?”. Nhân viên trả lời: “Có bán, nhưng đó là chất độc bị cấm”. Nhưng sau khi nhận ra đã lỡ miệng, nhân viên nhanh chóng chỉ sang cửa hàng C.L.P kế bên và nói: “Ý chị là cửa hàng kế bên có bán, nhưng không biết hiện tại còn bán hay không”.
Tại cửa hàng C.L.P, chúng tôi nói muốn mua một ký xyanua, nhân viên nhìn mặt rồi đi vào hỏi chủ cửa hàng, sau đó quay ra lắc đầu và nói: “Không có bán”.
Khi trò chuyện với một vài nhân viên ở các cửa hàng hóa chất khác, chúng tôi được hướng dẫn: “Khi bạn đến hỏi mua xyanua, người bán sẽ nhận ra bạn là người lạ. Họ thường giao dịch với khách hàng quen, những doanh nghiệp mua số lượng lớn và thường đặt hàng qua điện thoại. Cửa hàng thường giao hàng tận nơi. Thỉnh thoảng, có khách đến trực tiếp mua hàng, nhưng họ không nói rõ mua xyanua mà sử dụng các cụm từ bên ngoài như “bột xi mạ mỹ ký”, “bột mạ vàng” hoặc “muối vàng”.
Tuy nhiên, khi ghé một số cửa hàng khác và hỏi mua “bột xi mạ mỹ ký”, chúng tôi cũng nhận thấy sự thận trọng của người bán. Họ quan sát chúng tôi từ đầu đến chân, đi vào bên trong cửa hàng để hỏi ý kiến chủ cửa hàng và sau đó thông báo rằng không có bán hàng.
Ngoài khu vực chợ Kim Biên, có rất nhiều công ty hóa chất khác đang rao bán xyanua trên chợ mạng với tên là Potassium Cyanide (kali xyanua hoặc natri xyanua) và nguồn gốc từ Trung Quốc, Mỹ, Singapore và Đức. Giá bán lẻ cho 1kg là 335.000 đồng, còn thùng 50kg có giá là 16.750.000 đồng/thùng. Chúng tôi đã liên hệ với công ty CP XNK hóa chất và thiết bị Kim Ngưu để đặt mua xyanua, nhưng nhân viên cho biết họ chỉ bán cho doanh nghiệp có mục đích rõ ràng và có giấy phép kinh doanh, không bán cho cá nhân.
Tuy nhiên, trên những trang mua bán trực tuyến như “muabantudong”, “muabannhanh”, và một số fanpage trên Facebook, những người bán chỉ yêu cầu người mua kết bạn qua Zalo và cung cấp tên công ty để có thể mua hàng.
Vấn đề quản lý chưa được chặt chẽ
Những khách hàng lạ đến các cửa hàng tại chợ Kim Biên để mua xyanua đều bị quan sát rất kỹ và nhận được phản ứng từ chối.
Theo tiến sĩ Hoàng Minh Nam, giảng viên Khoa Hóa, Trường Đại học Bách Khoa TPHCM, xyanua có nhiều dạng như thể rắn (kali xyanua, natri xyanua), thể khí (hydro xyanua, xyanua clorua), và thể lỏng. Xyanua được sử dụng trong quá trình sản xuất giấy, dệt may, nhựa, xi mạ vàng, mạ điện, xử lý bề mặt kim loại, sơn, nhuộm, thuốc trừ sâu… Xyanua là một chất cực độc, chỉ cần một lượng nhỏ từ 50-200mg hoặc hít phải 0,2% khí xyanua có thể gây tử vong. 500gram xyanua có thể giết chết 2.500 người trong thời gian ngắn.
Nếu nuốt phải xyanua dưới mức gây chết người, cũng chưa có thuốc giải. Người bị nhiễm xyanua cần phải rửa ruột, lọc máu. Bên cạnh đó, xyanua vẫn có thể gây ra các di chứng như chảy máu dạ dày, bệnh về thần kinh và tiêu hóa. Vì vậy, trên nhãn sản phẩm xyanua có nhiều cảnh báo nghiêm cấm tiếp xúc trực tiếp và yêu cầu sử dụng đồ bảo hộ đầy đủ.
Luật sư Bùi Minh Nghĩa, Phó giám đốc công ty Luật TNHH Đại Luật Hằng Sinh, Đoàn Luật sư TPHCM, cho biết Luật Hóa chất 2007 và Nghị định 113/2017/NĐ-CP đã quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành các điều trong Luật Hóa chất. Quy định rõ trách nhiệm của ngành Công thương trong việc quản lý hóa chất. Doanh nghiệp kinh doanh hóa chất cần phải có giấy phép mới được hoạt động. Đối với người tiêu dùng, khi mua xyanua cần có giấy giới thiệu, công văn xác nhận mục đích sử dụng.
Theo các luật sư, Bộ Công thương cần phải kiểm tra đột xuất các điểm kinh doanh hóa chất nhằm tránh tình trạng mua bán hóa chất tràn lan và dễ dãi. Đối với những cửa hàng có giấy phép kinh doanh và buôn bán hóa chất, nhưng không tuân thủ quy định như không lập và lưu phiếu kiểm soát, không có xác nhận từ bên mua theo quy định của Luật Hóa chất 2007, và trong quá trình bán hàng vi phạm quy trình, nếu người mua sử dụng chất độc để gây hậu quả nghiêm trọng đến sức khỏe của một người với tỷ lệ thương tổn cơ thể từ 61% trở lên, bên bán sẽ bị xử lý hình sự về “Tội vi phạm quy định về quản lý chất độc”, và phải chịu án phạt tù từ 1 đến 5 năm.
Luật sư Bùi Minh Nghĩa đánh giá rằng, việc một nữ sinh tại Bà Rịa – Vũng Tàu có thể dễ dàng mua cả ký chất độc tại chợ Kim Biên là một hồi chuông cảnh báo về việc quản lý lỏng lẻo ở các địa phương. “Bộ Công thương cần tổ chức rà soát lại tất cả các điều kiện kinh doanh hóa chất các cơ sở. Cần có chế tài mạnh, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm. Kiểm tra đột xuất, định kỳ các cơ sở kinh doanh hóa chất (kể cả kiểm soát mua bán trên mạng không có nguồn gốc rõ ràng), để ngăn chặn tình trạng mua bán hóa chất tràn lan và dễ dãi”, luật sư Bùi Minh Nghĩa nhấn mạnh.
