Triết học, một lĩnh vực trừu tượng và lý thuyết, thường là một môn học khó hiểu đối với nhiều người. Vậy triết học là gì? Với ý nghĩa của nó là gì? Hãy cùng tìm hiểu qua bài viết này!
1. Khái niệm triết học
Triết học là khoa học nghiên cứu về những vấn đề quan trọng của con người, thế giới và vị trí của con người trong thế giới. Nó liên quan đến sự tồn tại, tri thức, giá trị, quy luật, ý thức và ngôn ngữ. Triết học khác biệt với các môn khoa học khác bởi cách tiếp cận vấn đề và những phương pháp đánh giá sự thật. Nó dựa trên lập luận logic và phê phán.
Trong tiếng Anh, từ “triết học” bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp cổ φιλοσοφία (philosophia), có nghĩa là “tình yêu đối với sự khôn ngoan”. Thuật ngữ “triết học” và “triết gia” được kết nối với nhà tư tưởng Pythagoras của Hy Lạp cổ. “Triết gia” đối lập với “nhà ngụy biện” (σοφιστής).
“Ngụy biện” hoặc “người cho rằng mình lão luyện” đã chiếm vị trí quan trọng trong xã hội Hy Lạp cổ, được xem như là những nhà giáo, thường đi dạo khắp nơi để thuyết giảng về triết lý, nghệ thuật diễn thuyết và các lĩnh vực khác cho những người có tiền. Trong khi đó, “triết gia” là “người tìm kiếm sự khôn ngoan” và không sử dụng khôn ngoan của mình với mục đích kiếm tiền.
2. Những vấn đề cơ bản trong triết học
Một trong những vấn đề quan trọng nhất trong triết học là vấn đề về mối quan hệ giữa sự tồn tại và tư duy, giữa vật chất và ý thức. Vấn đề này được coi là cơ bản vì việc giải quyết nó sẽ định hình cơ sở cho việc giải quyết các vấn đề khác trong triết học.
Triết học đặt ra những câu hỏi về thực tại, nhận thức, chân lý, đạo đức và thẩm mỹ. Một số vấn đề cơ bản trong triết học bao gồm:
- Vấn đề về thực thể: Vật chất và ý thức là gì? Mối quan hệ giữa chúng như thế nào?
- Vấn đề về chân lý: Làm thế nào để xác định xem một luận điểm từ các tiền đề đến kết luận có hiệu lực hay không? Làm thế nào để biết một phát biểu là đúng hay sai? Các loại câu hỏi mà chúng ta có thể trả lời là gì?
- Vấn đề về nhận thức: Quá trình nhận thức diễn ra như thế nào? Chúng ta có thể hiểu thế giới bên ngoài một cách chính xác không? Thực tại là gì? Chúng ta hiểu thực tại như thế nào, có thể hiểu được toàn bộ thực tại hay không?
- Vấn đề về đạo đức: Điều gì là “tốt” và “xấu” (hoặc “giá trị” và “phi giá trị”)? Sự khác biệt giữa “tốt” và “xấu”? Hành động nào là đúng? Các giá trị có tính tuyệt đối hay tương đối? Hạnh phúc là gì?
- Vấn đề về thẩm mỹ: Đẹp là gì? Xấu là gì? Nghệ thuật là gì?
Trong thời kỳ triết học Hy Lạp cổ, năm vấn đề cơ bản tương ứng với năm nhánh của triết học là siêu hình học, logic, nhận thức luận, luân lý học và mỹ học. Tuy nhiên, triết học không chỉ giới hạn trong các lĩnh vực này mà còn mở rộng sang lĩnh vực chính trị học, vật lý học, địa chất học, sinh học, khí tượng học và thiên văn học.
Từ Socrates trở đi, các triết gia Hy Lạp đã phát triển triết học theo hướng phân tích, tức là phân chia đối tượng nghiên cứu thành các phần nhỏ hơn. Triết học cổ Hy Lạp thường được coi là cơ sở của triết học phương Tây.
3. Một số trường phái triết học
Chủ nghĩa duy vật là một hình thức của chủ nghĩa duy vật hóa vật chất, với quan điểm rằng chỉ có vật chất mới thực sự tồn tại. Theo quan điểm này, mọi sự vật đều được tạo thành từ vật chất và mọi hiện tượng là hậu quả của tương tác vật chất. Khoa học sử dụng một giả thuyết gọi là phương pháp luận tự nhiên, cho rằng tất cả các hiện tượng quan sát được trong tự nhiên có thể được giải thích chỉ bằng các nguyên nhân tự nhiên, không cần giả sử sự tồn tại hoặc không tồn tại của cái siêu nhiên.
Chủ nghĩa duy tâm là một trường phái triết học khẳng định rằng mọi thứ tồn tại trong tâm thức và thuộc về tâm thức. Nó là cách tiếp cận về sự tồn tại, đối lập hoàn toàn với chủ nghĩa duy vật. Cả hai chủ nghĩa duy tâm và duy vật đều thuộc về cùng một lớp học về bản thể học, không phải nhị nguyên hay đa nguyên. Tuy nhiên, triết gia phương Tây và triết gia phương Đông có cách tiếp cận khác nhau về chủ nghĩa duy tâm.
Chủ nghĩa duy lý nhấn mạnh vai trò của lý trí con người. Chủ nghĩa duy lý cực đoan cố gắng áp dụng lý trí làm nền tảng cho mọi kiến thức con người có được. Phương pháp lý luận điển hình của chủ nghĩa duy lý bắt đầu từ những tiền đề không thể phủ nhận và từ đó, thông qua quy trình logic, rút ra các kiến thức về đối tượng.
Chủ nghĩa hiện thực đôi khi được sử dụng để chỉ quan điểm trái ngược với chủ nghĩa lý tưởng của thế kỷ 18, cho rằng một số sự vật thực sự tồn tại bên ngoài tâm trí con người. Tuy nhiên, theo nghĩa cổ điển, chủ nghĩa hiện thực là học thuyết cho rằng các khái niệm trừu trượng liên quan đến các danh từ chung toàn cầu như “con người” là thực sự tồn tại.
Đó là một cái nhìn tổng quan về triết học và những khám phá về triết học và triết gia. Nếu bạn muốn tìm hiểu thêm, bạn có thể ghé thăm trang https://dnulib.edu.vn/ để tìm kiếm thông tin chi tiết hơn về lĩnh vực này.
Văn bản này được chỉnh sửa bởi dnulib.edu.vn.
