1.1. Ý nghĩa
Vi sinh vật (VSV) là những sinh vật đơn bào rất nhỏ, không thể nhìn thấy bằng mắt thường.
1.2. Phân loại
1.2.1. Vi khuẩn
Vi khuẩn là loại VSV không có nhân điển hình. Cấu tạo gồm:
- Nhân (vùng nhân): Không có màng bao bọc, chỉ chứa một phân tử ADN dạng vòng.
- Nguyên tương (bào tương): Là dung dịch lỏng, gồm chủ yếu là nước và các thành phần cơ bản như Ribôxôm (cấu tạo từ prôtêin và rARN), nơi tổng hợp prôtêin.
- Màng nguyên tương (màng sinh chất): Có nhiều chức năng như trao đổi chất, bảo vệ tế bào và tham gia vào phân chia tế bào.
- Vách (thành tế bào): Quy định hình dạng của tế bào và tham gia vào phân chia tế bào.
- Nha bào (bào tử): Là hình thức chuyển thể của một số Vi khuẩn trong điều kiện không thuận lợi. Có khả năng đề kháng với môi trường bên ngoài, khi gặp điều kiện thuận lợi sẽ trở lại trạng thái Vi khuẩn bình thường và có khả năng gây bệnh.
Vi khuẩn bao gồm nhiều loại như cầu khuẩn, trực khuẩn, xoắn khuẩn và nhiều loại khác.1.2.2. Virus
Virus là thực thể không có cấu tạo tế bào, kích thước rất nhỏ. Virus nhân lên nhờ bộ máy tổng hợp của tế bào và sống kí sinh bắt buộc. Cấu tạo gồm:
- Lõi axit nuclêic chứa ADN hoặc ARN.
- Vỏ bọc prôtêin (Capsit): Bảo vệ axit nuclêic, cấu tạo từ các đơn vị prôtêin gọi là capsôme.
Một số virus có thêm vỏ ngoài gọi là virus trần. Virus sinh sản bằng cách nhân lên theo chu trình gồm 5 giai đoạn: hấp phụ, xâm nhập, sinh tổng hợp, lắp ráp và phóng thích.1.3. Sự phân bố vi sinh vật trong tự nhiên
Vi sinh vật có mặt ở khắp mọi nơi trong tự nhiên, bao gồm đất, nước, không khí, cây cối, thực phẩm, cơ thể người và động vật khác. Vi sinh vật trong đất rất phong phú và đa dạng. Nước và không khí cũng là môi trường cho sự phát triển và tồn tại của Vi sinh vật, tuy nhiên, tùy thuộc vào nguồn gốc nước mà số lượng và chủng loại của Vi sinh vật khác nhau. Vi sinh vật cũng có thể tồn tại trên da và trong hệ tiêu hóa của con người.
1.3.1. Vi sinh vật trong đất
Đất là môi trường thích hợp cho Vi sinh vật phát triển. Trên đất có nhiều loại Vi sinh vật, đa số không gây bệnh và có tác dụng tăng cường sự màu mỡ của đất. Tuy nhiên, nha bào của một số Vi khuẩn gây tác động lâu dài và các loại Vi sinh vật gây bệnh khác không thể tồn tại lâu trong đất.
1.3.2. Vi sinh vật trong nước
Nước cũng là môi trường cho sự phát triển và tồn tại của Vi sinh vật. Số lượng và chủng loại của Vi sinh vật trong nước phụ thuộc vào nguồn gốc của nước. Nước ao, hồ, sông và suối thường bị ô nhiễm nên có nhiều Vi sinh vật hơn so với nước mưa và nước ngầm.
1.3.3. Vi sinh vật trong không khí
Không khí không phải là môi trường thuận lợi cho Vi sinh vật phát triển. Vi sinh vật có thể có mặt trong không khí do bụi hoặc do tiếp xúc với các chất từ người ho, hắt hơi.
1.3.4. Vi sinh vật trong cơ thể người lành
Vi sinh vật được tìm thấy trên da và trong hệ tiêu hóa của con người. Vi sinh vật có mặt trên da thường không gây bệnh, nhưng trong một số điều kiện đặc biệt, chúng có thể gây ra bệnh. Đối với hệ tiêu hóa, vi sinh vật có thể tồn tại trong miệng, dạ dày, ruột non và đại tràng. Vi sinh vật cũng có thể được tìm thấy trên các bộ phận khác nhau của hệ thống hô hấp và hệ sinh dục.
