Giới thiệu
Hệ thống pháp luật là nền tảng quy phạm cho một quốc gia, bao gồm các quy phạm pháp luật hiện hành và các nguồn pháp luật khác. Hiểu theo quan điểm này, hệ thống pháp luật bao gồm hai mặt chính là hệ thống cấu trúc và hệ thống văn bản.
Luật là gì? Bộ luật là gì?
Thuật ngữ “Luật” có nhiều định nghĩa khác nhau. Trong một số ngữ cảnh, “Luật” có thể hiểu là pháp luật nói chung, như khoa học luật, đại học luật, luật sư, luật gia, và nghề luật. Trong khi đó, “Bộ luật” chỉ đề cập đến các văn bản quy phạm pháp luật có mức độ hệ thống hoá cao nhất, điều chỉnh quan hệ xã hội trên nhiều lĩnh vực khác nhau, ví dụ như Bộ luật lao động, Bộ luật hình sự, và Bộ luật dân sự.
Sự khác nhau giữa Luật và Bộ luật
Luật và Bộ luật đều là các văn bản quy phạm pháp luật, có giá trị pháp lý cao và tác động rộng lớn đến đời sống xã hội. Tuy nhiên, có một số điểm khác biệt quan trọng giữa hai khái niệm này.
Luật là các nguyên tắc nhà nước quy định, áp dụng các quy chuẩn đạo đức, khuôn phép tập quán địa phương dựa vào ý chí của giai cấp thống trị hoặc quyền lợi của các tầng lớp xã hội. Nó điều chỉnh các quan hệ giữa cá nhân, tổ chức và giữa các tổ chức với nhau, cũng như trừng phạt vi phạm các quy định của luật.
Trong khi đó, Bộ luật là một dạng luật cụ thể, có phạm vi điều chỉnh rộng hơn và nội dung bao hàm và liên quan đến nhiều lĩnh vực xã hội. Bộ luật được tạo ra để điều chỉnh các quan hệ xã hội quan trọng và thường được dẫn chiếu và điều chỉnh các vấn đề không được quy định trong các luật chuyên ngành khác. Nó cũng điều chỉnh các dẫn chiếu điều ước quốc tế mà quốc gia tham gia kí kết.
Ví dụ, khi có tranh chấp trong giao dịch thương mại không có thoả thuận giữa hai bên, toà án sẽ dựa vào Bộ luật dân sự để giải quyết. Trong trường hợp tranh chấp chia tài sản khi sống với nhau như vợ chồng nhưng không kết hôn, toà án sẽ dựa vào Bộ luật dân sự. Ngoài ra, Bộ luật còn điều chỉnh trách nhiệm pháp lý khi vi phạm pháp luật.
Tổng quan về hệ thống pháp luật
Hệ thống pháp luật bao gồm hệ thống cấu trúc và hệ thống văn bản pháp luật. Hệ thống văn bản pháp luật gồm các văn bản quy phạm pháp luật như Hiến pháp, Luật và Bộ luật. Các cơ quan có thẩm quyền trong việc ban hành các văn bản quy phạm pháp luật bao gồm Quốc hội, Chủ tịch nước, Uỷ ban thường vụ Quốc hội, Chính phủ, Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao, Chánh án Toà án nhân dân tối cao, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao, và các bộ trưởng, thủ trưởng cơ quan ngang bộ.
Hệ thống cấu trúc của pháp luật gồm các ngành luật như luật hiến pháp, luật hành chính, luật tài chính, luật ngân hàng, luật đất đai, luật dân sự, luật lao động, luật hình sự, và luật kinh tế. Hệ thống pháp luật Việt Nam hiện nay là một hệ thống phức tạp bậc nhất thế giới, được đặc trưng bởi sự đồ sộ, rắc rối và thiếu tính khả thi. Sự phức tạp này gây cản trở đối với người dân và doanh nghiệp, do đó cần cải thiện để đảm bảo tính thực tiễn và khả thi của pháp luật.
Kết luận
Luật và Bộ luật đều là các văn bản quy phạm pháp luật quan trọng trong hệ thống pháp luật của một quốc gia. Tuy hai khái niệm này có điểm chung, nhưng cũng có những khác biệt quan trọng. Luật điều chỉnh các quan hệ xã hội cụ thể trong một ngành luật, trong khi Bộ luật điều chỉnh các quan hệ xã hội quan trọng và phổ biến hơn. Hiểu rõ vai trò và sự khác nhau giữa Luật và Bộ luật là cơ sở quan trọng để hiểu hệ thống pháp luật một cách toàn diện.
Đọc thêm về hệ thống pháp luật tại Dnulib
